આ ગંભીર બીમારીના કારણે થયું ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનનું મૃત્યુ!: આઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસ શું છે?, લક્ષણો કેવી રીતે ઓળખવા, મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રશ્નોના જવાબો જાણો

પ્રખ્યાત તબલાવાદક અને પદ્મ વિભૂષણ ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈન સાહબનું સોમવારે નિધન થયું. તેમના પરિવારે પુષ્ટિ કરી છે કે તે દુર્લભ ફેફસાની બિમારી ઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસથી પીડિત હતા.

તેઓ છેલ્લા 2 અઠવાડિયાથી અમેરિકાના સાન ફ્રાન્સિસ્કોની એક હોસ્પિટલમાં દાખલ હતા. ત્યાં તેમની તબિયત બગડતાં તેમને ICUમાં દાખલ કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યાં જ તેમણે અંતિમ શ્વાસ લીધા.

આઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસ (IPF) એ ફેફસાની દુર્લભ સ્થિતિ છે.આ બીમારીમાં ફેફસાના ટિશ્યુઝ સખત થઈ જાય છે, જેના કારણે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે. આવી સ્થિતિમાં શ્વાસોશ્વાસ બંધ થઈ શકે છે અને મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે. ‘સાયન્સ ડાયરેક્ટ’માં પ્રકાશિત થયેલા એક અભ્યાસ મુજબ સમગ્ર વિશ્વમાં 3 થી 5 લાખ લોકો IPFથી પ્રભાવિત છે.

તેથી, આજે ‘તબિયતપાણી’ આપણે આઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસ વિશે વાત કરીશું. સાથે તે પણ જાણીએ કે-

IPF શું છે? IPF એ ફેફસાંની દુર્લભ સ્થિતિ છે. આ રોગમાં, ફેફસામાં એલ્વેલીની આસપાસની પેશીઓ જાડી અને સખત બની જાય છે. જો તમે ક્યારેય ફેફસાનું ચિત્ર જોયું હોય, તો તેમાં ઝાડની જેમ ઘણી શાખાઓ ઉગી હોય છે. તેની વચ્ચે ગુબ્બારા જેવા ઘણા ક્લસ્ટર છે. આ શ્વાસ લેવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે તેમની આસપાસના પેશીઓ જાડી થઈ જાય છે, ત્યારે ફેફસાંને શ્વાસ લેવા માટે ઘણું બળ આપવું પડે છે, જે ઘસારા તરફ દોરી જાય છે. આમાં સમયની સાથે શ્વાસની તકલીફ વધે છે.

આ રોગમાં ઇડિયોપેથિક શબ્દનો અર્થ છે કે આરોગ્યની સ્થિતિનું કારણ અજ્ઞાત છે. પલ્મોનોલોજિસ્ટ ડૉ. વિવેક ગુંડપ્પા કહે છે કે IPFનું ચોક્કસ કારણ હજુ સુધી જાણી શકાયું નથી. જો કે, કેટલાક ડોકટરો માને છે કે તેની પાછળ આનુવંશિક અને પર્યાવરણીય કારણો હોઈ શકે છે. આ રોગનું નિદાન કરવું પણ મુશ્કેલ છે.

IPF ના લક્ષણો શું છે? ડો. વિવેક ગુંડપ્પા કહે છે કે સામાન્ય રીતે આઈપીએફના લક્ષણો ધીરે ધીરે વિકસે છે. તેથી, તેને ઝડપથી શોધવા થોડા અઘરા છે. આમ છતાં જો આપણે ધ્યાન આપીએ તો આપણું શરીર શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, બેચેની અને નબળાઈ જેવા સંકેતો આપે છે. તેના અન્ય લક્ષણો શું છે, ગ્રાફિકમાં જુઓ:

IPF ના જોખમી પરિબળો IPF પાછળનું કોઈ ચોક્કસ કારણ હજુ સુધી ઓળખાયું નથી. આ હોવા છતાં, કેટલીક શરતો છે જેના કારણે તેનું જોખમ વધી શકે છે. આમાં, ધૂમ્રપાન અને ફેમિલી હિસ્ટ્રીને મુખ્ય જોખમ પરિબળો ગણવામાં આવે છે. આ સિવાય, અન્ય ઘણા જોખમી પરિબળો છે, ગ્રાફિક જુઓ:

