26 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
ઉત્તર પ્રદેશના પ્રતાપગઢમાં પોલીસે એક ગેંગને પકડી પાડી છે જે ફેસબુક પર કારના વેચાણની નકલી જાહેરાતો દ્વારા લોકોને છેતરતી હતી. આ માટે ટોળકીએ અનેક ફેસબુક આઈડી બનાવ્યા હતા. આ ટોળકીએ જૂની કાર વેચવાના નામે દેશભરના લોકો પાસેથી કરોડો રૂપિયાની છેતરપિંડી કરી છે.
તમે સોશિયલ મીડિયા પર આવી ઘણી જાહેરાતો જોઈ હશે, જેમાં ભારે ડિસ્કાઉન્ટ અથવા આકર્ષક ભેટ આપવામાં આવે છે. ઓર્ડર કર્યા પછી, તેઓ ખોટા ઉત્પાદનની ડિલિવરી કરે છે અથવા નબળી ગુણવત્તાવાળી પ્રોડક્ટ પહોંચાડે છે. આવી નકલી જાહેરાતોથી સતર્ક અને સાવધ રહેવાની જરૂર છે.
તો, આજે આપણે કામના સમાચારમાં વાત કરીશું કે, હું સોશિયલ મીડિયા પર આ નકલી જાહેરાતોના ફોટાને કેવી રીતે ઓળકવા. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- છેતરપિંડી કરનારાઓ નકલી જાહેરાતો દ્વારા લોકોને કેવી રીતે ફસાવે છે?
- જૂની બાઇક કે કાર ખરીદતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
એક્સપર્ટઃ પવન દુગ્ગલ, સાયબર એક્સપર્ટ, નવી દિલ્હી
પ્રશ્ન- સોશિયલ મીડિયા જાહેરાત શું છે?
જવાબ- આજના યુગમાં ફેસબુક, ઈન્સ્ટાગ્રામ અને ટ્વિટર જેવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મના કરોડો યૂઝર્સ છે. આ જ કારણ છે કે તે એક મોટું ઓનલાઈન માર્કેટ બની ગયું છે. મોટી કંપનીઓથી લઈને નાના સ્ટાર્ટઅપ્સ સુધી, દરેક વ્યક્તિ આ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ તેમની બ્રાન્ડને પ્રમોટ કરવા અથવા તેમની વસ્તુઓ વેચવા માટે કરે છે. તમે સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટર, બેનર્સ અથવા વીડિયો બનાવીને ઉત્પાદનોની જાહેરાત કરવામાં આવે છે. તેમાં કોઈ ખર્ચ પણ થતો નથી.
જો કે, ઉત્પાદન શક્ય તેટલા લોકો સુધી પહોંચે તે માટે, તમે જાહેરાત કંપની અથવા માર્કેટિંગ એજન્સીની મદદ પણ લઈ શકો છો. આ માટે તમારે પૈસા ખર્ચવા પડશે.
પ્રશ્ન- છેતરપિંડી કરનારાઓ સોશિયલ મીડિયાની જાહેરાતો દ્વારા લોકોને પોતાનો શિકાર કેવી રીતે બનાવે છે?
જવાબ- ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ જેવી સોશિયલ મીડિયા એપ્સ પર પેજ કે પ્રોફાઇલ બનાવવી સરળ છે. આ જ કારણ છે કે છેતરપિંડી કરનારાઓ પહેલા નકલી પેજ અથવા પ્રોફાઇલ બનાવે છે. આ પછી, સસ્તા ભાવે અથવા ભારે ડિસ્કાઉન્ટ પર ઉત્પાદન વેચવા માટે આકર્ષક ઑફરો સાથે જાહેરાતો બહાર પાડવામાં આવે છે.
આ જાહેરાતો કપડાં, બ્યુટી પ્રોડક્ટ્સ, ઇલેક્ટ્રિક ગેજેટ્સ, જૂની બાઇક અથવા કારની હોઈ શકે છે. જ્યારે કોઈ આ જાહેરાતો પર આપવામાં આવેલા નંબર પર સંપર્ક કરે છે, ત્યારે છેતરપિંડી કરનારાઓ બુકિંગના નામે એડવાન્સ પૈસા ટ્રાન્સફર કરાવે છે. આ પછી તેઓ ડિલિવરી આપતા નથી. આ રીતે લોકો આ કૌભાંડનો શિકાર બને છે.
પ્રશ્ન- સોશિયલ મીડિયા પર નકલી જાહેરાતોને આપણે કેવી રીતે ઓળખી શકીએ?
