આંખ ફરકવી એ માત્ર થાક નહીં રોગનો પણ સંકેત: બ્લેફરોસ્પેઝમમાં આંખના સ્નાયુઓ પરનું નિયંત્રણ રહેતું નથી, ડૉક્ટર પાસેથી જાણો તેની સારવાર અને રોકવાની પદ્ધતિ

સામાન્ય રીતે દરેક વ્યક્તિને જીવનના કોઈને કોઈ તબક્કે આંખ ફરકવાનો અનુભવ થાય છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, આ ખૂબ જ સામાન્ય છે. તે અતિશય થાક, તણાવ અથવા વધુ પડતા કેફીનને કારણે પણ થઈ શકે છે. જોકે, જો તમારી આંખો સતત અને અનિયંત્રિત રીતે ફરકતી રહે છે, તો તે બ્લેફરોસ્પાઝ્મ નામની ગંભીર ન્યુરોલોજિકલ સ્થિતિની નિશાની હોઈ શકે છે.

આ સ્થિતિમાં, આંખના સ્નાયુઓ પરનું નિયંત્રણ રહેતું નથી. આંખોના સ્નાયુઓ આપમેળે સંકોચાઈ જાય છે, જેના કારણે પોપચા વારંવાર બંધ થાય છે. આ એક દુર્લભ સ્થિતિ છે, પરંતુ ક્યારેક ઘણી મુશ્કેલીનું કારણ બની શકે છે. જોકે, તેનો ઇલાજ સંભવ છે અને તેની સારવાર વિવિધ રીતે કરી શકાય છે.

જો બ્લેફરોસ્પાઝ્મને કારણે તમારી આંખ વારંવાર ફરકતી હોય અને તમે વાહન ચલાવી રહ્યા હો, તો અકસ્માતનું જોખમ ઊભું થઈ શકે છે. આ સ્થિતિમાં, તે બધા કાર્યો કરવા ખૂબ મુશ્કેલ બની જાય છે જેમાં ખૂબ જ એકાગ્રતાની જરૂર હોય છે.

તેથી, આજે ‘ તબિયતપાણી‘ માં આપણે બ્લેફરોસ્પાઝ્મ વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ જાણશો કે-

બ્લેફરોસ્પાઝ્મ શું છે?

બ્લેફરોસ્પાઝ્મ એ ફોકલ ડાયસ્ટોનિયા નામનો એક દુર્લભ ન્યુરોલોજિકલ ડિસઓર્ડર છે. આમાં, આંખોની આસપાસના સ્નાયુઓ અનિયંત્રિત રીતે સંકોચવા લાગે છે. આના કારણે વ્યક્તિના આંખના પોપચાંની પલકારા મારવાની ગતિ વધી જાય છે.

આ બીમારી લાખોમાં એકાદ વ્યક્તિમાં જોવા મળે છે

દર 1 લાખ લોકોમાંથી ફક્ત 5 લોકો બ્લેફરોસ્પાઝ્મથી પીડાય છે. ભારતમાં આ માટે કોઈ ચોક્કસ ડેટા ઉપલબ્ધ નથી. જોકે, આ સમસ્યા પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં વધુ જોવા મળે છે. તે સામાન્ય રીતે 40 થી 60 વર્ષની વયના લોકોને અસર કરે છે. ડૉ. રીના અગ્રવાલ કહે છે કે જાગૃતિના અભાવે અને ખોટા નિદાનને કારણે ઘણા કેસ શોધી શકાતા નથી.

બ્લેફરોસ્પાઝ્મનાં લક્ષણો શું છે?

જો કોઈની આંખો વારંવાર અનિયંત્રિત રીતે બંધ થઈ રહી હોય તો તેને અવગણવું જોઈએ નહીં. આમાં, સામાન્ય રીતે તીવ્ર પવન, તેજસ્વી પ્રકાશ અથવા તણાવને કારણે પોપચા વારંવાર પલકારા મારવા લાગે છે. બીજાં ઘણાં લક્ષણો હોઈ શકે છે, ગ્રાફિક જુઓ-

બ્લેફરોસ્પાઝ્મ શા માટે થાય છે?

