12 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
હાલમાં જ બોલિવૂડ એક્ટર ચંકી પાંડેએ એક ઈન્ટરવ્યૂમાં પોતાની પુત્રી અનન્યાની લવ લાઈફ વિશે ખૂલીને વાત કરી હતી. તેણે કહ્યું કે તે અનન્યા અને આદિત્ય રોય કપૂર વચ્ચેના સંબંધો વિશે જાણે છે અને તેને તેનાથી કોઈ સમસ્યા નથી.
આ જ ઈન્ટરવ્યૂમાં ચંકી પાંડેએ કહ્યું, ‘અનન્યા 25 વર્ષની છે. તે પોતાના જીવનમાં ઘણું સારું કરી રહી છે. તે જે ઇચ્છે તે કરવા માટે તે સ્વતંત્ર છે. મારી 25 વર્ષની દીકરીને શું કરવું તે કહેવાની મારી હિંમત કેવી રીતે થઈ શકે?
ચંકી પાંડેની તેની પુત્રી અને તેના જીવન પ્રત્યેની વિચારસરણીને રિલેશન અને પેરેન્ટિંગની ભાષામાં ‘અનકન્ડિશનલ સપોર્ટ’ અથવા ‘બિનશરતી પેરેન્ટિંગ’ કહેવામાં આવે છે.
આજે આ કોલમમાં, અમે પેરેંટિંગની આ શૈલીને સમજવાનો પ્રયત્ન કરીશું અને જાણીશું કે કેવી રીતે અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગની મદદથી, માતાપિતા તેમનાં બાળકને એક મજબૂત અને સફળ વ્યક્તિમાં પરિવર્તિત કરી શકે છે.
આગળ વધતાં પહેલાં, નીચેના ગ્રાફિકમાંથી અનકન્ડિશનલનો અર્થ શું છે તે સમજો.
બાળકના વિકાસ માટે અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ મહત્ત્વપૂર્ણ છે
પેરેન્ટિંગ એક્સપર્ટ અને ‘અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ’ પુસ્તકના લેખક, અલ્ફી કોહન કહે છે કે બાળકના વિકાસ માટે માતા-પિતાનો બિનશરતી સપોર્ટ જરૂરી છે.
પરંપરાગત પેરેન્ટિંગ દરમિયાન, માતાપિતા બાળક પર કેટલીક શરતો લાદે છે. ઉદાહરણ તરીકે – ‘આમ કરશો તો તમને પ્રેમ મળશે, નહીં તો હું તમારી સાથે વાત નહીં કરું, મને ગુસ્સો આવશે કે તમે સારા બાળક નથી.’
અહીં માતા-પિતા બાળકના સારા વર્તનના પુરસ્કાર તરીકે પ્રેમ રજૂ કરે છે. આને કન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ કહી શકાય.
પરંતુ કોહેન આ વિચારસરણીને યોગ્ય માનતા નથી. તેમના મતે, માતાપિતાએ બાળકને બિનશરતી સમર્થન આપવું જોઈએ. જો શરત દેખાડવા માટે હોય કે બાળકને લલચાવવાની હોય તો પણ તેનાથી બચવું જોઈએ.
કોહેનના મતે, બાળકો પર નિયમો લાદવા અથવા તેમને સુધારવાનો પ્રયાસ કરવાને બદલે, આપણે તેમની સાથે ટીમ ભાવનાથી કામ કરવું જોઈએ અને શીખવાની તકો શોધવી જોઈએ. જો આપણે દરેક સારી અને ખરાબ પરિસ્થિતિમાં આપણા બાળકોની સાથે ઊભા રહીએ અને તેમને પોતાની જાતે શીખવાની તક આપીએ, તો તે અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ છે.
કન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ: થોડા લાભ માટે ભવિષ્યની ખોટ
જો બાળક કંઈક ખોટું કરે છે, તો તેઓ તેને ઠપકો આપે છે અને જો તે સારું કરે છે, તો તેઓ તેને પ્રેમ કરે છે અથવા તેને કંઈક આપે છે જે તેને ખુશ કરે છે. તેને ‘રિવોર્ડ પેરેંટિંગ’ અથવા ‘કન્ડિશનલ પેરેંટિંગ’ કહેવામાં આવે છે.
અલ્ફી કોહેન તેમના પુસ્તકમાં લખે છે કે, રિવોર્ડ પેરેંટિંગ કે કન્ડિશનલ પેરેંટિંગના કિસ્સામાં બાળકના મનમાં એવો વિચાર આવે છે કે તેના માતા-પિતાનો પ્રેમ માત્ર તેની ચોક્કસ ‘સારી આદત’ કે કામને કારણે જ છે અને જ્યારે તે આવું નહીં કરે તો માતા-પિતા તેને પ્રેમ કરવાનું બંધ કરી દેશે.
