છઠ પૂજા દરમિયાન ‘ડાભ લીંબુ’ સ્વાસ્થ્ય માટે વરદાનરૂપ: એનિમિયા અને કિડની સ્ટોનથી બચાવે છે, ન્યુટ્રિશનિસ્ટ પાસેથી જાણો અનેકો ફાયદા

ભારતમાં પ્રકૃતિ પૂજાનો ખૂબ જ જૂનો અને સુંદર ઈતિહાસ છે. આપણા દેશમાં ‘પાંચ તત્વો’ એટલે કે પૃથ્વી, જળ, આકાશ, વાયુ અને અગ્નિની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત સૂર્ય અને ચંદ્ર કે જેઓ દૈનિક ચક્ર અને હવામાનના ફેરફારોમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે તેમની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે. પ્રકૃતિ પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવાની આ એક સુંદર રીત છે.

દિવાળી પછી, ઉત્તર ભારતના લોકપ્રિય તહેવાર છઠ પૂજામાં સૂર્યની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ 4 દિવસીય ઉત્સવ આ વર્ષે 5 નવેમ્બરથી શરૂ થશે અને 8 નવેમ્બર સુધી ચાલશે. જેમાં સૂર્ય ભગવાન અને છઠ્ઠી મૈયાની પૂજા કરવામાં આવે છે અને પ્રસાદ ચઢાવવામાં આવે છે. આ પ્રસાદમાં વિશેષ ફળ ‘ડાભ લીંબુ’ પણ ચઢાવવામાં આવે છે.

આ ફળ લીંબુનો એક પ્રકાર છે. તે સામાન્ય લીંબુ કરતા કદમાં ઘણું મોટું હોય છે. તેમ છતાં તેમના પોષક તત્વો વધુ કે ઓછા સમાન હોય છે. લીંબુમાં ઘણા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ મળી આવે છે. તે પાચનતંત્રને સુધારે છે અને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. તે બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખે છે અને હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક છે.

તેથી જ આજે ‘તબિયતપાણી‘ માં આપણે લીંબુ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-

લીંબુના એક ડઝનથી વધુ ફાયદા ક્લેવલેન્ડ ક્લિનિક અનુસાર, જો તમે તમારા રોજિંદા આહારમાં એક લીંબુનો સમાવેશ કરો છો, તો તેના ડઝનથી વધુ સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. ખાસ વાત એ છે કે તેનો રસ મોટાભાગની વાનગીઓ અને સલાડમાં સ્વાદ માટે ઉમેરી શકાય છે. આ ખોરાક, પાણી અને પીણાંના સ્વાદમાં વધારો કરે છે અને વિશેષ સ્વાદ પણ આપે છે. આટલી વિશેષતાઓ હોવા છતાં, તેની કિંમત ઓછી હોવાને કારણે તે રોજિંદા જીવનમાં ખવાતું ફળ છે.

લીંબુની ન્યૂટ્રિશનલ વૈલ્યૂ શું છે? લીંબુમાં મુખ્યત્વે વિટામિન C, કાર્બોહાઈડ્રેટ અને પુષ્કળ પાણી હોય છે. તેમાં પ્રોટીન અને ચરબી ખૂબ ઓછી માત્રામાં હોય છે. એક મધ્યમ કદના લીંબુમાંથી આપણને 20 કેલરી મળે છે. તેમાં થોડી માત્રામાં ખાંડ પણ હોય છે. ચાલો ગ્રાફિકમાં જોઈએ કે લીંબુમાં કયા પોષક તત્વો કેટલી માત્રામાં હોય છે.

લીંબુમાં કયા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ હોય છે? લીંબુમાં વિટામીન C ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે. જો તમે તમારા આહારમાં સરેરાશ કદના લીંબુનો સમાવેશ કરો છો, તો તે શરીરની વિટામિન Cની દૈનિક જરૂરિયાતનો એક તૃતીયાંશ ભાગ પૂરો પાડે છે. તેમાં અન્ય કયા વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ છે, ગ્રાફિક જુઓ.

ડાયટમાં લીંબુનો સમાવેશ કરવાનો સૌથી સરળ રસ્તો છે લીંબુ પાણી પીવું. આ પણ સારું છે કારણ કે તે શરીરને હાઇડ્રેટ રાખે છે. આના કારણે શરીરને કેટલાક મહત્વપૂર્ણ વિટામિન્સ અને મિનરલ્સ પણ મળે છે.

સવારની શરૂઆત લીંબુ પાણીથી કરવી શ્રેષ્ઠ રહેશે. આ પૂરતા પ્રમાણમાં હાઇડ્રેશન અને મિનરલ્સ સાથે દિવસની શરૂઆત કરશે. આ સાથે પાચનતંત્ર, રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને હૃદયની તંદુરસ્તી પણ સ્વસ્થ રહેશે. પરંતુ તેમાં ખાંડ કે મધ નાખ્યા વગર લીંબુ પાણી પીવો.