જવાબ- સોશિયલ મીડિયાની જાહેરાતો દ્વારા છેતરપિંડીની ઘટનાઓ વધી રહી છે. તેથી, ઓનલાઈન જાહેરાત અસલી છે કે નકલી તે ઓળખવું અગત્યનું છે. સ્કેમર્સ ઘણીવાર પૈસાની છેતરપિંડી અથવા વ્યક્તિગત માહિતીની ચોરી કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે નકલી પેજ બનાવે છે. તેથી, સોશિયલ મીડિયા પેજ પરથી કોઈપણ વસ્તુ ખરીદતાં પહેલાં, તેની વિશ્વસનીયતા તપાસો. નકલી સોશિયલ મીડિયા જાહેરાતો ઓળખવી સરળ છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી તેને સમજો-
પ્રશ્ન- જૂની કાર કે બાઇક ખરીદતી વખતે કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
જવાબ- મુસાફરીને અનુકૂળ બનાવવા માટે દરેક વ્યક્તિ બાઇક કે કાર દ્વારા મુસાફરી કરવાનું પસંદ કરે છે. જો કે, દરેકને નવા વાહન ખરીદવાનું પોસાતું નથી. આવી સ્થિતિમાં લોકો જૂની બાઇક અથવા કાર તરફ વળે છે, પરંતુ ઘણી વખત તેઓ ઉતાવળમાં જૂની કાર ખરીદીને છેતરપિંડીનો શિકાર બની જાય છે. તેથી, કાર ખરીદતાં પહેલાં, તેના રજિસ્ટ્રેશન સર્ટિફિકેટ (RC), વીમા જેવા મહત્ત્વપૂર્ણ કાગળો તપાસો. mParivahan એપની મુલાકાત લઈને વાહન માલિકનું નામ, એન્જિન નંબર અને અન્ય વિગતોની ચકાસણી કરો. જો વાહન પાસે માન્ય કાગળો ન હોય તો વાહન ખરીદશો નહીં.
પ્રશ્ન- સોશિયલ મીડિયા એપ્સની ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતોથી પોતાને કેવી રીતે બચાવશો?
જવાબ- સોશિયલ મીડિયા પર ભ્રામક જાહેરાતો લોકોને ઉત્પાદન અથવા સેવા વિશે ખોટી માહિતી આપીને ગેરમાર્ગે દોરે છે. તેથી, કોઈપણ નવી અથવા જૂની વસ્તુ ઓનલાઈન ખરીદતાં પહેલાં, તે પેજ અથવા વેબસાઇટની વિશ્વસનીયતા તપાસો. ઑફર્સ કે ડિસ્કાઉન્ટની લાલચમાં આવીને ઉતાવળે નિર્ણય ન લો. આ સિવાય કેટલીક અન્ય ટિપ્સ તમને ઇન્ટરનેટ પર ભ્રામક જાહેરાતોથી બચાવી શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિકથી તેને સમજો-
પ્રશ્ન- ગ્રાહકો સોશિયલ મીડિયા પર બનાવટી જાહેરાતો વિશે ક્યાં ફરિયાદ કરી શકે?
જવાબ- ભારતમાં, ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019 હેઠળ ગ્રાહકોને કેટલાક અધિકારો આપવામાં આવ્યા છે. તેમના મતે, જો કોઈ વસ્તુ ખામીયુક્ત હોય તો ગ્રાહકને તેને બદલવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર છે. આ સિવાય તેને પ્રોડક્ટના પૈસા પાછા મેળવવાનો અધિકાર છે.
જો કોઈ કંપની આ નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરે છે તો તેની સામે ફરિયાદ થઈ શકે છે. આ માટે, તમે નેશનલ કન્ઝ્યુમર હેલ્પલાઇન પોર્ટલ (https://consumerhelpline.gov.in/public/) પર જઈને તમારી ફરિયાદ ઓનલાઈન રજિસ્ટર કરી શકો છો. આ સિવાય તમે નેશનલ કન્ઝ્યુમર હેલ્પલાઈનની મોબાઈલ એપ પર પણ તમારી ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો.
ઉપરાંત, સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (CCPA) કોઈપણ ભ્રામક જાહેરાત માટે ઉત્પાદકો, જાહેરાતકર્તાઓ અને બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર પર 10 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ લાદી શકે છે. ઉપરાંત, ઓથોરિટી ભ્રામક જાહેરાતના બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર પર 1 વર્ષનો પ્રતિબંધ લાદી શકે છે.
પ્રશ્ન- જૂની બાઇક કે કાર ખરીદવાની સાચી રીત કઈ છે?
જવાબ- જો તમે જૂની બાઈક કે કાર ખરીદવા ઈચ્છો છો, તો યોગ્ય પ્રક્રિયાનું પાલન કરવું જરૂરી છે જેથી કરીને તમે છેતરપિંડીથી બચી શકો. આ માટે કેટલીક બાબતો ધ્યાનમાં રાખો. જેમ કે-
- જો તમે સોશિયલ મીડિયાની જાહેરાતો જોઈને બાઇક કે કાર ખરીદતા હો તો તે વાહન ડીલરને તપાસો.
- હંમેશા વેરિફાઇડ ડીલર પાસેથી સેકન્ડ હેન્ડ બાઇક અથવા કાર ખરીદો.
- જો તમે ઑફલાઇન બાઈક કે કાર ખરીદી રહ્યા હો તો હંમેશા કોઈ જાણીતા વ્યક્તિ પાસેથી જ ખરીદો.
- ખરીદતાં પહેલા વાહનની સ્થિતિ જાતે જ તપાસો.
- વાહનની ટેસ્ટ ડ્રાઇવ કરો અને તેનું પરફોર્મન્સ ચેક કરો
- રજિસ્ટ્રેશન સર્ટિફિકેટ (RC), પોલ્યુશન સર્ટિફિકેટ, વીમો, રોડ ટેક્સ અને દંડ જેવા દસ્તાવેજોની ચકાસણી કરો.
- સેકન્ડ હેન્ડ બાઇક અથવા કાર ખરીદ્યા પછી પણ તમામ દસ્તાવેજો અને ચુકવણીની રસીદો સુરક્ષિત રાખો.