આવી પરિસ્થિતિઓમાં, બાળકો જોખમ લેવાથી ડરે છે. તેમના માતા-પિતા અને તેમના પ્રેમને ગુમાવવાનો ડર તેમના મગજમાં સેટ કરે છે. તેઓ નવી વસ્તુઓ કરવાનો કે શીખવાનો પ્રયત્ન કરતા નથી. અને સ્થાપિત માર્ગને જ અનુસરે છે.
બાળપણમાં આવું કરવું ઠીક છે, પરંતુ તેના કારણે યુવાનીનાં ઉંબરે પગ મૂકતાં જ સમસ્યાઓ દેખાવા લાગે છે. બાળક ઘરની બહાર જવામાં અને નવા સંબંધો બાંધવામાં ખચકાટ અનુભવવા લાગે છે.
બીજી તરફ, બિનશરતી વાલીપણામાં ઉછરેલા બાળકો જલદી જ પોતાના પગ પર ઊભા થઈ જાય છે અને વિશ્વને જીતવા માટે નીકળી પડે છે. તેઓ રિવોર્ડ પેરેન્ટિંગમાં ઉછરેલા બાળકો કરતાં વહેલા પરિપક્વ થાય છે.
જ્યારે પ્રેમ અનકન્ડિશનલ હોય છે, ત્યારે બાળકને ભૂલ કરતાં કેવી રીતે રોકવું?
‘બાળકને સારા-ખરાબની ચિંતા કર્યા વિના દરેક પરિસ્થિતિમાં સાથ આપીશું તો તેને ભૂલ કરતા કોણ રોકશે, તે સારું-ખરાબ કેવી રીતે શીખશે?’
અનકન્ડિશનલ પેરન્ટિંગ વિશે વાંચ્યા પછી મનમાં આવા પ્રશ્નો જન્મે જ છે. અલ્ફી કોહેન આનો પણ માર્ગ બતાવે છે. તેમના મતે, માતાપિતાએ બાળકને સારા અને ખરાબ વિશે સલાહ આપવા માટે તેમના પ્રેમને શરત ન બનાવવી જોઈએ.
ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ બાળક રમકડું તોડી નાખે, તો તેને ઠપકો આપવાને બદલે અથવા તેની સાથે વાત કરવાનું બંધ કરવાને બદલે, તેના પ્રત્યે આશ્વાસન અને પ્રેમ બતાવો. ઉદાસી વ્યક્ત કરતાં, બાળકને કહો કે હવે તે ક્યારેય તે રમકડા સાથે રમી શકશે નહીં.
યાદ રાખો કે બાળકને માતાપિતા કરતાં રમકડું વધુ ગમ્યું. એકવાર તે તેના રમકડા માટે વાસ્તવિક દુ:ખ અનુભવે છે અને તેના માતાપિતા તેના દુ:ખને વહેંચતા જોવા મળે છે, તેનાથી બેવડા ફાયદા થશે. બાળક ભવિષ્યમાં ક્યારેય રમકડું તોડવાનું વિચારશે નહીં. ઉપરાંત, તેમના દુઃખમાં તેમના માતાપિતાનો બિનશરતી ટેકો જોઈને તેમની વચ્ચે મજબૂત ભાવનાત્મક બંધન બનશે.
જો આપણે અહીં કન્ડિશનલ અને અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગની સરખામણી કરીએ તો, કન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગમાં બાળક રમકડું તોડતું નથી કારણ કે તેને માતાપિતાના ગુસ્સે થવાનો ડર હોય છે. જ્યારે અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગના કિસ્સામાં, બાળક પોતે જ સમજે છે કે, રમકડાને તોડવાથી નુકસાન થાય છે અને આવું કરવું યોગ્ય નથી.
અનકન્ડિશનલ પેરેન્ટિંગ એ મજબૂત સંબંધનો પાયો છે
‘પોઝિટિવ પેરેન્ટિંગ’ના એક રિપોર્ટ અનુસાર, બાળક માટે માતા-પિતાનો અનકન્ડિશનલ સપોર્ટ ભવિષ્યના સ્વસ્થ સંબંધોનો પાયો નાખી શકે છે. અનકન્ડિશનલ પરેન્ટિંગ નીચે ઉછરેલા બાળકો તેમના અન્ય સંબંધોને સારી રીતે જાળવી રાખવામાં સક્ષમ બને છે. તેમના રોમેન્ટિક, કાર્યસ્થળ અને સામાજિક સંબંધો પણ મજબૂત બને છે.
