28 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
શાહરુખ ખાને 2 નવેમ્બરે તેના જન્મદિવસે જાહેર કર્યું કે તેણે ધૂમ્રપાન છોડી દીધું છે. કરોડો લોકોના દિલો પર રાજ કરનાર બોલિવૂડના કિંગ ખાન શાહરુખ ખાને 26 વર્ષની ઉંમરથી સિગારેટ પીવાનું શરૂ કર્યું હતું અને 59 વર્ષની ઉંમર સુધી સિગારેટ પીવાનું ચાલુ રાખ્યું.
શાહરુખના ધૂમ્રપાન છોડવાની સૌથી સારી વાત એ છે કે, આ નિર્ણય તેના ઘણા ચાહકોને પણ ધૂમ્રપાન છોડવાની ઈચ્છા શક્તિ આપશે.
સત્ય એ છે કે વિશ્વનો દરેક ધૂમ્રપાન કરનાર જાણે છે કે સિગારેટનો દરેક પફ તેના ફેફસાંને નુકસાન પહોંચાડે છે. તેના શરીરના તમામ અંગો પર નકારાત્મક અસર કરે છે. જેના કારણે ફેફસાના કેન્સર, હૃદય રોગ, સ્ટ્રોક, અસ્થમા અને સીઓપીડી જેવા ખતરનાક રોગોનું જોખમ વધી રહ્યું છે.
શાહરુખ ખાને કહ્યું છે કે, અત્યારે તેને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ રહી છે. આનાથી પ્રશ્ન થાય છે કે ધૂમ્રપાન છોડ્યા પછી કેટલા દિવસો પછી હૃદયની તંદુરસ્તી સુધરવાનું શરૂ થાય છે? ધૂમ્રપાનથી થતાં નુકસાનને રિકવર કરવામાં શરીરને કેટલો સમય લાગે છે?
અમેરિકન કેન્સર સોસાયટી અનુસાર, સિગારેટ છોડવાની આગલી મિનિટમાં સુધારો શરૂ થાય છે. છેલ્લી સિગારેટ પીવાના 20 મિનિટ પછી, આપણું બ્લડ પ્રેશર સામાન્ય થવા લાગે છે, હૃદયના ધબકારા પણ સામાન્ય થવા લાગે છે.
જો કે, હૃદયના સંપૂર્ણ સ્વસ્થ થવામાં કેટલો સમય લાગશે તે વ્યક્તિ કેટલા સમયથી ધૂમ્રપાન કરે છે અને તે એક દિવસમાં કેટલી સિગારેટ પીવે છે તેના પર નિર્ભર છે.
આજે ‘ તબિયતપાણી ‘ માં આપણે જાણીશું કે ધૂમ્રપાન કર્યા પછી સાજા થવામાં કેટલો સમય લાગે છે. તમે એ પણ જાણી શકશો કે-
- ધૂમ્રપાનને કારણે દેશ અને દુનિયામાં કેટલા લોકો મૃત્યુ પામી રહ્યા છે?
- ધૂમ્રપાનને કારણે કયા રોગોનું જોખમ વધે છે?
- જ્યારે આપણે ધૂમ્રપાન છોડીએ છીએ ત્યારે આપણું હૃદય કેવી રીતે સાજુ થાય છે?
ધૂમ્રપાનને કારણે દર વર્ષે લાખો લોકો મૃત્યુ પામે છે
સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન (સીડીસી) અનુસાર, યુ.એસ.માં દર વર્ષે 5માંથી 1 મૃત્યુ સિગારેટના ધૂમ્રપાનને કારણે થાય છે. અહીં દર વર્ષે 4 લાખ 80 હજાર લોકો ધૂમ્રપાનને કારણે મૃત્યુ પામે છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર, દર વર્ષે સમગ્ર વિશ્વમાં 80 લાખથી વધુ લોકો ધૂમ્રપાનને કારણે નાની ઉંમરે મૃત્યુ પામે છે. ભારતમાં દર વર્ષે 10 લાખથી વધુ લોકો ધૂમ્રપાનને કારણે મૃત્યુ પામે છે.
ધૂમ્રપાનને કારણે કયા રોગોનું જોખમ વધે છે? સિગારેટનો ધુમાડો આપણા ફેફસાંમાંથી પસાર થઈને હૃદય સુધી પહોંચે છે. આ પછી તે હૃદય દ્વારા લોહીમાં સમાઈ જાય છે. આ ધુમાડો લોહી દ્વારા મગજ અને કિડની જેવા આપણા મહત્ત્વપૂર્ણ અંગો સુધી પહોંચે છે. તે તમામ અવયવોની કામગીરીને અસર કરે છે. આ સિવાય ધુમાડામાં રહેલા કાર્સિનોજેન્સ પાછળથી કેન્સરનું કારણ બને છે.
ધૂમ્રપાન અન્ય ઘણા જીવલેણ રોગોનું જોખમ વધારે છે, ગ્રાફિક જુઓ:
જયપુરની નારાયણા હોસ્પિટલના કાર્ડિયોલોજી વિભાગના ડાયરેક્ટર ડૉ. દેવેન્દ્ર શ્રીમલ કહે છે કે આ ખતરનાક રોગોથી બચવાનો એક જ રસ્તો છે – ધૂમ્રપાન છોડવું. જો આ પ્રશ્ન વારંવાર તમારા મનમાં આવે છે કે ધૂમ્રપાન છોડ્યા પછી કેટલા દિવસો પછી તમારું હૃદય પહેલા જેવું થઈ જશે, તો ચાલો નીચે આપેલા કેટલાક ગ્રાફિક્સ દ્વારા તેને સમજીએ.