IPF ની સારવાર શું છે? ડો.વિવેક ગુંડપ્પા કહે છે કે આ રોગનો કોઈ ઈલાજ હોઈ શકે નહીં. આ હોવા છતાં, થોડી સારવાર આપવાથી દર્દીને શ્વાસ લેવામાં સરળતા રહે છે. જો રોગને કારણે ફેફસાં ઝડપથી બગડતા હોય તો તેને ઘટાડી શકાય છે. જ્યારે ડોકટરો આઇપીએફની સારવાર કરે છે, ત્યારે તેઓ રોગના ઇલાજને બદલે લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ માટે કેટલીક દવાઓ, ઓક્સિજન થેરાપી અને પલ્મોનરી રિહેબિલિટેશન આપી શકાય છે.

આઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસ સંબંધિત કેટલાક સામાન્ય પ્રશ્નો અને જવાબો

પ્રશ્ન: IPF નું નિદાન કેવી રીતે થાય છે? જવાબ: IPFના લક્ષણો સમય જતાં ધીમે ધીમે વિકસે છે. તેથી તેનું તાત્કાલિક નિદાન કરવું મુશ્કેલ છે. IPFના કારણે ફેફસામાં થતા જખમ અન્ય રોગોના કારણે થતા જખમ જેવા જ દેખાય છે. તેથી તેને શોધવું મુશ્કેલ છે. આની પુષ્ટિ કરવા માટે, નીચેના મોટાભાગના પરીક્ષણો કરવા પડશે:

પ્રશ્ન: લોકો IPF સાથે કેટલો સમય જીવે છે? જવાબ: અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશન અનુસાર, IPF સામાન્ય રીતે 50 થી 70 વર્ષની વયના લોકોને અસર કરે છે. આ ઉંમર સુધીમાં લોકોનું શરીર કોઈપણ રોગનો સામનો કરવા સક્ષમ નથી રહેતું. તેથી, IPF ના નિદાન પછી, લોકો ફક્ત 3-5 વર્ષ જીવે છે. જો કે, કોઈ વ્યક્તિ IPF સાથે કેટલો સમય જીવશે તે પણ નીચેના પરિબળો પર આધારિત છે:

પ્રશ્ન: જો કોઈને IPF હોય, તો તેણે ખોરાકમાં શું ટાળવું જોઈએ? જવાબ: જો કોઈ વ્યક્તિને આઈપીએફ હોય તો તેણે તેના આહારમાં મીઠું અને ખાંડ ખૂબ જ ઓછી ખાવા જોઈએ.ટ્રાન્સ ફેટ પણ ટાળવા જોઈએ. એકંદરે, તળેલા અને પ્રોસેસ્ડ ખોરાક ન ખાવા જોઈએ.

પ્રશ્ન: શું IPFની અસર દરેક પર અલગ-અલગ હોય છે? જવાબ: હા, IPFને અણધારી ગણવામાં આવે છે. તેના લક્ષણો દર્દીએ અલગ અલગ હોઈ શકે છે. IPF ધરાવતા કેટલાક લોકોમાં, ફેફસામાં ઘા ધીમે ધીમે વધે છે, જ્યારે અન્ય લોકોમાં ઘા ખૂબ જ ઝડપથી વધી શકે છે. જો લક્ષણો ઝડપથી બગડે તો તે જીવલેણ બની શકે છે.

પ્રશ્ન: જો કોઈને IPF હોય, તો તેણે મેનેજમેન્ટ માટે તેની જીવનશૈલીમાં શું ફેરફારો કરવા જોઈએ? જવાબ: સામાન્ય રીતે, IPFનું નિદાન થયા પછી, વ્યક્તિ ફક્ત 3-4 વર્ષ સુધી જ જીવિત રહે છે. આ હોવા છતાં, જીવનને સરળ બનાવવા અને આયુષ્ય વધારવા માટે, આપણે જીવનશૈલીમાં નીચેના ફેરફારો કરવા જોઈએ: