શિયાળામાં પપૈયું ખાવું કેટલું ફાયદાકારક?: આ ફળ છે પોષક તત્ત્વોનું ‘પાવર હાઉસ’, ડૉક્ટર પાસેથી જાણો, ખાવાનો યોગ્ય સમય અને કોણે ન ખાવું જોઈએ

શિયાળાની ઋતુ સ્વાસ્થ્ય માટે અનેક પડકારો લઈને આવે છે. નીચા તાપમાન અને સૂર્યપ્રકાશના અભાવને કારણે રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી જાય છે. આનાથી અનેક રોગોનો ખતરો વધી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા માટે તમારા આહારમાં થોડો ફેરફાર કરવાની જરૂર છે. આ માટે લોકો તેમના આહારમાં ફળો અને શાકભાજીનો સમાવેશ કરે છે.

આજકાલ આખા વર્ષ દરમિયાન લગભગ તમામ ફળો બજારમાં ઉપલબ્ધ હોય છે. આવી સ્થિતિમાં કેટલાક લોકો સમજી શકતા નથી કે કઈ સિઝનમાં કયું ફળ ખાવું જોઈએ. આ ફળોમાંથી એક છે પપૈયું, જેના વિશે એવી માન્યતા છે કે શિયાળામાં પપૈયું ન ખાવું જોઈએ. તેને ખાવાનો યોગ્ય સમય ઉનાળાની ઋતુ છે.

તો આજે કામના સમાચારમાં આપણે શિયાળામાં પપૈયા ખાઈ શકીએ કે કેમ તે વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-

નિષ્ણાત: ડૉ. પૂનમ તિવારી, વરિષ્ઠ આહાર નિષ્ણાત, ડૉ. રામ મનોહર લોહિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેડિકલ સાયન્સ, લખનૌ

પ્રશ્ન- પપૈયામાં કયા પોષક તત્વો જોવા મળે છે?

જવાબ- પપૈયાને જરૂરી પોષક તત્વોનું ‘પાવર હાઉસ’ કહેવામાં આવે છે. પપૈયા એ એવા ફળોમાંથી એક છે જે વિટામિન સીથી ભરપૂર હોય છે. આ સિવાય તેમાં કેલ્શિયમ, વિટામિન્સ, કાર્બોહાઈડ્રેટ્સ, ફાઈબર અને પોટેશિયમ સહિત ઘણા પોષક તત્ત્વો હોય છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી 145 ગ્રામ પાકેલા પપૈયાનું પોષણ મૂલ્ય સમજો-

પ્રશ્ન- શિયાળામાં પપૈયું ખાવું જોઈએ?

જવાબ- ડૉ. રામ મનોહર લોહિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ મેડિકલ સાયન્સ, લખનૌના વરિષ્ઠ ડાયટિશિયન ડૉ. પૂનમ તિવારી કહે છે કે સામાન્ય રીતે લોકો પપૈયાને ઠંડા સ્વભાવનું ફળ માને છે. આ જ કારણ છે કે તેઓ શિયાળામાં તેને ખાવાનું ટાળે છે, પરંતુ સત્ય એ છે કે પપૈયાની પ્રકૃતિ ગરમ છે અને તે ઠંડા હવામાનમાં પણ ખાઈ શકાય છે. તેને રોજ ખાવાથી ઘણી બીમારીઓ દૂર રહે છે.

પ્રશ્ન- શિયાળામાં પપૈયા સ્વાસ્થ્ય માટે કેટલું ફાયદાકારક છે?

જવાબ- શિયાળામાં હોય કે ઉનાળામાં પપૈયું ખાવામાં આવે તે એટલું જ ફાયદાકારક છે.

શિયાળામાં લોકો ઓછું પાણી પીવે છે, તેનાથી ડિહાઇડ્રેશનનો ખતરો વધી જાય છે. પપૈયામાં પાણીનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, જે આ સિઝનમાં આપણને ડિહાઈડ્રેશનથી બચાવે છે.

આ સિવાય શિયાળામાં આપણી રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, પપૈયામાં હાજર વિટામિન સી અને એન્ટિઓક્સિડન્ટ્સ રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે. તેનાથી વાઈરલ ઈન્ફેક્શન અને મોસમી રોગો સામે લડવાની ક્ષમતા વધે છે. પપૈયામાં એસિડિટી વિરોધી ગુણ હોય છે, જે શરીરમાં કોઈપણ પ્રકારની બળતરા ઘટાડે છે.

