2 કલાક પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
વિશ્વમાં દરેક વ્યક્તિ દરરોજ ઓડકાર અને ફાર્ટ્સ(વાછૂટ) દ્વારા દરરોજ અડધા લિટરથી અઢી લિટર ગેસ છોડે છે. ફાર્ટિંગ. આ શબ્દો સાંભળીને અજીબ લાગે છે ને? આ અંગે એક વિચિત્ર વર્જ્ય, શરમ અને સંકોચ પણ જોવા મળે છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ પૃથ્વી પરના 99 ટકા જીવો ફાર્ટ (વાછૂટ) કરે છે. તે આપણા શ્વાસ, છીંક, ખાંસી અને વહેતું નાક જેટલું જ સ્વાભાવિક છે. આ માત્ર કુદરતી જ નથી, પણ આપણા સ્વાસ્થ્યની પણ નિશાની છે.
તેમ છતાં, વાંચતી વખતે તમને અસ્વસ્થતા ન લાગે તે માટે અમે આ સ્ટોરીમાં આગળ ‘ફાર્ટ’ શબ્દનો ઉપયોગ કરીશું.
જ્યારે આપણે શ્વાસ લઈએ છીએ, કંઈક ખાઈએ છીએ અથવા પીતા હોઈએ છીએ ત્યારે હવા આપણા પેટમાં જાય છે. આ સિવાય પાચનતંત્રમાં રહેલા બેક્ટેરિયા પણ પેટની અંદર ગેસ ઉત્પન્ન કરે છે. આ વાયુ ઓડકાર કે ફાર્ટિંગ વડે શરીરમાંથી બહાર આવે છે.
ફાર્ટિંગ એ ખૂબ જ કુદરતી પ્રક્રિયા છે. તે શરીરનું મૂળભૂત કાર્ય છે. ઘણી વખત આપણને ખ્યાલ પણ નથી આવતો કે આપણે ગેસ છોડ્યો છે.
ફાર્ટિંગ ગેસ ક્યારેક ગંધહીન હોઈ શકે છે અને ક્યારેક તેની ખરાબ ગંધ પણ હોઈ શકે છે. તે કબજિયાત, પાચનમાં સમસ્યા અથવા કોઈપણ ખોરાક જે આપણને પચવામાં મુશ્કેલ લાગે છે તેના કારણે હોઈ શકે છે.
તેથી જ આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે ફાર્ટિંગ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- ફાર્ટિંગ પાછળનું વિજ્ઞાન શું છે?
- શા માટે કેટલાક લોકો વધુ ગેસ પસાર કરે છે?
- ફાર્ટિંગ ગેસની દુર્ગંધ એ કોઈ રોગની નિશાની છે?
એક વ્યક્તિ દિવસમાં 5 થી 15 વખત ફાર્ટ કરે છે
સમગ્ર વિશ્વમાં લોકો દરરોજ 5 થી 15 વખત ગેસ છોડે છે. કેટલાક લોકો 25 વખત સુધી ગેસ છોડે છે. આ બહુ સામાન્ય બાબત છે. વરિષ્ઠ ગેસ્ટ્રોએન્ટેરોલોજીસ્ટ ડૉ. સાવન બોપન્ના આ વિશે કહે છે-
ફાર્ટિંગ થાય તો જ હોસ્પિટલમાંથી રજા આપવામાં આવે છે
ડૉ. સાવન બોપન્ના કહે છે કે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ હૉસ્પિટલમાં સર્જરી કરાવે છે અથવા પેટ સંબંધિત સમસ્યાને કારણે હૉસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવે છે, ત્યારે જ્યાં સુધી તે ફાર્ટિંગ ન કરે ત્યાં સુધી તેને હોસ્પિટલમાંથી રજા આપવામાં આવતી નથી. ફાર્ટિંગ ગેસ દર્દીના સ્વાસ્થ્યની નિશાની માનવામાં આવે છે.
