સાઈબર ફ્રોડનો નવો કીમિયો ‘કોલ મર્જિંગ સ્કેમ’: OTP આપ્યો તો ખાતુ ખાલી થઈ જશે, NPCIની ચેતવણી

સાઈબર ગુનેગારો લોકોને છેતરવા માટે દરરોજ નવી યુક્તિઓ અપનાવી રહ્યા છે. તાજેતરમાં ‘કોલ મર્જિંગ સ્કેમ’ ચર્ચામાં છે. આ સ્કેમમાં, સાયબર ગુનેગારો કોલ મર્જિંગ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને લોકો પાસેથી વન-ટાઇમ પાસવર્ડ (OTP) મેળવી લે છે અને તેમના બેંક અકાઉન્ટ ખાલી કરી દે છે. આ અંગે, નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (NPCI) એ પોતાના સત્તાવાર એક્સ (ટ્વિટર) એકાઉન્ટ પરથી ચેતવણી જાહેર કરી છે. NPCI એ કહ્યું કે, સ્કેમર્સ કોલ મર્જિંગ દ્વારા OTP ચોરી રહ્યા છે, જે તમારા બેંક ખાતાને ખાલી કરી શકે છે. તેથી, આ સ્કેમ અંગે વધુ સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.

તો, ચાલો આજના કામના સમાચારમાં ‘કોલ મર્જિંગ સ્કેમ’ શું છે તે વિશે વાત કરીએ? તમે એ પણ જાણશો કે-

નિષ્ણાત: રાજેશ દંડોતિયા, એડિશનલ ડીસીપી, ક્રાઈમ બ્રાન્ચ, ઈન્દોર

પ્રશ્ન- કોલ મર્જિંગ સ્કેમ શું છે?

જવાબ: ઇન્દોર ક્રાઇમ બ્રાન્ચના એડિશનલ ડીસીપી રાજેશ દંડોતિયા કહે છે કે, સ્કેમર તમને અજાણ્યા નંબર પરથી ફોન કરે છે અને કહે છે કે તેને તમારો નંબર તમારા કોઈ પરિચિત પાસેથી મેળવ્યો છે. તે તમને કહેશે કે, તમારા એ જ પરિચિત વ્યક્તિ તમને બીજા નંબર પરથી ફોન કરી રહ્યા છે અને તમને તે કોલ મર્જ કરવા વિનંતી કરશે. જોકે, બીજો કોલ તમારા બેંક તરફથી OTP વેરિફિકેશનનો કોલ હશે. બંને કોલ્સ મર્જ થતાં જ સ્કેમર OTP સાંભળી લે છે, જેનાથી તે તમારા બેંક અકાઉન્ટમાંથી પૈસા ઉપાડી શકે છે.

પ્રશ્ન: કોલ મર્જિંગ દ્વારા કેવી રીતે માહિતી ચોરી શકાય છે?

જવાબ- આ ખૂબ જ ખતરનાક કૌભાંડ છે. આમાં, સ્કેમર OTP ઉપરાંત, કોલ દરમિયાન તમારા બેંક એકાઉન્ટ નંબર, ડેબિટ/ક્રેડિટ કાર્ડ નંબર, CVV કોડ જેવી નાણાકીય માહિતી જાણવાનો પ્રયાસ કરે છે. આનાથી તે તમારું બેંક ખાતું ખાલી કરી શકે છે.

પ્રશ્ન- શું આ કૌભાંડ ફક્ત સામાન્ય કોલિંગ પર જ થાય છે? જવાબ: સામાન્ય રીતે સ્કેમર્સ ફક્ત તમારા મોબાઇલ નંબર પર જ ફોન કરે છે. આમાં હજુ સુધી વોટ્સએપ કોલિંગના કેસ નોંધાયા નથી.

પ્રશ્ન- કોલ મર્જિંગ સ્કેમમાં કઈ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે? જવાબ- કોલ મર્જ કરવાનો અર્થ છે, એક જ સમયે બે કે તેથી વધુ કોલને જોડીને કોન્ફરન્સ કોલ બનાવવો. આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ ઘણીવાર ટેલિફોનિક મીટિંગ્સ અથવા ઇન્ટરવ્યૂ માટે થાય છે. આ માટે, સ્કેમર્સ VoIP (વોઇસ ઓવર ઇન્ટરનેટ પ્રોટોકોલ) અથવા ક્લાઉડ કોલિંગ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરીને નકલી બેંક અધિકારીઓ, પોલીસ અથવા કસ્ટમર કેર તરીકે ઓળખ આપી અને કોલ્સ મર્જ કરવાનું કહે છે.

