રોબોટ્સ કરી રહ્યા છે માણસો પર સર્જરી: રોબોટિક સર્જરી શું છે, તે કેટલી સફળ થાય છે, સર્જન પાસેથી જાણો તેના ફાયદા અને ગેરફાયદા

થોડાં વર્ષો પહેલાં , સર્જન દ્વારા ઓપરેશન કરવા માટે જેટલો મોટો ચીરો કરવામાં આવતો હતો, તેને તેટલો મોટો સર્જન માનવામાં આવતો હતો. પરંતુ હવે ટેક્નોલોજી દરરોજ અપડેટ થતાં સર્જરીની પદ્ધતિઓમાં ઘણો ફેરફાર થયો છે.

આજના યુગમાં સર્જન જેટલો નાનો ચીરો કરે તેટલો સારો ગણાય છે. આ ફેરફારનું એક કારણ રોબોટિક સર્જરી છે કારણ કે તેના દ્વારા નાના ચીરા કરીને સરળતાથી સર્જરી કરી શકાય છે.

રોબોટિક સર્જરીએ ખૂબ જ ઓછા સમયમાં વિશ્વાસ જીત્યો છે. જો કે, મોટાભાગના લોકો હજુ પણ ઓપન સર્જરીને વધુ સુરક્ષિત માને છે. અત્રે એ જાણવું જરૂરી છે કે રોબોટિક સર્જરીમાં ‘રોબોટ્સ’ ચોક્કસપણે સર્જરી કરતા હોય છે, પરંતુ તે રોબોટ સ્વતંત્ર મશીન નથી. તે પણ સર્જન દ્વારા નિયંત્રિત છે.

ગ્લોબલ માર્કેટ રિસર્ચ ફર્મ સ્ટ્રેટેજિક માર્કેટ રિસર્ચ (SMR) અનુસાર, સર્જિકલ રોબોટ માર્કેટ 2021માં રૂ. 516 કરોડની આસપાસ હતું, જે 2030 સુધીમાં વધીને રૂ. 2100 કરોડ થવાની ધારણા છે. રોબોટિક સર્જરી દર વર્ષે સરેરાશ 25% વધી રહી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આવનારો સમય ફક્ત રોબોટિક સર્જરીનો હશે.

તેથી આજે તબિયતપાણીમાં આપણે રોબોટિક સર્જરી વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-

રોબોટિક સર્જરી શું છે? જ્યારે સર્જનો ચોક્કસ સર્જરી માટે રોબોટિક ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરે છે, ત્યારે તેને રોબોટિક સર્જરી અથવા રોબોટ આસિસ્ટેડ સર્જરી કહેવામાં આવે છે. છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં સર્જરીનું વિજ્ઞાન નોંધપાત્ર રીતે વિકસિત થયું છે. અગાઉ, માનવશરીરને કાપીને તેને અંદરથી દુરસ્ત કરવાની પ્રક્રિયા ઘણી લાંબી અને જટિલ હતી. ઓપરેશનમાં લાંબો સમય લાગતો. મશીનોએ આ પ્રક્રિયાને સરળ બનાવી છે.

રોબોટિક સર્જરી કેવી રીતે કરવામાં આવે છે? આમાં સર્જનો કોમ્પ્યુટર દ્વારા રોબોટિક હાથને નિયંત્રિત કરીને સર્જરી કરે છે. જે રોબોટિક ઉપકરણનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે તેમાં રોબોટિક આર્મ્સ છે, જે સર્જરીમાં વપરાતા સાધનોને સરળતાથી પકડી શકે છે. સર્જનો આ રોબોટિક આર્મ્સને કંટ્રોલર અને વ્યુઇંગ સ્ક્રીન દ્વારા ઓપરેટ કરે છે. રોબોટના હાથ સાથે જોડાયેલા કેમેરાથી સર્જન દર્દીના આંતરિક અવયવોને જુએ છે અને સમજે છે અને તે મુજબ સર્જરી કરે છે.

