49 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
ભારત સરકારે ઈ-કોમર્સ કંપનીઓને સૂચના આપી છે કે બોર્નવિટા સહિતના ઘણા પીણાં હેલ્થ ડ્રિંક્સ કેટેગરીમાં વેચી શકાય નહીં. આ માટે વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે એક એડવાઈઝરી બહાર પાડી છે. આ એડવાઈઝરીમાં નેશનલ કમિશન ફોર ચાઈલ્ડ પ્રોટેક્શન (NCPCR) નો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
NCPCRને તેની તપાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ પીણાં ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા (FSSAI) અને મોન્ડેલેઝ ઈન્ડિયા ફૂડ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ દ્વારા નિર્ધારિત ધોરણોને પૂર્ણ કરતા નથી. NCPCRને આવી ફરિયાદો મળી ચૂકી છે, જેમાં તેને બોર્નવિટા સહિત બાળકો માટે અનેક કહેવાતા હેલ્થ ડ્રિંક્સ સાથે સંકળાયેલા જોખમો વિશે ચેતવણી આપવામાં આવી છે. આ બાળકો માટે હેલ્થ ડ્રિંકની બાબત છે. પરંતુ આ સિવાય પણ આવા ઘણા પ્રોટીન ડ્રિંક્સ, એનર્જી ડ્રિંક્સ અને પ્રોટીન પાઉડર હેલ્ધી હોવાનો દાવો કરીને માર્કેટમાં વેચાઈ રહ્યા છે, જે ખરેખર સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી છે. ભારતમાં પ્રોટીન પાઉડરનું પણ મોટું બજાર છે, જે અંદાજે રૂ. 33 હજાર કરોડનું છે. હેલ્થ જર્નલ મેડિસિનમાં પ્રકાશિત થયેલા વિશ્લેષણ મુજબ ભારતમાં વેચાતા મોટાભાગના પ્રોટીન પાઉડર લોકોને ગેરમાર્ગે દોરે છે. પ્રથમ, તેમના લેબલ પર લખેલા પોષણની માત્રા વિશેની માહિતી ખોટી છે. તે ઉપરાંત, તેમાં ખતરનાક ઝેર અને જંતુનાશકો હોય છે. આ જીવલેણ રોગોનું જોખમ ઉભું કરી શકે છે.
આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે આ હેલ્થ ડ્રિંક્સ અને પ્રોટીન પાઉડર વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- આ હેલ્થ ડ્રિંક્સ તમારા બાળકોને કેવી રીતે બીમાર કરે છે?
- શું પ્રોટીન પાવડર ખરેખર શરીરની પ્રોટીન જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે?
- આના બદલે ઘરે હેલ્ધી પ્રોટીન પીણાં કેવી રીતે તૈયાર કરવા?
આ હેલ્થ ડ્રિંક ખોટું બોલીને વેચવામાં આવી રહ્યાં છે
બાળકોના સારા સ્વાસ્થ્ય અને વૃદ્ધિના રહસ્ય તરીકે બજારમાં ઘણા હેલ્થ ડ્રિંક વેચવામાં આવે છે. જાહેરાતમાં બતાવવામાં આવ્યું છે કે તેને પીધા પછી બાળકો ઝડપથી ઊંચા થઈ રહ્યા છે.
દિલ્હીના વરિષ્ઠ ન્યુટ્રિશનિસ્ટ ડૉ. અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે આ બધુ અફવા છે
- તમામ હેલ્થ ડ્રિંક્સ લાંબી પ્રક્રિયા દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ સમય દરમિયાન તેમના ઘટકો તેમની તમામ અસરકારકતા ગુમાવે છે.
- આ પોષક તત્વો પ્રકાશ, રંગ અને ગરમી પ્રત્યે સંવેદનશીલ હોય છે. તેથી, તેમની અસર પહેલા દિવસથી જ ઓછી થવા લાગે છે.
- પેકેજિંગ ખોલ્યા પછી, જ્યારે તેઓ ઓક્સિજન અને ભેજવાળી હવાના સંપર્કમાં આવે છે ત્યારે તે હાનિકારક પણ બને છે.
ચાલો ગ્રાફિકમાં જોઈએ કે હેલ્થ ડ્રિંક તરીકે બજારમાં વેચાતા આ પાવડર બાળકોના સ્વાસ્થ્યને કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડી રહ્યા છે.
હેલ્થ ડ્રિંક્સ બાળકોને વધારે વજન અને ડાયાબિટીસના રોગી બનાવી રહ્યા છે
આ પીણાં બાળકોને આકર્ષક બનાવવા માટે, તેમાં ઘણી ખાંડ ઉમેરવામાં આવે છે. આ શુદ્ધ ખાંડ છે, જે લોહીમાં ઝડપથી શોષાય છે. આના કારણે બાળકોની મેટાબોલિક સિસ્ટમ ખોરવાઈ જાય છે, ઈન્સ્યુલિન અને બ્લડ સુગર વધારે રહે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે નાના બાળકોમાં ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસ અને સ્થૂળતાના વધતા કેસ માટે હેલ્થ ડ્રિંક્સ, કોલ્ડ ડ્રિંક્સ અને વધુ પ્રોસેસ્ડ ફૂડ જવાબદાર છે.