પ્રશ્ન: આ સ્કેમથી બચવા માટે કઈ સાવચેતી રાખવી જોઈએ? જવાબ: એડિશનલ ડીસીપી રાજેશ દંડોતિયાએ કહ્યું કે, જો કોઈ અજાણ્યો વ્યક્તિ તમને કોલ મર્જ કરવાનું કહે, તો તરત જ કોલ ડિસ્કનેક્ટ કરો. જો તમારા કોઈ પરિચિતના નામે કોઈ અજાણ્યો ફોન આવે, તો તેના પર્સનલ નંબર પર ફોન કરીને તેની ખાતરી કરો. આ ઉપરાંત, કેટલીક અન્ય બાબતોનું પણ ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે. નીચે આપેલા ગ્રાફિક પરથી આ સમજો-

પ્રશ્ન: જો કોઈ વ્યક્તિ કોલ મર્જિંગ સ્કેમનો ભોગ બને, તો તેણે તાત્કાલિક શું કરવું જોઈએ? જવાબ: જો તમે કોઈને કોલ દ્વારા તમારી બેન્કિંગ વિગતો અથવા OTP શેર કર્યા હોય, તો તાત્કાલિક જ બેંકના કસ્ટમર કેરનો સંપર્ક કરો. તેને તમારું એકાઉન્ટ અસ્થાયી રૂપે બ્લોક કરવા કહો. આ પછી, સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન નંબર 1930 પર ફોન કરીને ફરિયાદ નોંધાવો. આ ઉપરાંત, તાત્કાલિક કેટલાક જરૂરી પગલાં લો. જેમ કે-

પ્રશ્ન- શું કોઈ એવી એપ કે સિક્યુરિટી ફીચર છે જે આવા મર્જિંગને શોધી શકે?

જવાબ- ટ્રુકોલર જેવી એડવાન્સ ફીચર્સ ધરાવતી એપ્સ છે. તેમની મદદથી, તમે શંકાસ્પદ કૉલ્સને ઓળખી શકો છો. તેમાં ‘સ્પૈમ કોલ એલર્ટ’ ફીચર છે, જે નકલી કોલ્સને બ્લોક કરવામાં મદદ કરે છે. આ ઉપરાંત, તમારા ફોનમાં ‘સાઇલેન્સ અનનોન કોલર્સ’ ફીચર ચાલુ કરો. આ અજાણ્યા અને સંભવિત સ્પૈમ કૉલ્સને બ્લોક કરી શકે છે.

પ્રશ્ન: શું મોબાઇલ ઓપરેટર તરફથી આ પ્રકારના ફ્રોડ બ્લોક કરી શકાય છે? જવાબ: હા, તમે તમારા મોબાઇલ ઓપરેટરની મદદથી અનધિકૃત કોલ ફોરવર્ડિંગ બ્લોક કરાવી શકો છો. આ માટે, તમારા મોબાઇલ ઓપરેટરના કસ્ટમર કેરનો સંપર્ક કરો અને વિનંતી કરો કે તમારા નંબર પર અનધિકૃત કોલ ફોરવર્ડિંગ અને મર્જિંગને સંપૂર્ણપણે બ્લોક કરવામાં આવે.

પ્રશ્ન: સામાન્ય વપરાશકર્તાઓ માટે કયા ચેતવણીઓ અથવા વેરિફિકેશન સ્ટેપ્સ જરૂરી છે? જવાબ: મોબાઇલ ફોન યુઝર્સે તેમની સુરક્ષા, ગોપનીયતા અને ડિવાઈસની પર્ફોર્મન્સ જાળવવા માટે કેટલીક મૂળભૂત બાબતો ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ. આ મહત્વપૂર્ણ ટિપ્સ દરેક સ્માર્ટફોન યુઝર માટે ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. જેમ કે-