રોબોટિક સર્જરીના ફાયદા આ સર્જરી લોકપ્રિય બની રહી છે કારણ કે તે ડોક્ટરો તેમજ દર્દીઓ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી અને ફાયદાકારક છે. નીચે ગ્રાફિકમાં વિગતો જુઓ-

રોબોટિક સર્જરીમાં વિશેષ તાલીમ કાર્ડિયોથોરાસિક અને વેસ્ક્યુલર સર્જન ડૉ. ગૌરાંગ મજૂમદાર સમજાવે છે કે દરેક સર્જન રોબોટિક સર્જરી કરી શકતા નથી. આ માટે તેમને ખાસ તાલીમની જરૂર છે. મેડિકલનો અભ્યાસ કરનાર કોઈપણ વ્યક્તિ આ તાલીમ લઈ શકે નહીં. આ તાલીમ માત્ર સર્જનોને જ આપવામાં આવે છે. મતલબ કે જે વ્યક્તિ પહેલાથી જ ઓપન સર્જરીમાં નિપુણતા ધરાવે છે.

રોબોટિક સર્જરી સંબંધિત મૂળભૂત પ્રશ્નો અને જવાબો પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરીનો ઉપયોગ ક્યાં થાય છે?

જવાબ- યુરોલોજીને લગતી સર્જરીઓમાં રોબોટિક સર્જરીનો સૌથી વધુ ઉપયોગ થાય છે. આ સિવાય અન્ય ઘણી પ્રકારની સર્જરીઓમાં પણ રોબોટિક અસિસ્ટેન્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જેમ કે-

પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરીનો સફળતાદર કેટલો છે?

જવાબ- રોબોટિક સર્જરીનો એકંદરે સફળતાનો દર 94% થી વધુ છે. જો કે, તે તમે જે પ્રકારની સર્જરી કરી રહ્યા છો તેના પર પણ આધાર રાખે છે. આ ઉપરાંત, તે દર્દીની વર્તમાન સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ પર પણ આધાર રાખે છે.

પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરી પછી દર્દી કેટલા દિવસ પછી ઘરે જઈ શકે છે? જવાબ : સામાન્ય રીતે, રોબોટિક સર્જરી બાદ રિકવરી સમય ઓપન સર્જરીની સરખામણીમાં ઘણો ઓછો હોય છે. આમાં, સર્જરીના પ્રકાર અને એકંદર આરોગ્યના આધારે, દર્દી એનેસ્થેસિયા સમાપ્ત થયા પછી તરત જ પથારીમાંથી ઊઠી શકે છે. તેઓ શસ્ત્રક્રિયાના થોડા કલાકોમાં જ ખાઈ-પી શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, દર્દીઓ શસ્ત્રક્રિયા પછી 24 અથવા 48 કલાક ઘરે જઈ શકે છે. જો કે, દર્દી માટે સર્જન દ્વારા આપવામાં આવેલા સૂચનોને થોડા દિવસો સુધી અનુસરવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરીમાં, શું મશીન કોઈ પણ ડૉક્ટર વિના જાતે ઓપરેશન કરી શકે છે? જવાબ- ના. અહીં મશીન માત્ર માણસના કામને સરળ બનાવવા અને મદદ કરવાનું કામ કરે છે. તે માનવ મગજ અને કૌશલ્યનો વિકલ્પ નથી. રોબોટિક સર્જરી મશીનો પણ માત્ર સક્ષમ અને પ્રશિક્ષિત સર્જનો દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે.

