2 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
આજના યુગમાં યંગ છોકરીઓ માટે પોલિસિસ્ટિક ઓવરી સિન્ડ્રોમ (PCOS)ની બીમારી હોવી સામાન્ય છે. દેશમાં દર 5માંથી 1 યુવતી PCOSથી પ્રભાવિત છે.
ગામડાઓની સરખામણીમાં શહેરોમાં રહેતી છોકરીઓને PCOSનું જોખમ વધુ હોય છે. તેની પાછળના કારણોમાં રેસ્ટોરાં અને કાફે ફૂડ, સોફ્ટ ડ્રિંક્સ અને પેકેજ્ડ ફૂડ, અધૂરી ઊંઘ, તણાવ અને અપૂરતી કસરતનો સમાવેશ થાય છે.
આ સ્થિતિમાં આજે કામના સમાચારમાં આપણે ગાયનેકોલોજિસ્ટ પાસેથી જાણીશું કે PCOS શું છે અને તેના કારણો શું છે. જ્યારે તે થાય છે ત્યારે કયા લક્ષણો દેખાય છે અને તેનો ઉપચાર કરવાની રીત શું છે.
નિષ્ણાત: ડો. રેણુ શર્મા, ગાયનેકોલોજિસ્ટ, લેપ્રોસ્કોપિક ઓન્કો સર્જન, વિશેષ જ્યુપિટર હોસ્પિટલ, ઈન્દોર
પ્રશ્ન: PCOS શું છે?
જવાબ: PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) સ્ત્રીઓમાં હોર્મોનલ અસંતુલન છે. કેટલીક છોકરીઓના અંડાશયમાં એન્ડ્રોજેનેસિસ એટલે કે પુરૂષ હોર્મોન્સનું પ્રોડક્શન વધવા લાગે છે. આ કારણે ઓવ્યુલેશન નિયમિતપણે થાય છે.
હોર્મોનલ અસંતુલનને કારણે અંડાશયમાં નાના અથવા મોટા કદના કોથળીઓ રચાય છે. ધીમે ધીમે સિસ્ટનું કદ વધવા લાગે છે. જેના કારણે મહિલાઓને પ્રજનન ક્ષમતા અને અનિયમિત પિરિયડ્સની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે.
જો PCOSની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો તેની ઘણી આડઅસર થઈ શકે છે. આ સ્થિતિમાં PCOSના લક્ષણો જ્યારે શરીરમાં દેખાય ત્યારે તેની અવગણના ન કરવી જરૂરી છે. આ રોગ શરૂઆતમાં મટાડવો સરળ છે.
PCOS ના લક્ષણોને અવગણશો નહીં
- ચહેરા પર ખીલ
- ચહેરા અને શરીરના વાળની વૃદ્ધિ
- હતાશા
- હૃદય રોગ
- વંધ્યત્વ
- ડાયાબિટીસ
- હાયપરટેન્શન
પ્રશ્ન: PCOSનું કારણ શું છે?
જવાબ: PCOS માટે ઘણા કારણો જવાબદાર છે. ચાલો નીચેના ગ્રાફિકમાંથી આ કારણોને સમજીએ-
ડોક્ટરના મતે ખોટી ખાવાની આદતો, બેસવાની આદત, આળસ અને બીમારીના આ લક્ષણોની અવગણનાથી PCOS થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
પ્રશ્ન: શા માટે નવી પેઢી PCOSથી વધુ પ્રભાવિત થઈ રહી છે?
જવાબ: ખરેખર, જ્યારે અમે બાળકો હતા ત્યારે અમે આઉટડોર ગેમ્સ રમતા હતા. આજે મોબાઈલ અને ગેજેટ્સે વાતાવરણ બદલી નાખ્યું છે. જેના કારણે શારીરિક પ્રવૃત્તિ શક્ય નથી. છોકરીઓ તેમનો મોટાભાગનો સમય કમ્પ્યુટરની સામે બેસીને પસાર કરે છે. શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ માટે સમય કાઢતા નથી.
આ સાથે મોડી રાત સુધી સોશિયલ મીડિયા પર વ્યસ્ત રહેવાથી ઊંઘની ઉણપ, ડિહાઇડ્રેશન, વજન વધવું, હાયપરપ્રોટીનેમિયા, થાઇરોઇડની સમસ્યા અને મૂડ સ્વિંગ થાય છે. બદલાતી લાઇફસ્ટાઇલ આના માટે સંપૂર્ણપણે જવાબદાર છે.
