શું તમે પીઓ છો તે પાણી શુદ્ધ છે?: ડૉક્ટર પાસેથી જાણો TDS શું છે, તે પાણીમાં કેટલું અને શા માટે ખૂબ જરૂરી છે, આ રીતે કરો ચેક

આજકાલ, શહેરોથી ગામડાઓ સુધી શુદ્ધ અને સ્વચ્છ પાણી એક પડકાર બની રહ્યું છે. વધતી જતી વસ્તી, ઔદ્યોગિક ક્રાંતિ, પાણીના મર્યાદિત કુદરતી સ્રોત અને કૂવાઓ, તળાવો અને તળાવોની યોગ્ય જાળવણીના અભાવે પીવાનું શુદ્ધ પાણી મેળવવું મુશ્કેલ બની રહ્યું છે.

આજે, તમને મોટા શહેરોમાં મોટાભાગના ઘરોમાં રિવર્સ ઓસ્મોસિસ (RO) સિસ્ટમ્સ ઇન્સ્ટોલ કરેલી જોવા મળશે. જોકે, RO ઇન્સ્ટોલ કરવાની સાથે, પાણીની ગુણવત્તા માટે ટોટલ ડિઝોલ્વ્ડ સોલિડ્સ એટલે કે TDS નું ધ્યાન રાખવું પણ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ટીડીએસના અસંતુલનને કારણે પાણી સ્વાસ્થ્ય માટે પણ હાનિકારક બની શકે છે.

તો, આજે કામના સમાચારમાં, આપણે વાત કરીશું કે પાણીની શુદ્ધતાનું ધોરણ શું છે? તમે એ પણ જાણશો કે-

નિષ્ણાત: ડૉ. સત્યેન્દ્ર કુમાર સોનકર, ઇન્ટરનલ મેડિસિન, કિંગ જ્યોર્જ મેડિકલ યુનિવર્સિટી, લખનૌ

સાગર ગૌડ, વોટર ટ્રિટમેન્ટ એક્સપર્ટ, કાનપુર

પ્રશ્ન- TDS શું છે? જવાબ : પાણીમાં ઓગળેલા પદાર્થો જે નરી આંખે દેખાતા નથી અને સામાન્ય ફિલ્ટર દ્વારા અલગ થતા નથી તેને TDS કહેવામાં આવે છે. જ્યારે આ પાણી પથ્થરો, પાઈપો કે અન્ય સપાટીઓમાંથી પસાર થાય છે ત્યારે તેમાં કણો ભળી જાય છે.

પ્રશ્ન- પાણીમાં TDS નું પરીક્ષણ શા માટે કરવામાં આવે છે? જવાબ- પાણીની ગુણવત્તા ચકાસવા માટે TDS પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. તે પાણીની ગુણવત્તા, સ્વાદ અને સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે. આ રીતે આપણે જાણી શકીએ છીએ કે પાણી પીવાલાયક છે કે નહીં. ટીડીએસનું પ્રમાણ ઓછું હોય કે વધુ, બંને સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે.

પ્રશ્ન – જો પાણીમાં TDS નું સ્તર ખૂબ ઓછું કે ઊંચું હોય તો તેનો શું અર્થ થાય છે? જવાબ: પાણીમાં TDS ની માત્રા ખૂબ ઓછી હોવાનો અર્થ એ છે કે પાણીમાં કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ અને પોટેશિયમ જેવા આવશ્યક ખનિજો નથી. આનાથી પાણી નરમ અથવા સ્વાદહીન લાગી શકે છે. આ પાણી લાંબા સમય સુધી પીવાથી શરીરમાં ખનિજોની ઊણપ થઈ શકે છે. જ્યારે TDS ની ખૂબ ઊંચી માત્રાનો અર્થ એ છે કે પાણી અશુદ્ધ છે. આવું પાણી પીવાથી ઘણી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

પ્રશ્ન: પાણીમાં TDS નું સ્તર યોગ્ય હોવું શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે? જવાબ : ડૉ. સત્યેન્દ્ર કુમાર સોનકર કહે છે કે પાણી આપણા શરીર માટે ઓક્સિજન પછી બીજી સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ વસ્તુ છે. પાણી શરીરના દરેક કાર્યને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવામાં મદદ કરે છે. આપણા શરીરનો લગભગ 60-70% ભાગ પાણીથી બનેલો છે.

