કર્ણાટકમાં ફેલાઈ રહ્યો છે મંકી ફીવર: આ રોગ શું છે, શું તે માણસો દ્વારા પણ ફેલાય છે, જાણો ડૉક્ટરના દરેક પ્રશ્નનો જવાબ

ગયા મહિને કર્ણાટકમાં મંકી ફીવરના 64 કેસ નોંધાયા હતા અને બે લોકોનાં મોત થયાં હતાં. કેસ વધતા જોઈને સરકારે મફત સારવારની જાહેરાત કરી છે. તેમજ લોકોને સતર્ક રહેવા અપીલ કરવામાં આવી છે.

જે વિસ્તારોમાં વાંદરાઓ મોટી સંખ્યામાં રહે છે ત્યાં મંકી ફીવરનું જોખમ વધારે હોય છે. કર્ણાટક ઉપરાંત મહારાષ્ટ્ર અને ગોવામાં પણ મંકી ફીવરના ઘણા કેસ જોવા મળ્યા છે.

દર વર્ષે જાન્યુઆરી અને મે વચ્ચે તેના કેસ ઝડપથી વધે છે. તેથી, ક્યારેક આ સમય દરમિયાન કેટલાક વિસ્તારોમાં આ રોગ મહામારીનું સ્વરૂપ લે છે. આનો અર્થ એ થયો કે કોઈ ચોક્કસ વિસ્તારમાં કોઈ રોગના કેસ મોટી સંખ્યામાં જોવા મળી રહ્યા છે.

દર વર્ષે, ભારતમાં મંકી ફીવરના 400 થી 500 કેસ નોંધાય છે, જેમાંથી લગભગ 25 લોકો મૃત્યુ પામે છે.

તેથી, આજે ‘તબિયતપાણી’માં આપણે મંકી ફીવર વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-

ગયા વર્ષે કર્ણાટકમાં મંકી ફીવરથી 14 લોકોનાં મોત થયાં હતાં

કર્ણાટક સરકારના આંકડા અનુસાર, વર્ષ 2024માં કર્ણાટકમાં મંકી ફીવરના 303 કેસ નોંધાયા હતા, જેમાંથી 14 લોકોના મોત થયા હતા. કર્ણાટકમાં દર વર્ષે પરિસ્થિતિ લગભગ સમાન હોય છે. આ રોગ પશ્ચિમ ઘાટની આસપાસના વિસ્તારોમાં સ્થાનિક છે. આનો અર્થ એ થાય કે રોગ સતત રહે છે, પરંતુ ચોક્કસ વિસ્તાર પૂરતો મર્યાદિત છે.

ભલે મંકી ફીવરથી થતા મૃત્યુનો આ આંકડો ઓછો લાગે છે, પરંતુ જો ચેપ વધે તો તે અત્યંત ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે. તેનો મૃત્યુ દર ૩-૧૦% છે.

મંકી ફીવર શું છે?

મંકી ફીવર એટલે કે ક્યાસાનૂર ફોરેસ્ટ ડિસીઝ (KFD) એ એક રોગ છે જે પ્રાણીઓથી માણસોમાં ફેલાય છે. તે વાંદરાઓના શરીર પર રહેતા ટિક(બગાઈ)ના કરડવાથી ફેલાય છે.

મંકી ફીવરના લક્ષણો શું છે?

સામાન્ય રીતે ટિક(બગાઈ) ડંખના 3-4 દિવસ પછી લક્ષણો દેખાય છે. આમાં, મોટાભાગના લોકોને અચાનક શરદીની સાથે તાવ પણ આવે છે. સાથે જ માથાનો દુખાવો પણ ખૂબ થાય છે.

જો લક્ષણો ગંભીર હોય, તો રક્તસ્ત્રાવ જેવા લક્ષણો દેખાઈ શકે છે. આમાં નાકમાંથી લોહી નીકળવાની સમસ્યા થઈ શકે છે. આનાથી ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. સુસ્તી અને મૂંઝવણ થઈ શકે છે.

તેના બધા લક્ષણો ગ્રાફિકમાં જુઓ-

મંકી ફીવરની સારવાર શું છે?

મંકી ફીવર માટે કોઈ ચોક્કસ એન્ટિબાયોટિક્સ ઉપલબ્ધ નથી. તેની સારવારમાં, મુખ્યત્વે લક્ષણો ઘટાડવાના પ્રયાસો કરવામાં આવે છે. તાવ અને દુખાવો ઓછો કરવા માટે ડોક્ટરો દવાઓ આપે છે. શરીરને હાઇડ્રેટેડ રાખવાની પણ સલાહ આપવામાં આવે છે.

તેના લક્ષણો ઝડપથી વધે છે, તેથી મોટાભાગના દર્દીઓને હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવામાં આવે છે અને સારવાર આપવામાં આવે છે. આ સમય દરમિયાન ડૉક્ટર ડિહાઇડ્રેશન, લો બ્લડ પ્રેશર, રક્તસ્રાવ, બેહોશી જેવી બધી જ ગૂંચવણોની સારવાર કરે છે. જો ડિહાઇડ્રેશનને કારણે ગંભીર નબળાઈ આવી હોય, તો IV પ્રવાહી અને લોહી આપી શકાય છે.