પ્રશ્ન: PCOSને કારણે શું સમસ્યાઓ થાય છે?
જવાબ: ચાલો આ સમસ્યાઓને પોઈન્ટમાં એક પછી એક સમજીએ-
- મહિલાઓને ગર્ભધારણ કરવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે. નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હેલ્થના રિપોર્ટ અનુસાર તેનાથી પીડિત 70 થી 80 ટકા મહિલાઓ વંધ્યત્વથી પ્રભાવિત છે.
- હોર્મોનલ અસંતુલનને કારણે મહિલાઓને ભાવનાત્મક અશાંતિનો સામનો કરવો પડે છે.
- શરીરનું વજન ઝડપથી વધવા લાગે છે. વજન વધવાથી અનેક બીમારીઓનું જોખમ વધી જાય છે.
- પીરિયડ્સ સમયસર આવતા નથી. પિરિયડ્સ દરમિયાન, કેટલાક લોકોને ઓછા રક્તસ્રાવની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે અને કેટલાકને વધુ.
- PCOS ગર્ભાશયની એન્ડોમેટ્રાયલ લાઇનિંગને અસર કરે છે. PCOSના આવા કિસ્સામાં એન્ડોમેટ્રાયલ કેન્સરનું જોખમ વધી જાય છે.
PCOSની સમસ્યા હોર્મોન્સ સાથે સંબંધિત છે. તેથી લાઇફસ્ટાઇલ બરાબર રાખવી જરૂરી છે. જેથી હોર્મોન્સનો સ્ત્રાવ યોગ્ય રીતે થઈ શકે.
પ્રશ્ન: PCOSનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર કયો ટેસ્ટ કરે છે?
જવાબ: PCOS શોધવા માટે ડોકટરો કેટલાક વિશેષ ટેસ્ટિંગ કરે છે-
હોર્મોન ટેસ્ટ- જેમાં હોર્મોનનું લેવલ તપાસવામાં આવે છે. જેમ કે LH (Luteinizing Hormone), FSH (Follicle Stimulating Hormone), ટેસ્ટોસ્ટેરોન.
ગ્લુકોઝ ટોલરન્સ ટેસ્ટ (GTT): આ ટેસ્ટ ઇન્સ્યુલિન ઇમ્યુનિટી અને ડાયાબિટીસની શક્યતા ચકાસવા માટે કરી શકાય છે. PCOS દર્દીઓમાં ડાયાબિટીસનું જોખમ વધી શકે છે.
આરોગ્ય ઇતિહાસને ધ્યાનમાં રાખીને ડૉક્ટર અન્ય ટેસ્ટિંગ પણ કરી શકે છે.
યોગના 5 આસનો PCOSને કંટ્રોલ કરી શકે છે
સેતુબંધાસન- આ યોગ કરતી વખતે શરીર પુલના આકારમાં આવી જાય છે. આ આસન પિરિયડ્સ અને મેનોપોઝ દરમિયાન કરી શકાય છે. આ યોગથી પાચનક્રિયા પણ સારી રહે છે.
મત્સ્યાસન- આ આસન કરતી વખતે પેટ ખાલી હોવું જોઈએ. આ આસન નિયમિત કરવાથી ગરદનના આગળના ભાગ અને પેટના નીચેના ભાગના સ્નાયુઓ સક્રિય બને છે.
સર્વાંગાસન- આ આસનમાં આખા શરીરનું વજન ખભા પર આપવામાં આવે છે. આ કરતી વખતે વ્યક્તિએ સૂવું અને શરીરના નીચેના ભાગને ઊંચો કરવો પડશે. જેના કારણે સમગ્ર બોજ ખભા પર આવી જાય છે.
ભારદ્વાજ આસન- આ આસન કરવાથી પેટ પર ખેંચાણ આવે છે, જેનાથી પેટની ચરબી ઓછી થાય છે અને પાચનક્રિયા સુધરે છે.
ચક્કી ચાલનાસન- આ યોગમાં બંને પગ ફેલાવીને બેસવાનું હોય છે. પછી હાથ આગળ રાખવામાં આવે છે અને મિલની જેમ દોડે છે. આ પેલ્વિક અને પેટના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે.