સૌ પ્રથમ, બ્લડ પ્રેશર સામાન્ય થાય છે સિગારેટમાં નિકોટીનની હાજરીને કારણે બ્લડ પ્રેશર વધે છે. બ્લડ પ્રેશર વધવાના અન્ય ઘણા કારણો છે, જેમ કે ધુમાડો રક્ત વાહિનીઓની દીવાલોમાં જમા થાય છે, જેના કારણે નળીઓ સાંકડી થઈ જાય છે. તેનાથી લોહી ગંઠાઈ જવાનું જોખમ પણ વધી જાય છે. તેથી હૃદયને લોહીને ખસેડવા માટે વધુ મહેનત કરવી પડે છે. તેનાથી બ્લડ પ્રેશર વધે છે.
જ્યારે આપણે ધૂમ્રપાન છોડી દઈએ છીએ, ત્યારે આપણને બ્લડપ્રેશરનું મુખ્ય કારણ નિકોટિન મળતું બંધ થઈ જાય છે. તેથી તે ધીમે ધીમે સામાન્ય બને છે. નિકોટીનની ગેરહાજરીને કારણે હૃદયના ધબકારા પણ સામાન્ય થઈ જાય છે. આ પ્રક્રિયા છેલ્લી સિગારેટ પીધા પછી અડધા કલાકમાં શરૂ થાય છે.
લગભગ 12 થી 24 કલાક પછી, સિગારેટના ધુમાડાને કારણે આપણા લોહીમાં ઓગળેલા મોનોક્સાઇડનું સ્તર પણ ઓછું થવા લાગે છે. તેનાથી હાર્ટ એટેકનો ખતરો ઓછો થાય છે. આગામી 2-3 અઠવાડિયા અને 1 થી 9 મહિનામાં શરીરમાં શું હીલિંગ થાય છે તે ગ્રાફિકમાં જુઓ:
એક વર્ષ પછી હૃદયરોગ અને કેન્સરનું જોખમ અડધું થઈ જાય છે કેન્સર, હૃદયરોગ અને અસ્થમા જેવા રોગોનું જોખમ અન્ય લોકો કરતા ધૂમ્રપાન કરતા લોકોમાં અનેકગણું વધી જાય છે. જો કોઈ વ્યક્તિ ધૂમ્રપાન છોડે છે, તો સાજા થયાના એક વર્ષમાં કોરોનરી હાર્ટ ડિસિસનું જોખમ અડધું થઈ જાય છે. આનો અર્થ એ છે કે, આપણું હૃદય અને શરીર માત્ર એક વર્ષમાં તેની અડધી ક્ષમતા પુનઃપ્રાપ્ત કરે છે.
હૃદય અને શરીર 10 થી 15 વર્ષમાં સમાન બની જાય છે ધૂમ્રપાન છોડ્યાના 10 વર્ષ પછી, ફેફસાના કેન્સરથી મૃત્યુનું જોખમ ધૂમ્રપાન કરનારાઓની તુલનામાં અડધું થઈ જાય છે. મૂત્રાશયના કેન્સર અને સર્વાઇકલ કેન્સરનું જોખમ પણ લગભગ અડધા જેટલું ઘટે છે.
જો ધૂમ્રપાન છોડ્યાને લગભગ 15 વર્ષ વીતી ગયા હોય, તો કોરોનરી હૃદય રોગનું જોખમ ધૂમ્રપાન ન કરતા લોકો જેટલું જ રહે છે.
ધૂમ્રપાન કેવી રીતે છોડવું ધૂમ્રપાન છોડવા માટે, સૌ પ્રથમ આપણે એક મોટિવેશન શોધવું પડશે જેના આધારે આપણે પોતાને સમજાવી શકીએ કે, આ માટે આપણે ધૂમ્રપાન છોડવા માંગીએ છીએ. તે કંઈપણ હોઈ શકે છે. જેમ કે આપણે આપણા બાળકોને પેસિવ સ્મોકર બનાવવા માંગતા નથી. આગળ સ્વસ્થ જીવન જીવવા માગીએ છીએ.
આ પછી, તે જોવાનું છે કે આપણે કયા ભાવનાત્મક ટ્રિગર્સને કારણે ધૂમ્રપાન તરફ વળીએ છીએ. તેમને નિયંત્રિત કરવાથી ધૂમ્રપાન છોડવું સરળ બનશે. આ સિવાય આપણે ટ્રિગર ફૂડ્સનું પણ ધ્યાન રાખવું પડશે. જે સિગારેટ પીવાની ક્રેવિંગને વધારી શકે છે.
આ સિવાય, નીચે આપેલા ગ્રાફિકમાં આપેલા મુદ્દાઓને કાળજીપૂર્વક અવલોકન કરો અને અનુસરો. જો તમે ધૂમ્રપાન કરતા હોવ તો આજે જ આ ઝેરી આદતમાંથી મુક્ત થવાનો સંકલ્પ લો.