ડૉ. રીના અગ્રવાલ કહે છે કે આ રોગનું ચોક્કસ કારણ હજુ સુધી સંપૂર્ણ રીતે જાણી શકાયું નથી, પરંતુ તે મગજના ‘બેસલ ગૈંગ્લિયા’ નામના ભાગમાં અસામાન્ય પ્રવૃત્તિઓને કારણે આવું થઈ શકે છે.

બ્લેફરોસ્પાઝ્મ માટે જોખમી પરિબળો

જો પરિવારમાં કોઈને બ્લેફરોસ્પાઝ્મની સમસ્યા હોય, તો અન્ય લોકોમાં પણ તે થવાની શક્યતા વધી જાય છે. પાર્કિન્સન જેવા રોગોને કારણે પણ આવું થઈ શકે છે. જો આંખોમાં લાંબા સમય સુધી બળતરા કે ચેપ રહે તો બ્લેફરોસ્પાઝ્મ પણ થઈ શકે છે. વધુ પડતા તણાવ અને થાકને કારણે આ સમસ્યા વધુ ગંભીર બની શકે છે. આ ઉપરાંત, કેટલીક એન્ટી-ડિપ્રેસન્ટ્સ અને ન્યુરોલોજીકલ દવાઓ બ્લેફરોસ્પાઝ્મને ઉત્તેજિત કરી શકે છે. ગ્રાફિકમાં તેનાં બધાં જોખમ પરિબળો જુઓ-

બ્લેફરોસ્પાઝ્મની સારવાર શું છે?

ડૉ. રીના અગ્રવાલ કહે છે કે, બ્લેફરોસ્પાઝ્મનો કોઈ કાયમી ઈલાજ નથી. જોકે, તેનાં લક્ષણો ઘટાડવા માટે ઘણી સારી સારવાર ઉપલબ્ધ છે.

બોટોક્સ ઇન્જેક્શન: બ્લેફરોસ્પાઝ્મ માટે આ સૌથી અસરકારક સારવાર માનવામાં આવે છે. બોટ્યુલિનમ ટોક્સિન આંખના સ્નાયુઓમાં ઇન્જેક્ટ કરવામાં આવે છે, જેનાથી તેમને આરામ મળે છે અને ખેંચાણ ઓછું થાય છે. તેની અસર ૩-૪ મહિના સુધી રહે છે અને પછી ફરીથી ઇન્જેક્શનની જરૂર પડે છે.

દવા: કેટલાક કિસ્સાઓમાં ડોકટરો સ્નાયુઓને આરામ આપતી દવાઓ અને એન્ટિકોલિનર્જિક દવાઓ લખી આપે છે, પરંતુ આ બોટોક્સ કરતા ઓછી અસરકારક હોય છે.

માયેક્ટોમી સર્જરી: જ્યારે કેસ વધુ ગંભીર હોય અથવા સામાન્ય સારવાર કામ ન કરે, ત્યારે સર્જરી દ્વારા પોપચાના કેટલાક સ્નાયુઓને દૂર કરી શકાય છે, જેનાથી ખેંચાણ ઘટે છે.

શું બ્લેફરોસ્પાઝ્મ અટકાવવું શક્ય છે?

ડૉ. રીના અગ્રવાલ કહે છે કે બ્લેફરોસ્પાઝ્મને સંપૂર્ણપણે અટકાવી શકાતો નથી કારણ કે આપણે તેની ઘટનાનું ચોક્કસ કારણ જાણતા નથી. જોકે, તેના લક્ષણોને ગંભીર બનતા અટકાવી શકાય છે અથવા સામાન્ય લક્ષણો દેખાય ત્યારે જરૂરી સાવચેતી રાખી શકાય છે.

આ માટે, તમે આ પદ્ધતિઓ અપનાવી શકો છો:

બ્લેફરોસ્પાઝ્મ અને આંખ ફરકવા સંબંધિત સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો