15 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
શિયાળાની ઋતુમાં ઓછા સૂર્યપ્રકાશને કારણે રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી જાય છે. જેના કારણે શરદી, ઉધરસ અને ઈન્ફેક્શન જેવી બીમારીઓનો ખતરો વધી જાય છે. આ રોગોથી બચવા અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરવા માટે શરીરને અંદરથી ગરમ રાખવું જરૂરી છે. આ માટે તમે તમારા આહારમાં કેટલાક ડ્રાય ફ્રૂટ્સનો સમાવેશ કરી શકો છો.
તેમાં વિટામીન, મિનરલ્સ અને એન્ટીઓક્સીડેન્ટ ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે. આ તમને શરદીથી તો બચાવશે જ, પરંતુ દિવસભર શરીરને ઉર્જાવાન પણ રાખશે. જો કે, દરરોજ ડ્રાયફ્રુટ્સ ખાવાની એક મર્યાદા છે. તેની વધુ માત્રા હાનિકારક પણ હોઈ શકે છે.
તો આજે કામના સમાચારમાં આપણે વાત કરીશું કે ડ્રાયફ્રૂટ્સ સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલા ફાયદાકારક છે? તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- તે કેટલી માત્રામાં ખાઈ શકાય?
- વધુ પડતા ડ્રાયફ્રુટ્સ ખાવાથી શું આડઅસર થઈ શકે છે?
નિષ્ણાત: ડૉ. અમૃતા મિશ્રા, ન્યુટ્રિશનિસ્ટ એન્ડ ડાયેટિક્સ, નવી દિલ્હી
પ્રશ્ન- ડ્રાયફ્રૂટ્સ સ્વાસ્થ્ય માટે કેમ મહત્ત્વપૂર્ણ અને ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે? જવાબ- ડ્રાયફ્રૂટ્સ સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્ત્વપૂર્ણ અને ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે કારણ કે તે ઊર્જાનો સ્ત્રોત છે અને શરીર માટે જરૂરી તમામ પોષક તત્વો છે. દરરોજ ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવાથી શરીરમાં પોષક તત્વોનું સંતુલન જળવાઈ રહે છે, જે શરીરને રોગમુક્ત અને સ્વસ્થ રાખવા માટે જરૂરી છે.
પ્રશ્ન- ડ્રાયફ્રૂટ્સમાંથી શરીરને કયા પોષક તત્વો મળે છે? જવાબ- ડ્રાયફ્રૂટ્સ એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ, પ્રોટીન, ફાઈબર અને જરૂરી વિટામિન્સ અને મિનરલ્સનો ભંડાર છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં જુઓ કે ડ્રાયફ્રૂટ્સમાંથી શરીરને કયા પોષક તત્વો પુષ્કળ પ્રમાણમાં મળે છે.
પ્રશ્ન- શિયાળાની ઋતુમાં દરરોજ ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર શું અસર પડે છે? જવાબ- ડ્રાયફ્રૂટ્સમાં વિટામિન સી, વિટામિન ઇ, ઝિંક જેવા એન્ટીઓક્સીડેન્ટ હોય છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે. તેનાથી રોગો સામે લડવાની ક્ષમતા વધે છે. આ ઉપરાંત શરીરમાં ઉર્જા અને શક્તિ રહે છે. શિયાળામાં દરરોજ ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવા સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલા ફાયદાકારક છે તે નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી સમજો.
પ્રશ્ન- કયા ડ્રાયફ્રૂટ્સ સૌથી વધુ પોષણથી ભરપૂર છે? જવાબ- ડાયેટિશિયન ડૉ. અમૃતા મિશ્રા કહે છે કે શિયાળામાં તમે તમારા રોજિંદા આહારમાં કાજુ, પિસ્તા, બદામ, અખરોટ જેવા ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાઈ શકો છો. તે જરૂરી પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે, જે શરીરને ઉર્જા પ્રદાન કરે છે. તેમાં ઘણા પ્રકારના સૂક્ષ્મ પોષકતત્ત્વો, એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ, મિનરલ્સ અને વિટામિન્સ મળી આવે છે.
ચાલો ઉપરના ગ્રાફિકમાં આપેલા આ ડ્રાયફ્રુટ્સ વિશે વિગતવાર સમજીએ.
10 બદામમાં 2.5 ગ્રામ પ્રોટીન હોય છે બદામમાં પ્રોટીન, ફાઈબર, વિટામિન ઈ, કેલ્શિયમ, કોપર, મેગ્નેશિયમ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. 10 બદામમાં 2.5 ગ્રામ પ્રોટીન, 2.37 ગ્રામ કાર્બોહાઈડ્રેટ અને 69 કેલરી હોય છે. સામાન્ય રીતે દિવસમાં 2 થી 5 પલાળેલી બદામ ખાવાની સલાહ કરવામાં આવે છે.
અખરોટ વાયરલ ઇન્ફેક્શન સામે રક્ષણ આપે છે અખરોટમાં ભરપૂર માત્રામાં ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ હોય છે, જે હૃદયના સ્વાસ્થ્ય અને મગજ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. આ સિવાય અખરોટ એન્ટીઓક્સીડેન્ટનો સારો સ્ત્રોત છે, જે વાયરલ ઈન્ફેક્શન સામે લડવામાં મદદગાર છે.
સૂકા અંજીર ખાવાથી પાચનક્રિયા સુધરે છે. ઠંડા વાતાવરણમાં સૂકા અંજીર ખાવાથી ફાયદો થાય છે. તે ઝીંક, મેગ્નેશિયમ અને આયર્ન જેવા પોષક તત્વોથી ભરપૂર છે. શિયાળામાં દરરોજ અંજીર ખાવાથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધે છે. આ ઉપરાંત પાચન શક્તિ સુધરે છે અને કબજિયાતની સમસ્યામાં રાહત મળે છે.
પિસ્તા બ્લડ શુગર લેવલને કંટ્રોલ કરે છે પિસ્તામાં ભરપૂર માત્રામાં ફાઈબર અને પ્રોટીન હોય છે, જે ઠંડીના દિવસોમાં શરીર માટે ઉર્જાનો સારો સ્ત્રોત છે. આ સિવાય પિસ્તા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સનો ભંડાર છે, જે બ્લડ સુગર લેવલને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. એક તંદુરસ્ત પુખ્ત વ્યક્તિ શિયાળામાં દરરોજ ઓછામાં ઓછા 3 થી 4 પિસ્તા ખાઈ શકે છે તેને આખી રાત પાણીમાં પલાળી રાખો અને સવારે ખાલી પેટ ખાઓ.
કાજુ રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે છે કાજુમાં પ્રોટીન, ઝિંક અને મેગ્નેશિયમ જેવા જરૂરી મિનરલ્સ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. ઝિંક રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે. જ્યારે મેગ્નેશિયમ સ્નાયુઓને સ્વસ્થ રાખે છે. દરરોજ સૂતા પહેલા કાજુ દૂધ સાથે ખાવાથી સારી ઊંઘ આવે છે. આ સિવાય તેમાં ફાઈબરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જે પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે. કાજુ કાચા કે શેકીને ખાઈ શકાય છે. દરરોજ 4 થી 5 કાજુ ખાવા સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.
ખજૂર શરીરને ગરમ રાખે છે જેમને શિયાળામાં મીઠાઈની તલબ હોય તેમના માટે ખજૂર સારો વિકલ્પ છે. તે ફાઈબર અને પોટેશિયમ જેવા પોષક તત્વોથી ભરપૂર છે, જે એનર્જી વધારે છે. ખજૂર વજન ઘટાડવા માટે ઉત્તમ છે. તે શરીરને અંદરથી ગરમ રાખે છે. રોજ દૂધમાં 2-3 ખજૂર મિક્સ કરીને પીવાથી શરદી અને ઉધરસની સમસ્યાથી બચી શકાય છે.
સુકા જરદાળુ શરદી અને ઉધરસથી બચાવે છે તેમાં વિટામિન એ, વિટામિન સી, કેલ્શિયમ, આયર્ન, પોટેશિયમ, ફાઈબર, પ્રોટીન જેવા પોષક તત્વો હોય છે. તેને રોજ ખાવાથી શરીરમાં લોહી વધે છે, પાચનક્રિયા સ્વસ્થ રહે છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બને છે. સૂકા જરદાળુમાં વોર્મિંગ અસર હોય છે, જે શરીરને અંદરથી ગરમ રાખે છે અને શરદી અને ઉધરસનું સમસ્યા ઘટાડે છે. દરરોજ 2 થી 3 સૂકા જરદાળુ ખાવાથી સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે.
પ્રશ્ન- જો ડ્રાયફ્રૂટ્સ સ્વાસ્થ્ય માટે એટલા ફાયદાકારક હોય, તો શું તે કોઈપણ માત્રામાં ખાઈ શકાય? જવાબ- ડાયેટિશિયન ડૉ. અમૃતા મિશ્રા કહે છે કે તંદુરસ્ત પુખ્ત વ્યક્તિ માટે દરરોજ 20 થી 30 ગ્રામ ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવા ફાયદાકારક છે. ધ્યાન રાખો કે ડ્રાયફ્રૂટ્સ વધુ માત્રામાં ન ખાવા જોઈએ. વધુ માત્રામાં ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવાથી સ્વાસ્થ્યને નુકસાન થઈ શકે છે કારણ કે તેમાં કેલરી અને ચરબીનું પ્રમાણ વધુ હોય છે.
પ્રશ્ન- વધુ પડતા ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવાથી શું આડઅસર થાય છે?
જવાબ- વધારે માત્રામાં ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાવાથી કેટલીક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તેને નીચેના પોઈન્ટ્સમાં સમજો-
- ડ્રાયફ્રુટ્સમાં ફાઈબરનું પ્રમાણ વધુ હોય છે. તેથી તેને વધારે ખાવાથી પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
- ખજૂર અને કિસમિસ જેવા ડ્રાય ફ્રુટ્સ હાઈ ગ્લાયસેમિક હોય છે, જે બ્લડ સુગર લેવલ વધારી શકે છે.
- ડ્રાયફ્રૂટ્સ પ્રોટીન અને ફેટથી ભરપૂર હોય છે. તેનાથી ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
- કેટલાક ડ્રાયફ્રૂટ્સમાં ખાંડનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જેના કારણે દાંતમાં સડો અથવા પેઢામાં સોજો આવી શકે છે.
પ્રશ્ન- કયા લોકોએ ડ્રાયફ્રૂટ્સ ખાતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ?
જવાબ: જો કે કોઈ પણ ડ્રાયફ્રુટ્સ ખાઈ શકે છે, પરંતુ કેટલાક લોકોએ તેને ખાતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ. જેમ કે-
- જે લોકોને અસ્થમા છે.
- જે લોકોને કિડનીની સમસ્યા હોય છે.
- જે લોકોને ડાયાબિટીસ છે.
- જે લોકોનું વજન વધારે છે.
- જે લોકોને ત્વચાની એલર્જી હોય છે.
આ સિવાય બાળકો અને ગર્ભવતી મહિલાઓએ પણ ડૉક્ટરની સલાહ વિના ડ્રાયફ્રૂટ્સ ન ખાવા જોઈએ.