પ્રશ્ન: શું દરેકને ફાર્ટ થાય છે?
જવાબ: હા, આ કિસ્સામાં કોઈ અપવાદ નથી. જો કોઈ અપવાદ હોય તો તે બીમાર છે. તેને સારવારની જરૂર છે. જે હવા આપણે ગળી ગયા છીએ અને પેટમાં રહેતા બેક્ટેરિયા પાચનની પ્રક્રિયામાં ઉત્પન્ન કરે છે તે ચોક્કસપણે બહાર આવશે. વિશ્વના સૌથી લોકપ્રિય ફિલ્મ સ્ટાર્સ, સૌથી ધનાઢ્ય લોકોથી લઈને રોજ માટે રોજીરોટી કમાતા મજૂરો સુધી, દરેક જણ ફાર્ટિંગ કરે છે.
પ્રશ્ન: શું દરેકના ફાર્ટમાંથી ગંધ આવે છે?
જવાબ: હા, સામાન્ય રીતે ફાર્ટિંગ ગેસની ગંધ આવે છે. તે કેટલી વધુ કે ઓછી હશે તે આપણા ખોરાક પર આધારિત છે. ખોરાકના આધારે તેની ગંધ પણ બદલાઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: ફાર્ટિંગ ગેસ ક્યારે ખરાબ ગંધ ઉત્પન્ન કરે છે?
જવાબ: ફાર્ટિંગ ગેસમાંથી દુર્ગંધ આવવાના ઘણાં કારણો હોઈ શકે છે. મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં આ અસંતુલિત આહારને કારણે થાય છે. આના કારણો શું હોઈ શકે છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ.
ગ્રાફિકમાં આપેલા આ મુદ્દાઓને થોડી વિગતમાં સમજો.
ઉચ્ચ ફાઇબરયુક્ત ખોરાકને કારણે
ફાઈબર ધરાવતી વસ્તુઓને પચાવવામાં ઘણો સમય લાગે છે. આપણું પાચનતંત્ર કેટલાક સારા બેક્ટેરિયાની મદદથી તેમા આથો લાવે છે. આ પ્રક્રિયામાં ગેસ ઉત્પન્ન થાય છે. આ જ કારણ છે કે બ્રોકોલી, કોબી, મૂળો, બીટરૂટ જેવી ફાઈબરથી ભરપૂર વસ્તુઓ ખાવાથી વધુ ગેસ પસાર થાય છે અને દુર્ગંધ પણ આવે છે.
ખોરાકની એલર્જી જો કોઈ વ્યક્તિને અમુક ખોરાકની એલર્જીની સમસ્યા હોય, તો ફાર્ટિંગ ગેસની ગંધ આવી શકે છે. તેને આ રીતે સમજો કે લેક્ટોઝ એલર્જિક લોકો દૂધમાં હાજર સુગર લેક્ટોઝને તોડી શકતા નથી. તેથી અંતે બેક્ટેરિયા તેને આથો આપે છે, પછી જ ગંધ આવે છે.
એન્ટિબાયોટિક્સ લેવાથી એન્ટિબાયોટિક્સ શરીરમાં હાનિકારક પેથોજેન્સને મારી નાખે છે. જો કે, આ સમય દરમિયાન તેઓ પેટમાં રહેલા કેટલાક સારા બેક્ટેરિયાનો પણ નાશ પણ કરી શકે છે. આ બેક્ટેરિયાની ઉણપને કારણે ખોરાક પચાવવામાં તકલીફ પડે છે અને તેથી કબજિયાત થાય છે. એટલા માટે ગેસમાંથી દુર્ગંધ આવવા લાગે છે.
કબજિયાત કબજિયાતનો અર્થ એ છે કે પાચનના લગભગ છેલ્લા તબક્કા પછી ખોરાક મોટા આંતરડામાં સંચિત થયો છે. જો કોઈ વ્યક્તિ સંપૂર્ણ રીતે મળ રિલિઝ કરી શકતી નથી તો તે ખરાબ બેક્ટેરિયાની વૃદ્ધિ તરફ દોરી શકે છે અને ગેસની દુર્ગંધ આવવા લાગે છે.
પાચન માર્ગ ચેપ કેટલાક બેક્ટેરિયા પાચન તંત્રમાં ચેપનું કારણ બની શકે છે. તેના કારણે સામાન્ય કરતાં વધુ ગેસ હોઈ શકે છે અને તેનાથી દુર્ગંધ આવી શકે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન પેટમાં દુખાવો અને ઝાડા પણ થઈ શકે છે.
કોલોન કેન્સર
આંતરડાનું કેન્સર પણ ફાર્ટિંગ ગેસમાંથી આવતી દુર્ગંધનું દુર્લભ કારણ છે. જ્યારે પાચનતંત્રમાં ગાંઠો રચાય છે, ત્યારે આંતરડાની હિલચાલ બંધ થઈ શકે છે, જેના કારણે ગેસ અને પેટનું ફૂલવું જેવી સમસ્યાઓ થાય છે.
બેરિયાટ્રિક સર્જરી
બેરિયાટ્રિક સર્જરીને કારણે પણ જટિલતાઓ વિકસી શકે છે. આ કારણે પેટ નાના આંતરડામાંથી કચરો યોગ્ય રીતે બહાર કાઢી શકતું નથી. આને ડમ્પિંગ સિન્ડ્રોમ પણ કહેવાય છે. આ જ કારણ છે કે ફાર્ટિંગ ગેસમાંથી દુર્ગંધ આવવા લાગે છે.
પ્રશ્ન: ગેસમાંથી દુર્ગંધ આવતી હોય તો ડૉક્ટર પાસે ક્યારે જવું જોઈએ?
જવાબ: ડૉ. સાવન બોપન્ના કહે છે કે સામાન્ય રીતે ગંધ કે ગેસની ગેરહાજરી, ગેસને કારણે પેટનું હળવું ફૂલવું એ ચિંતાનો વિષય નથી.
જો કે, જો ગેસની સાથે કેટલાક વિચિત્ર લક્ષણો જોવા મળે છે, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.
પ્રશ્ન: જો તમે ફાર્ટ પકડી રાખો તો શું થાય છે?
જવાબ: જો તમે વારંવાર ફાર્ટને રોકી રાખો છો, તો આ ગેસ મોટા આંતરડામાં અટવાઈ રહે છે. કેટલીકવાર તે ખૂબ જ શાંતિથી અંદર રહે છે. જ્યારે તમે મળ વિસર્જન માટે જાઓ છો ત્યારે ક્યારેક તે છૂટી જાય છે. એકંદરે, તે વહેલા અથવા પછીથી બહાર આવે છે.
જો કોઈ કારણોસર પેટમાં વધુ પડતો ગેસ બને છે, તો તેને રોકી રાખવાથી પેટમાં ખેંચાણ અને દુખાવો થઈ શકે છે.
પ્રશ્ન: શું ફાર્ટિંગથી જંતુઓ ફેલાય છે?
જવાબ: ના, એવા કોઈ પુરાવા નથી કે ફાર્ટિંગ ગેસ જીવાણુઓ ફેલાવી શકે છે.
પ્રશ્ન: શું પ્રાણીઓ પણ ફાર્ટિંગ કરે છે?
જવાબ: હા, માણસોની જેમ પ્રાણીઓ પણ ફાર્ટિંગ કરે છે. કૂતરો, બિલાડી, સસલું, ગાય અને ભેંસ બધાં પ્રાણી વાછૂટ કરે છે. ડાયનાસોર પણ ફાર્ટ કરતા હતા. જો કે, પક્ષીઓ અને કેટલીક માછલીઓ ફાર્ટ કરતી નથી. દુનિયામાં બહુ ઓછા એવા જીવો છે જેઓ ફાર્ટ કરતા નથી.
