‘પારકી આશ સદા નિરાશ’: દુ:ખનું સૌથી મોટું કારણ છે અપેક્ષા, સુખી થવા માટે સાયકોલોજિસ્ટના 8 સૂચનો ધ્યાનમાં રાખો

દરેક વ્યક્તિ પોતાના જીવનમાં ખુશ રહેવા માગે છે. તેની શોધમાં તે જીવનભર ભટકતો રહે છે. સુખ એ તમારી જાતથી અથવા તમારી વર્તમાન પરિસ્થિતિથી સંતુષ્ટ હોવાની લાગણી છે. આ સિવાય આપણી કેટલીક વ્યવહારિક આદતો પણ સુખનું કારણ બને છે.

જો કે, કેટલીકવાર આપણા પ્રિયજનો પાસેથી ઊંચી અપેક્ષાઓ રાખવાથી આપણી ખુશી છીનવાઈ શકે છે. આ અપેક્ષાઓ જીવનસાથી, મિત્ર અથવા કુટુંબના સભ્ય પાસેથી હોઈ શકે છે. મનોવૈજ્ઞાનિકો એવું પણ સૂચન કરે છે કે જો તમારે ખુશ રહેવું હોય તો બીજા પાસેથી અપેક્ષા રાખવાનું બંધ કરો. આનાથી તમે તમારી જાતને બિનજરૂરી તકલીફોથી બચાવી શકો છો.

તો આજે રિલેશનશીપ કોલમમાં આપણે બીજા પાસેથી અપેક્ષા રાખ્યા વગર જીવનમાં ખુશ રહેવા વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે કેવી રીતે અપેક્ષાઓ દુઃખનું કારણ બને છે.

ઉદાસીનું સૌથી મોટું કારણ આશા છે શ્રીમદ ભાગવત મહાપુરાણમાં કહેવામાં આવ્યું છે, ‘આશા હિ પરમં દુ:ખં.’ એટલે કે ‘આશા કે અપેક્ષા એ દુ:ખનું સૌથી મોટું કારણ છે.’ તેથી કોઈ વ્યક્તિ પાસેથી બિનજરૂરી અપેક્ષાઓ ન રાખવી જોઈએ. સિનિયર સાયકોલોજિસ્ટ ડૉ. સત્યકાન્ત ત્રિવેદી સમજાવે છે કે સાચું સુખ બીજા પર નિર્ભર રહેવાને બદલે આત્મનિર્ભરતામાં રહેલું છે.

કેવા પ્રકારની અપેક્ષાઓ લોકોને નાખુશ કરે છે? આપણે આપણા મિત્રો, પાર્ટનર, સંબંધીઓ અથવા પરિવારના સભ્યો સાથે વધુ જોડાયેલા છીએ. તેથી જ અમને તેમની પાસેથી ઘણી અપેક્ષાઓ છે. આ અપેક્ષાઓ આપણા દુઃખનું કારણ બની જાય છે. આને એક ઉદાહરણથી સમજો-

વ્યક્તિએ તેના જીવનસાથી પાસેથી એવી અપેક્ષા રાખવી જોઈએ કે તેનો વ્યવહાર હંમેશા એવો જ રહેશે જેવો આજે છે. પરંતુ કેટલીકવાર સંબંધોમાં ઉતાર-ચઢાવને કારણે આ શક્ય નથી બનતું. સમયની સાથે આપણા સંબંધોમાં કેટલાક ફેરફારો થાય છે. આ પરિવર્તન આપણા દુઃખનું કારણ બની શકે છે.

બીજાઓ પાસેથી કેવા પ્રકારની અપેક્ષાઓ ન રાખવી જોઈએ તે નીચેના ગ્રાફિક પરથી સમજો.

ચાલો હવે ઉપરોક્ત મુદ્દાઓ વિશે વિગતવાર વાત કરીએ.

કોઈની લાગણીઓને કહ્યા વગર સમજવાની અપેક્ષા રાખવી તમારા મિત્રો, કુટુંબીજનો કે જીવનસાથી તમારું મન વાંચી શકે છે એવું માનવું એ એક મોટી ભૂલ છે. હકીકતમાં, કોઈને કહ્યા વિના, તમારા મનમાં શું ચાલી રહ્યું છે તે કોઈ જાણી શકતું નથી. આવી સ્થિતિમાં આ અપેક્ષા તમારા દુઃખનું કારણ બની શકે છે. તેથી, હંમેશા તમારા વિચારોને ધ્યાનમાં રાખવાને બદલે ખુલ્લી રીતે વ્યક્ત કરો. આનાથી કોઈપણ પ્રકારની ગેરસમજ દૂર થશે અને સંબંધ પણ મજબૂત બનશે.

હંમેશા યોગ્ય વસ્તુ કામ કરવાની જ આશા રાખો આપણે ઘણીવાર લોકો પાસેથી એવી આશા રાખીએ છીએ કે કામ આપણા હિસાબે કરે. પરંતુ એવું જરૂરી નથી કે તમે જે રીતે તમારું કામ કરો છો, બીજી વ્યક્તિ પણ એ જ પૂર્ણતા સાથે કરે. દરેક વ્યક્તિની કામ કરવાની રીત અલગ અલગ હોઈ શકે છે. તેથી બીજાઓ પાસેથી આ અપેક્ષા રાખવી વ્યર્થ છે. આ તમને માત્ર ઉદાસી લાવશે.

બીજાઓ પાસેથી સુખની અપેક્ષા આપણે ઘણીવાર બીજાઓ પાસેથી ખુશીની અપેક્ષા રાખીએ છીએ. પરંતુ સત્ય એ છે કે સુખની શરૂઆત તમારી જાતથી થાય છે. તેથી બીજા પાસેથી અપેક્ષા રાખવાને બદલે જાતે ખુશ રહેવાનો પ્રયાસ કરો. તમારી મનપસંદ પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત રહો જે તમને આનંદ આપે છે. બીજા પાસેથી સુખની અપેક્ષા રાખવાથી દુઃખ થઈ શકે છે.

પરિવર્તનની અપેક્ષા રાખો આપણે ઘણીવાર બીજી વ્યક્તિની આદતો કે વર્તનમાં ફેરફારની અપેક્ષા રાખીએ છીએ. પરંતુ સત્ય એ છે કે આપણે તેને બદલવાને બદલે આપણી ઈચ્છા મુજબ જોવા માંગીએ છીએ. જો કે, લોકો ત્યારે જ બદલાય છે જ્યારે તેઓ પોતે બદલવા માંગતા હોય. આવી સ્થિતિમાં લોકોને જેમ છે તેમ સ્વીકારવાનો પ્રયાસ કરો. તેમના પર તમારો દૃષ્ટિકોણ લાદવાનો પ્રયાસ કરશો નહીં.

સમર્થન અને પ્રોત્સાહનની અપેક્ષા તમારી ખુશી અને સફળતા તમારા હાથમાં છે. આ માટે બીજા પર નિર્ભર રહેવાથી નિરાશા થઈ શકે છે. તેથી, વ્યક્તિએ ક્યારેય અન્ય લોકો પાસેથી સમર્થન અને પ્રોત્સાહનની અપેક્ષા રાખવી જોઈએ નહીં. પોતાને સ્વ-પ્રેરિત રાખવું વધુ સારું છે.

ભાવનાત્મક સમર્થનની અપેક્ષા અન્ય લોકો પાસેથી ભાવનાત્મક સમર્થનની અપેક્ષા રાખવી સ્વાભાવિક છે, પરંતુ આ હંમેશા સાચું ન હોઈ શકે. ઘણી વખત વ્યક્તિ પોતાની સમસ્યાઓ અને લાગણીઓ સાથે સંઘર્ષ કરતી હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, તે અપેક્ષા મુજબ અન્ય લોકોને ટેકો આપવા સક્ષમ નથી. તેથી, વ્યક્તિએ પોતાની લાગણીઓને નિયંત્રિત કરવાની જવાબદારી લેવી જોઈએ. આ આપણને આત્મનિર્ભર અને માનસિક રીતે મજબૂત બનાવે છે. અન્ય લોકો પાસેથી સમર્થનની અપેક્ષાઓ દુઃખનું કારણ બની શકે છે.

ખુશ રહેવા માટે કેટલીક વધુ વસ્તુઓ જરૂરી છે બીજામાં આશા છોડી દેવાનો અર્થ એ નથી કે આપણે આપણી આસપાસના લોકોની કાળજી લેવાનું બંધ કરી દઈએ. તે જીવનને સરળ અને શાંતિપૂર્ણ બનાવવાનો એક માર્ગ છે. આપણે જેટલી ઓછી અપેક્ષા રાખીશું તેટલા વધુ ખુશ રહીશું. જીવનમાં ખુશ રહેવા માટે બીજા પાસેથી અપેક્ષાઓ રાખવા ઉપરાંત કેટલીક અન્ય બાબતો પણ જરૂરી છે. નીચેના ગ્રાફિક પરથી આને સમજો-

ખુશ રહેવા માટે સકારાત્મકતા ખૂબ જ જરૂરી છે ખુશ રહેવું એ દરેક વ્યક્તિની ઈચ્છા છે, પરંતુ તે ફક્ત બાહ્ય સંજોગો પર નિર્ભર નથી. સુખ આપણા વિચારો અને માનસિકતામાં રહેલું છે. આ માટે સકારાત્મક વિચારસરણી હોવી જરૂરી છે. તે વ્યક્તિને જીવનમાં મુશ્કેલીઓ અને સમસ્યાઓનો સામનો કરવાની શક્તિ આપે છે.

સકારાત્મકતા આપણને જીવનની દરેક ક્ષણમાં સારા પાસાઓ જોવાનું શીખવે છે. જ્યારે આપણે આપણા વિચારોમાં સકારાત્મકતા લાવીએ છીએ, ત્યારે આપણે ઉત્સાહિત અને ઉર્જાવાન અનુભવીએ છીએ. તેનાથી આપણે આપણી ભૂલોમાંથી શીખી શકીએ છીએ અને જીવનમાં આગળ વધી શકીએ છીએ. તેથી, ખુશ રહેવા માટે, સકારાત્મકતાને તમારા જીવનનો એક ભાગ બનાવવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.