તેથી દૂષિત પાણી ઓળખવું ખૂબ જરૂરી છે. વધુ પડતું કેલ્શિયમ અને મેગ્નેશિયમ કિડની પર દબાણ વધારે છે. આનાથી કિડનીમાં પથરી અને કિડની ફેલ્યોર જેવી ગંભીર સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તે જ રીતે, પાણીમાં વધુ પડતા સોડિયમને કારણે બ્લડ પ્રેશર વધી શકે છે. આ ઉપરાંત, તે પાચન સંબંધી સમસ્યાઓનું કારણ પણ બની શકે છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો-

પ્રશ્ન: વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન મુજબ, પાણીમાં TDS નું પ્રમાણ કેટલું હોવું જોઈએ?

જવાબ: વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO) ભલામણ કરે છે કે 1 લિટર પાણીમાં TDS નું સ્તર 300 મિલિગ્રામ કરતા ઓછું હોવું જોઈએ. બ્યુરો ઓફ ઇન્ડિયન સ્ટાન્ડર્ડ્સ (BIS) અનુસાર, એક લિટર પાણીમાં TDS નું પ્રમાણ 500 મિલિગ્રામથી ઓછું હોવું જોઈએ.

પ્રશ્ન: પાણી શુદ્ધ કરવા માટે ઘરે RO ક્યારે લગાવવું જોઈએ? જવાબ : લોકો પાણીને શુદ્ધ કરવા અને તેને સ્વચ્છ અને પીવાલાયક બનાવવા માટે RO લગાવે છે. ખાસ કરીને એવી જગ્યાએ RO લગાવવા જોઈએ જ્યાં પાણીમાં TDS, રસાયણો અને બેક્ટેરિયા વધુ હોય. તે કઠણ પાણીને નરમ પાડે છે અને પાણીમાંથી હાનિકારક તત્ત્વો દૂર કરે છે.

જો પાણીનો TDS પહેલાથી જ 50 થી 200 PPM (પાર્ટ્સ પર મિલિયન) ની વચ્ચે હોય તો RO ની કોઈ જરૂર નથી.

પ્રશ્ન: ઘરે RO લગાવતી વખતે કઈ બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ? જવાબ: RO ખરીદતા અને ઇન્સ્ટોલ કરતા પહેલા, કેટલીક બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી જરૂરી છે જેથી શુદ્ધ અને પીવાલાયક પાણી મેળવી શકાય. આ નિર્દેશકોથી તેને સમજો-

પ્રશ્ન: ઘરે પાણીમાં TDS નું પ્રમાણ કેવી રીતે ચકાસી શકાય? જવાબ: ઘરે પાણીની શુદ્ધતા અને ગુણવત્તા ચકાસવા માટે, તમે વોટર ક્વોલિટી ટેસ્ટરની મદદ લઈ શકો છો. તે થર્મોમીટર જેવું ઉપકરણ છે જેમાં ડિજિટલ ડિસ્પ્લે છે. તેની મદદથી, તમે પાણીમાં હાજર TDS નું સ્તર ચકાસી શકો છો. ટીડીએસ મીટર વડે પાણીની ગુણવત્તા ચકાસવા માટે આ પગલાં અનુસરો.

પ્રશ્ન- RO નું મેન્ટેનેન્સ કેટલા દિવસમાં કરાવવું જોઈએ? જવાબ: વોટર ટ્રીટમેન્ટ એક્સપર્ટ સાગર ગૌડ કહે છે કે દર 6 મહિને RO મશીનની તપાસ કરાવવી જરૂરી છે. ઉપરાંત, તેના ભાગોને સમયાંતરે સાફ કરવા જોઈએ.