પપૈયામાં રહેલા ફાઈબર, વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ શિયાળામાં બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર જાળવી રાખે છે. તેને નિયમિત રીતે ખાવાથી હૃદય રોગનો ખતરો ઓછો થાય છે. પપૈયામાં હાજર વિટામિન સી અને એ ત્વચા માટે ફાયદાકારક છે. એકંદરે, પપૈયા આપણા એકંદર સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. નીચેના ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-

પ્રશ્ન- પપૈયા ખાવાનો યોગ્ય સમય કયો છે?

જવાબ- ડૉ. પૂનમ તિવારી કહે છે કે પપૈયું ગમે ત્યારે ખાઈ શકાય છે, પરંતુ તેને સવારે ખાલી પેટ ખાવાથી વધુ ફાયદો થાય છે. તેનાથી પેટ સાફ રહે છે અને પાચનતંત્ર સારી રીતે કામ કરે છે. આ સિવાય બપોરના સમયે પપૈયું પણ ખાઈ શકાય છે. જો કે રાત્રે પપૈયું ખાવાનું ટાળવું જોઈએ. તેનાથી કેટલાક લોકોને એસિડિટી થઈ શકે છે.

પ્રશ્ન- પપૈયું ખાવાની સાચી રીત કઈ છે?

જવાબ- પપૈયા ખરીદતી વખતે ખાતરી કરો કે તે તાજું અને પાકેલું છે. આ પછી, તેને સારી રીતે ધોઈ લો અને જમતા પહેલા તેની છાલ કાઢી લો. પછી પપૈયાને વચ્ચેથી કાપીને તેના બીજ કાઢી લો. આ પછી, તમે પપૈયાના નાના ટુકડા કરી શકો છો અને તેને સરળતાથી ખાઈ શકો છો.

આ સિવાય તમે પપૈયાનો શેક (જ્યુસ) અથવા સ્મૂધી બનાવીને પી શકો છો. ધ્યાન રાખો કે પપૈયુ ખાધા પછી તરત જ પાણી ન પીવું જોઈએ. તે પાચન તંત્રમાં આડ અસર કરી શકે છે.

પ્રશ્ન- તમારા આહારમાં પપૈયાનો કેટલો સમાવેશ કરવો યોગ્ય છે?

જવાબ- ડૉ. પૂનમ તિવારી કહે છે કે દરરોજ 100-200 ગ્રામ અથવા એક વાટકી સમારેલ પપૈયું ખાવું એકદમ યોગ્ય છે. જો કે, તે વ્યક્તિની શારીરિક ક્ષમતા અને તેની ઉંમર પર પણ આધાર રાખે છે. વધુ પડતું પપૈયું ખાવું પણ નુકસાનકારક હોઈ શકે છે.

પ્રશ્ન- શું કાચું પપૈયા ખાવાથી પણ ફાયદો થાય છે?

જવાબ- ડૉ. પૂનમ તિવારી કહે છે કે કાચું પપૈયું પણ ઘણા પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે. પાકેલા પપૈયાની જેમ તે સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક છે. તમે તમારા આહારમાં કાચા પપૈયાને ઘણી રીતે સામેલ કરી શકો છો. તેને નીચેના સૂચકાંકો વડે સમજો-

પ્રશ્ન- શું ડાયાબિટીસના દર્દીઓ પણ પપૈયું ખાઈ શકે છે?

જવાબ- ડૉ. પૂનમ તિવારી કહે છે કે ડાયાબિટીસના દર્દીઓ પપૈયું ખાઈ શકે છે. પપૈયામાં ગ્લાયકેમિક ઇન્ડેક્સ ઓછો હોય છે, તેથી તે બ્લડ સુગરને ઝડપથી વધારતું નથી.

પ્રશ્ન- શું વધુ પડતું પપૈયું ખાવાથી કોઈ નુકસાન થાય છે?

જવાબ- પપૈયા ખાવાના ઘણા ફાયદા છે, પરંતુ તેના કેટલાક સંભવિત ગેરફાયદા પણ હોઈ શકે છે, જેને ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે. તેને નીચેના સૂચકાંકો વડે સમજો-

પ્રશ્ન- કયા લોકોએ પપૈયું ન ખાવું જોઈએ?

જવાબ- સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને ઝાડા, લૂઝ મોશન અને પેટના ઈન્ફેક્શનથી પીડિત લોકોએ પપૈયું ન ખાવું જોઈએ.