પેટમાં ગેસ કેમ બને છે?: અપચો, પેટના કૃમિ, ફૂડ પોઇઝનિંગ, બેક્ટેરિયલ ઇન્ફેક્શન હોય શકે કારણ, જાણો પેટની ગરબડને દૂર કરવાના ઉપાય

ગેસ ઉત્પન્ન થવો એક સામાન્ય પ્રક્રિયા છે. આપણા બધાના પેટમાં ગેસ ઉત્પન્ન થાય છે અને અમુક અંશે ગેસ ઉત્પન્ન થોવો જરૂરી પણ છે. પરંતુ જ્યારે તેનું પ્રમાણ વધવા લાગે છે ત્યારે સમસ્યા વધી જાય છે.

80% કિસ્સાઓમાં, પેટમાં ગરબડ ગેસ, અપચો અને કાર્બોહાઇડ્રેટ ખોરાક અથવા પીણાંને કારણે થાય છે. પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે કોઈ મોટી બીમારીનો સંકેત પણ હોઈ શકે છે.

ડૉ. રવિકાંત ચતુર્વેદી, રાંચી સ્થિત ‘મેડિસિન 4 U’માં ઈન્ટરનલ મેડિસિન, પેટમાં ગડબડ થવાના કારણો અને ઉપાયો સમજાવે છે.

આહારમાં કાર્બોહાઈડ્રેટ વાળો ખોરાક ઓછો કરો

આહારમાં વધુ પડતા કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ જેવા કે બટાકા, ભાત, બ્રેડ, મીઠાઈઓ, પકોડા, ચિપ્સ, ઠંડા પીણા વગેરે લેવાથી અને ફાઈબરનું પ્રમાણ ઓછું કરવાથી કબજિયાત, અપચો, પેટમાં દુખાવો, પેટમાં ગડબડ જેવી સમસ્યાઓ થાય છે. તેનાથી બચવા માટે ખોરાકમાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ફાઇબરનું સંતુલન જાળવો.

જમતી વખતે પાણી ન પીવું

કેટલાક લોકો જમતી વખતે ઘણું પાણી પીવે છે. આ આદત સ્વાસ્થ્ય માટે સારી નથી. જમતી વખતે પાણી પીવાથી ખોરાકનું પાચન યોગ્ય રીતે થતું નથી, જેના કારણે પેટમાં ગેસ થાય છે. નાનપણથી જ નાના બાળકોને આ આદત શીખવો. આ માટેનો સૌથી સરળ રસ્તો એ છે કે જમતી વખતે ડાઈનિંગ ટેબલ પર પાણી ન રાખવું, જેથી કોઈ વ્યક્તિ પાણી પી ન શકે.

ફૂડ પોઈઝનિંગ

વાસી ખોરાક અથવા શેરીમાં વેચાતી છૂટક વસ્તુઓ ખાવાથી ફૂડ પોઈઝનિંગ થઈ શકે છે. ફૂડ પોઈઝનિંગ અથવા ઝાડા થવાના કિસ્સામાં, ખોરાક યોગ્ય રીતે પચતો નથી. આ સ્થિતિમાં પેટમાં ગેસ થવા લાગે છે અને ધીમા ગડગડાટનો અવાજ સંભળાય છે. લૂઝ મોશન શરૂ થાય છે અને શૌચ દરમિયાન પણ ગેસ નીકળે છે. આવી સ્થિતિમાં ઊલટી કરતી વખતે પણ ગેસ નીકળે છે.

અપચાની સમસ્યા

એવું જરૂરી નથી કે પેટમાં ગડગડાટનો અવાજ ઈન્ફેક્શનને કારણે જ હોય, તે અપચાને કારણે પણ હોઈ શકે છે. કેટલાક લોકોને નાનપણથી જ અપચાની સમસ્યા હોય છે, જેના કારણે તેમનું પેટ ઘણીવાર ખરાબ રહે છે. જે લોકો અપચાથી પીડાય છે તેમનામાં ખોરાકનું યોગ્ય રીતે પાચન થતું નથી. આવા લોકોને કબજિયાત અને ગેસની સમસ્યા રહે છે. આવા લોકોના પેટમાંથી ગડગડ જેવો અવાજ આવે છે.

ગેસ એસિડિટી

સમયસર ભોજન ન કરવું, લાંબો સમય ભૂખ્યા રહેવું કે જરૂર કરતાં વધુ ખાવું, તળેલી, મસાલેદાર વસ્તુઓ ખાવી, ચા સાથે પકોડા કે સમોસા ખૂબ ખાવા જેવી આદતોથી ગેસ-એસીડીટીની સમસ્યા થાય છે. આવા લોકોને પેટમાં ગડગડાટ, ઓડકાર વગેરે જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે.

યકૃત સિરોસિસ

ખરાબ જીવનશૈલીના કારણે લિવર સંબંધિત અનેક પ્રકારની બીમારીઓનો ખતરો વધી રહ્યો છે. લિવર સિરોસિસ પણ આમાંથી એક છે. આ એક પ્રકારનો ક્રોનિક રોગ છે. આ રોગ લાંબા સમય સુધી યકૃતની નિષ્ફળતાને કારણે થાય છે. લિવર સિરોસિસમાં પણ પેટમાંથી અવાજ આવે છે, પરંતુ આ અવાજ ગર્જના અવાજ જેવો નથી, આવી સ્થિતિમાં પેટમાંથી ઢોલનો અવાજ આવે છે.

પેટના કૃમિ

પેટના કીડા પણ ખોરાકને યોગ્ય રીતે પચવા દેતા નથી, જેના કારણે ગેસની સમસ્યા શરૂ થાય છે અને પેટમાંથી ગડગડાટનો અવાજ આવવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં પેટના કૃમિની સારવાર જરૂરી છે.

વૃદ્ધોમાં આ સમસ્યા વધુ જોવા મળે છે

પેટમાં ગડગડાટ કે ગેસ થવાની સમસ્યા વૃદ્ધોમાં વધુ જોવા મળે છે. આના ઘણા કારણો છે જેમ કે – મજબૂત દાંતના અભાવે તેઓ ખોરાકને યોગ્ય રીતે ચાવી શકતા નથી, જેના કારણે અપચો થાય છે. તેમની શારીરિક પ્રવૃત્તિ ઓછી હોય છે, જેના કારણે ખોરાકનું યોગ્ય રીતે પાચન થતું નથી.

બાળકમાં ગેસની સમસ્યા

જ્યારે બાળકો શરૂઆતમાં માતાનું દૂધ પીવે છે, ત્યારે તેમાં પુષ્કળ પ્રોટીન હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, શરીરના એસિડ તેને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સમાં તોડી નાખે છે, જે શરીરને ઊર્જા પ્રદાન કરે છે. તેથી જ બાળકને દૂધ પીવડાવ્યા પછી, બાળકને ખોળામાં લઈ તેની પીઠ પર થપથપાવવામાં આવે છે, જેથી બર્પિંગ દ્વારા ગેસ બહાર આવે. માતાનો આહાર બાળકના સ્વાસ્થ્ય પર સમાન અસર કરે છે.