બાળકો ફ્લેવરના વ્યસની બની રહ્યા છે
- ડૉ. અનુ કહે છે કે આ પીણાંને સ્વાદિષ્ટ બનાવવા માટે તેમાં કોકો પાઉડર અને આર્ટિફિશિયલ વેનીલા ફ્લેવર ઉમેરવામાં આવે છે. આ બાળકોને ખુશીના હોર્મોન્સ મુક્ત કરવામાં મદદ કરે છે. તેથી, આ પીણાં પીધા પછી, બાળકોના મનને આરામ મળે છે. તેઓને તે સુખદ લાગે છે અને આનંદ અનુભવે છે.
- આ જ કારણ છે કે બાળકો તેને વારંવાર પીવા માંગે છે. ઘણી વખત તેઓ તેની વધુ પડતી માત્રા લેવાનું શરૂ કરી દે છે અથવા માત્ર સૂકો પાવડર ખાવાનું શરૂ કરી દે છે.
- બાળકો આની સામે સ્વસ્થ ભોજન છોડવાનું શરૂ કરે છે. આ આદત તેમને એક સાથે અનેક બીમારીઓ તરફ ધકેલી શકે છે.
તેમાં જોવા મળતી સ્પિરુલિના ખતરનાક છે
સ્પિરુલિના એ શેવાળનો એક પ્રકાર છે, જે આ પીણાના પાવડરમાં ઉમેરવામાં આવે છે. તે ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભોને બતાવીને બજારમાં વેચાઈ રહી છે. તે તેના મૂળ સ્વરૂપમાં પણ સ્વસ્થ છે. તે પ્રોટીનનો ભરપૂર સ્ત્રોત છે, પરંતુ પ્રોટીન પાઉડર બનાવવા માટે વપરાતા પ્રોસેસિંગ, પ્રયોગો અને પ્રિઝર્વેટિવ્સની માત્રાને કારણે ન માત્ર તેનું પોષણ સંપૂર્ણપણે નાશ પામે છે, પરંતુ તે સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી પણ બને છે.
પ્રોટીન પાઉડર બાળકોના આંતરડાના સ્વાસ્થ્યને બગાડે છે. તેથી, નાના બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પહેલા કરતા નબળી પડી રહી છે.
તમે ઘરે જ હેલ્ધી પ્રોટીન પાઉડર બનાવી શકો છો
ડૉ.અનુ કહે છે કે બજારમાંથી પેકેજ્ડ પ્રોટીન કે હેલ્થ પાઉડર ખરીદવાને બદલે ઘરે જ તૈયાર કરી શકાય છે. સારી વાત એ છે કે આ પાવડર બાળકોને પર્યાપ્ત માત્રામાં ફાઈબર પણ આપશે, જે તેમના હીંડછાના સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી છે.
ચાલો આને ગ્રાફિકલી સમજીએ-
આ હોમમેઇડ પ્રોટીન પાઉડરનો ઉપયોગ એકથી બે અઠવાડિયા સુધી કરો. આના કરતા વધુ સમય સુધી સ્ટોર કરવાથી નુકસાન થઈ શકે છે. બાળકોને આ પ્રોટીન પાવડર એક ગ્લાસ દૂધ સાથે બેથી ત્રણ ચમચી આપી શકાય.
કેલ્શિયમ પાવડર ઘરે જ બનાવો
ઘણીવાર બાળકોને મખાણા અને મગફળી સીધું ખાવાનું પસંદ નથી હોતું. પરંતુ તેમના સારા વિકાસ માટે કેલ્શિયમ પણ ખૂબ જ જરૂરી છે. તે પાવડર સ્વરૂપમાં પણ તૈયાર કરી શકાય છે. આ માટે શું મિશ્રિત કરવાની જરૂર છે, ચાલો ગ્રાફિકમાં જોઈએ-
ઘરે બનાવેલી આ ડ્રિંક્સ બાળકોના મગજને તેજ કરશે
ડો.અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે બાળકોના શારીરિક વિકાસની સાથે તેમનો માનસિક વિકાસ પણ એટલો જ જરૂરી છે. આ માટે અળસીના બીજને હળવા શેકી લો અને તેનો પાવડર બનાવી લો. તમે તેમાં થોડો ચોકલેટ પાવડર ઉમેરીને બરફી તૈયાર કરી શકો છો. બાળકોને તે ખૂબ જ ગમશે અને તે ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ આપશે, જે બાળકોના મગજના વિકાસમાં મદદરૂપ છે. શણના બીજ બાળકોના હૃદયના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ સારા છે. દરેક ઉંમરના લોકો આ પ્રોટીન અને કેલ્શિયમ પાવડર ખાઈ શકે છે. બાળકો તેમના વડીલો પાસેથી આદતો શીખતા હોવાથી, જો તેઓ વડીલોને આ ઘરે બનાવેલા હેલ્ધી પાવડર ખાતા જોશે, તો તેઓને પણ ખાવાની મજા આવશે.