મંકી ફીવરથી કેવી રીતે બચવું

મંકી ફીવરનો કોઈ ચોક્કસ ઈલાજ નથી. તેથી, આનાથી પોતાને બચાવવું ખૂબ જ જરૂરી છે. ભારતમાં તેની રસી હજુ ઉપલબ્ધ નથી, તેથી મંકી ફીવર ફેલાવતા ટિક(બગાઈ) સામે રક્ષણ મેળવવા માટે કેટલીક મહત્ત્વની ટિપ્સ અપનાવવી પડશે. ગ્રાફિક જુઓ-

મંકી ફીવર સંબંધિત કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો

પ્રશ્ન: શું મંકી ફીવર માટે કોઈ રસી ઉપલબ્ધ છે? જવાબ: ICMR મુજબ, સમગ્ર વિશ્વમાં હજુ સુધી મંકી ફીવર માટેની કોઈ રસીને લાઇસન્સ મળ્યું નથી. ભારત લાંબા સમયથી તેની રસી બનાવવા માટે કામ કરી રહ્યું હતું. ખુશીની વાત એ છે કે ભારતે આ કાર્યમાં ઘણી હદ સુધી સફળતા મેળવી છે. અહીં બનાવેલી રસી હાલમાં પ્રી-ક્લિનિકલ ટેસ્ટિંગના તબક્કામાં છે. તેનું ક્લિનિકલ પરીક્ષણ આવતા વર્ષે પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે. કદાચ આવતા વર્ષ સુધીમાં ભારત પાસે મંકી ફીવર માટે પોતાની રસી હશે.

પ્રશ્ન: શું KFD એટલે કે મંકી ફીવર સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરી શકાય છે? જવાબ: KFD વાયરસ મુખ્યત્વે જંગલી પ્રાણીઓ અને જંતુઓમાં ફેલાય છે. તેથી, તેને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવું મુશ્કેલ છે. જોકે, જો સાવચેતી રાખવામાં આવે તો, ટિકથી બચીને આ ખતરનાક રોગથી બચી શકાય છે.

પ્રશ્ન: ચેપનું જોખમ ક્યારે વધી શકે છે? જવાબ: જો કોઈ વ્યક્તિ જંગલમાં ફરવા ગયો હોય, ખાસ કરીને જાન્યુઆરી અને મે વચ્ચે, તો જોખમ વધારે હોઈ શકે છે. આ કિસ્સામાં સૌથી ખતરનાક વિસ્તારો કર્ણાટકના પશ્ચિમ ઘાટની આસપાસના જંગલો છે. જોકે, તમિલનાડુ, ગોવા, કેરળ અને મહારાષ્ટ્રમાં પણ ઘણા કેસ જોવા મળ્યા છે. આબોહવા પરિવર્તન અને જંગલોમાં વધતી માનવ પ્રવૃત્તિઓને કારણે ચેપનું જોખમ વધી રહ્યું છે.

પ્રશ્ન: શું મંકી ફીવર એક વ્યક્તિથી બીજા વ્યક્તિમાં ફેલાઈ શકે છે? જવાબ: ના, મંકી ફીવર માણસોથી માણસોમાં ફેલાતો નથી. તે ફક્ત ચેપગ્રસ્ત જીવાતના કરડવાથી ફેલાય છે.

પ્રશ્ન: મંકી ફીવર વાયરસ કેવી રીતે ફેલાય છે? જવાબ: આ રોગ ચેપગ્રસ્ત ટિકના કરડવાથી ફેલાય છે. જંગલમાં રહેતા મોટાભાગના વાંદરાઓ આ રોગથી પ્રભાવિત છે. આના કારણે, તેમના શરીર પર ચોંટેલા જીવાત પણ ચેપગ્રસ્ત થાય છે. જ્યારે આ ચેપગ્રસ્ત જીવાત ઉડે છે અને માણસોને કરડે છે ત્યારે વાયરસ ફેલાય છે. સામાન્ય રીતે, જે લોકો જંગલમાં ફરવા જાય છે અથવા પશુ ચરાવવા જાય છે તે લોકો આ વાયરસનો શિકાર બને છે.

પ્રશ્ન: શું મંકી ફીવરથી મૃત્યુ થઈ શકે છે? જવાબ: હા, જો સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો મંકી ફીવર જીવલેણ બની શકે છે. તેનો મૃત્યુ દર ૩-૧૦% છે.

પ્રશ્ન: મંકી ફીવરનો પહેલો કેસ ક્યાં જોવા મળ્યો હતો? જવાબ: 1957માં, કર્ણાટકના ક્યાસનુર જંગલમાં એક બીમાર વાંદરો મળી આવ્યો હતો. તેનામાં આ વાયરસની પુષ્ટિ થઈ હતી. એટલા માટે તેને ક્યાસનુર વાયરસ ડિસીઝ અથવા મંકી ફીવર કહેવામાં આવે છે.

આ પછી, આ વાયરસ માણસોમાં પણ ફેલાવા લાગ્યો. હવે દર વર્ષે ક્યાસનુર વાયરસ ડિસીઝના 400-500 કેસ નોંધાય છે, જેમાં લગભગ 20 લોકો મૃત્યુ પામે છે.