પ્રશ્ન- ડોકટરો લોકોને રોબોટિક સર્જરી કરાવવાની સલાહ કેમ આપે છે? જવાબ- આ સર્જરી પસંદ કરવાનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે ઓપન સર્જરીની સરખામણીએ રોબોટિક સર્જરીમાં દર્દીને લોહીનો લોસ ઓછો થાય છે. રોબોટિક સર્જરી દરમિયાન ચોકસાઈ અને નિયંત્રણ વધુ સારું છે. રોબોટિક સર્જરીમાં ‘મિનિમલી ઇન્વેસિવ’ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ થાય છે. આનો અર્થ એ છે કે ચીરો નાનો હોય છે, ઘા નાનો થાય છે અને ઓછો રક્તસ્ત્રાવ થાય છે. વધારે દુખાવો થતો નથી અને ઈન્ફેક્શનની શક્યતા પણ ઓછી છે.

પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરી કેટલી સલામત છે? જવાબ- રોબોટિક સર્જરી સંપૂર્ણપણે ટેકનોલોજી પર આધારિત છે. આવી સ્થિતિમાં તેમાં ટેકનિકલ ખામી સર્જાવાની શક્યતા છે. આને કારણે, સર્જરીમાં વિલંબ થઈ શકે છે અથવા સર્જરી નિષ્ફળ થઈ શકે છે.

થોડા વર્ષો પહેલા, યુનિવર્સિટી ઓફ ઇલિનોઇસ, મેસેચ્યુસેટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજી અને રશ યુનિવર્સિટી મેડિકલ સેન્ટર, શિકાગો દ્વારા સંયુક્ત સંશોધન હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. આ સંશોધન અનુસાર જાન્યુઆરી 2000 થી ડિસેમ્બર 2013 વચ્ચે કુલ 17 લાખથી વધુ રોબોટિક સર્જરી કરવામાં આવી હતી. જેમાં સર્જરી દરમિયાન 144 દર્દીઓના મોત થયા હતા અને 1,391 દર્દીઓ ઘાયલ થયા હતા. આ અભ્યાસ દર્શાવે છે કે અન્ય સર્જરીઓની જેમ, રોબોટિક સર્જરીમાં પણ કેટલાક સંભવિત નુકસાન છે. નીચેના ગ્રાફિકમાં આ જુઓ-

​​​​​​​

પ્રશ્ન- રોબોટિક સર્જરીનો કેટલો ખર્ચ થાય છે? શું તે સામાન્ય સર્જરી કરતાં વધુ ખર્ચાળ છે? જવાબ- હા. રોબોટિક સર્જરીનો ખર્ચ સામાન્ય સર્જરી કરતાં વધુ છે. જોકે, અમેરિકા, બ્રિટન, સિંગાપોર જેવા દેશોની સરખામણીએ ભારતમાં રોબોટિક સર્જરીનો ખર્ચ ઘણો ઓછો છે.

ભારતમાં, રોબોટિક સર્જરી લગભગ રૂ. 1.5 લાખથી શરૂ થાય છે, જે મહત્તમ રૂ. 15 લાખ સુધી જાય છે. જ્યારે અમેરિકામાં તેની કિંમત 70-80 લાખ રૂપિયાથી શરૂ થાય છે અને કરોડોમાં છે.

રોબોટિક સર્જરીનું ભવિષ્ય ડો.ગૌરાંગ મજૂમદાર કહે છે કે રોબોટિક સર્જરીના સક્સેસ રેટને જોતાં એમ કહેવું ખોટું નહીં હોય કે આવનારો સમય માત્ર રોબોટિક સર્જરીનો જ રહેવાનો છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ)ના ડેટા અનુસાર, 2050 સુધીમાં વિશ્વભરમાં 1.5 અબજ લોકો વૃદ્ધ થઈ જશે. તેને વધુ ઘૂંટણ અને હિપ રિપ્લેસમેન્ટ સર્જરીની જરૂર પડશે. આ સિવાય હઠીલા રોગો અને અકસ્માતોના વધતા જતા કેસોને કારણે રોબોટિક સર્જરીની જરૂરિયાત વધી રહી છે. આના પરથી રોબોટિક સર્જરીના ભવિષ્યની આગાહી કરી શકાય છે.