શું લીંબુ પાણી પીવું ફાયદાકારક છે? દિલ્હીના સિનિયર ન્યુટ્રિશનિસ્ટ ડૉ.અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે લીંબુ પાણી પીવું ચોક્કસપણે ફાયદાકારક છે. તમારા રોજિંદા આહારમાં વિટામિન C અને એન્ટીઑકિસડન્ટોનો સમાવેશ કરવાની આ એક સારી રીત છે. લીંબુ પાણીમાં કેલરી ઓછી હોય છે અને વિટામિન અને પોષક તત્વો વધુ હોય છે. આનાથી આપણા શરીરમાં પાણી, વિટામિન્સ અને મિનરલ્સની રોજિંદી જરૂરિયાતનો મોટો ભાગ પૂરો થાય છે. આના શું ફાયદા છે, જુઓ ગ્રાફિકમાં.

ચાલો ગ્રાફિક્સમાં આપેલા મહત્વના મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજીએ:

વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે વજન ઘટાડવા માટે લોકો ઘણીવાર લીંબુ પાણી પીવાની સલાહ આપે છે. આ માટે ઘણા કારણો જવાબદાર છે. લીંબુમાં દ્રાવ્ય ફાયબર પેક્ટીન હોય છે. પેટમાં તેની હાજરીને કારણે, આપણને લાંબા સમય સુધી ભૂખ નથી લાગતી. આનાથી લોકોને વજન ઘટાડવામાં મદદ મળે છે જો તેઓ ઓછું ખાય છે. બીજું કારણ એ છે કે આપણે જેટલું વધારે પાણી પીએ છીએ તેટલી ઝડપથી આપણું શરીર કેલરી બર્ન કરે છે. તેથી લીંબુ પાણી પીવાથી વજન ઘટાડવામાં મદદ મળે છે.

કિડની સ્ટોનથી બચાવે છે લીંબુમાં રહેલું સાઇટ્રિક એસિડ કિડની સ્ટોનથી બચાવે છે. નેશનલ કિડની ફાઉન્ડેશન અનુસાર, દરરોજ 100 મિલીલીટર લીંબુનો રસ પાણીમાં ભેળવીને પીવાથી કિડનીની પથરી રોકવામાં મદદ મળે છે. જો કે, આપણને પથરી હોય, તો આપણે એકલા લીંબુ પાણી પર સંપૂર્ણપણે નિર્ભર ન રહેવું જોઈએ. આ માટે ડોક્ટરની સલાહ લેતા રહો.

રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે લીંબુમાં વિટામિન C અને એન્ટીઓક્સીડેન્ટ ભરપૂર માત્રામાં હોય છે. આ બંને તત્વો રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધારે છે. આ શરીરને મોટાભાગની બીમારીઓ સામે લડવામાં મદદ કરે છે. જો તમે રોજ લીંબુનું સેવન કરો છો તો તે આપણને શરદી અને ફ્લૂથી બચાવે છે જે હવામાન બદલાય છે ત્યારે થાય છે.

એનિમિયા અટકાવે છે લીંબુમાં ઓછી માત્રામાં આયર્ન હોય છે, પરંતુ તેમાં રહેલું વિટામિન C શરીરને આયર્નના શોષણમાં મદદ કરે છે. આ હિમોગ્લોબિન વધારે છે અને એનિમિયા અટકાવે છે.

અસ્થમાના હુમલાને અટકાવે છે સ્પ્રિંગર નેચરમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ, અસ્થમાથી પીડિત લોકો જેઓ પુષ્કળ વિટામિન Cનું સેવન કરે છે તેમને અસ્થમાના હુમલા ઓછા આવે છે. તે શ્વસન માર્ગ અને ફેફસાના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક છે.

કેન્સર અટકાવે છે લીંબુ એન્ટીઑકિસડન્ટ વિટામિન Cનો ખૂબ જ સારો સ્ત્રોત છે. એન્ટીઑકિસડન્ટો મુક્ત રેડિકલ દ્વારા થતા કોષોને થતા નુકસાનને રોકવામાં મદદ કરે છે. ફ્રી રેડિકલ્સથી થતા કોષોને આ નુકસાન કેન્સરનું કારણ બને છે.

બ્લડપ્રેશર કંટ્રોલમાં રહે છે એપ્રિલ, 2014માં નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ અનુસાર જે લોકો રોજ લીંબુનું સેવન કરે છે અને ફરવા જાય છે, તેમનું બ્લડ પ્રેશર લીંબુનું સેવન ન કરનારા લોકોની સરખામણીમાં વધુ કંટ્રોલમાં રહે છે અને હાઈપરટેન્શનનું જોખમ પણ ઓછું રહે છે.

હાર્ટ હેલ્થ સુધરે છે જૂન, 2001માં નેશનલ લાઇબ્રેરી ઑફ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ, જો દરરોજ એક લીંબુનું સેવન કરવામાં આવે હાર્ટ એટેકનું જોખમ ઘટી જાય છે. તેમાં રહેલું વિટામિન C જ નહીં, ફાઈબર અને પ્લાન્ટ કમ્પાઉન્ડ પણ હાર્ટના સ્વાસ્થ્યને સુધારે છે.

કયા લોકોએ લીંબુ ન ખાવું જોઈએ? લીંબુ સામાન્ય રીતે મોટાભાગના લોકો માટે સલામત છે. આ હોવા છતાં, સ્વાસ્થ્યની કેટલીક સ્થિતિઓને લીધે વ્યક્તિને મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે. ક્યારે અને કોણે લીંબુનું સેવન ટાળવું જોઈએ, જુઓ ગ્રાફિક.