નવેમ્બરના એક અઠવાડિયા બાદ હવે પર્વતો પર હિમવર્ષા શરૂ: દુનિયાના સૌથી ઊંચા તુંગનાથ મંદિર પર બરફનો એક ટુકડો પણ નહીં; ઉત્તર ભારતમાં ધુમ્મસની ચાદર છવાઈ

દર વર્ષે નવેમ્બરના પ્રથમ સપ્તાહમાં હિમાલયના વિસ્તારોમાં 2000 થી 4000 મીટરની વચ્ચે હિમવર્ષાનો રાઉન્ડ શરૂ થાય છે. પરંતુ આ વખતે ઉત્તરાખંડના વિશ્વના સૌથી ઊંચા તુંગનાથ મંદિરમાં બરફનો એક ટુકડો પણ દેખાતો નથી. તેની ઊંચાઈ સમુદ્ર સપાટીથી લગભગ 4000 મીટર છે.

ઉત્તરાખંડમાં આવેલા ચાર ધામો એટલે કે કેદારનાથ, બદ્રીનાથ, ગંગોત્રી, યમુનોત્રીની પણ આવી જ સ્થિતિ છે. આ વિસ્તારોમાં તાપમાન મેદાનો જેવું છે. ચોમાસા બાદ ઓછા વરસાદને કારણે આ સ્થિતિ સર્જાઈ છે.

હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર સપ્ટેમ્બર પછી સામાન્ય કરતાં 90% ઓછો વરસાદ થયો છે. જેના કારણે તાપમાનમાં અચાનક વધારો થયો હતો. આ જ કારણ છે કે નવેમ્બરમાં પણ પર્વતોનો આ ભાગ નિર્જન રહે છે.

તેમજ, પ્રદૂષણને કારણે ઉત્તર ભારતના ઘણા શહેરોમાં ધુમ્મસ વધ્યું છે. દિલ્હી, સોનીપત, ગાઝિયાબાદ, આગ્રા સહિત ઘણા વિસ્તારોમાં સવારે 7 વાગ્યે AQI (એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ) 300થી ઉપર નોંધવામાં આવ્યો હતો.

આ વર્ષે તુંગનાથમાં અત્યાર સુધી કોઈ હિમવર્ષા થઈ નથી. આ તસવીર નવેમ્બર 2023ની છે.

હાલમાં સ્થિતિ: વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સના કારણે તાપમાનનો પારો 2-3 ડિગ્રી વધારે છે

દેહરાદૂનના હવામાન કેન્દ્રના ડિરેક્ટર વિક્રમ સિંહના જણાવ્યા અનુસાર, વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સની અસરને કારણે હિમાલયના ઊંચા વિસ્તારોમાં તાપમાન સામાન્ય કરતાં 2-3 ડિગ્રી વધારે છે. આ દિવસોમાં પહેલા જેવી ઠંડી નથી. દિવસ દરમિયાન ગરમીનો અનુભવ થાય છે.

ફેરફારનું કારણ: ચોમાસા પછી ઓછો વરસાદ, તેથી ઠંડી નથી

સામાન્ય રીતે ચોમાસાની ઋતુ દરમિયાન, આ વિસ્તારોમાં સામાન્ય રીતે 1163 મીમી વરસાદ પડે છે. આ વખતે 1273 મીમી વરસાદ થયો છે. આ લગભગ 10% વધુ છે. જો કે ચોમાસા બાદ અપૂરતા વરસાદને કારણે વાતાવરણમાં પલટો આવ્યો છે.

પ્રવાસીઓ નિરાશ થઈ શકે છે

હાલમાં પર્યટકોની મોસમ છે, તેઓ બરફની મજા કેવી રીતે માણશે. આ ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં બરફ જોવા આવતા પ્રવાસીઓ બરફવર્ષાના અભાવે નિરાશ થયા છે. આ સિઝનમાં પ્રવાસનને અસર કરી શકે છે.

આગળ શું છે: આગામી દિવસોમાં તાપમાન ઘટશે, બરફ પડવાની શક્યતા

હિમવર્ષાની શક્યતા હવામાન કેન્દ્રના જણાવ્યા અનુસાર, આ વખતે પહાડોમાં ઠંડી મોડી શરૂ થઈ શકે છે. હળવું વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ આવ્યું છે. તેની અસરને કારણે ઊંચા પહાડો પર હળવો વરસાદ અને હિમવર્ષા થઈ શકે છે. આ પછી તાપમાનમાં ધીમે ધીમે ઘટાડો થશે. આગામી દિવસોમાં તાપમાનમાં વધુ ઘટાડો થતાં હિમવર્ષાની શક્યતાઓ વધી રહી છે. તેની અસર નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં વરસાદના સ્વરૂપમાં પણ જોવા મળી શકે છે.

AQI શું છે અને શા માટે તે હાઈ લેવલ જોખમી છે?

AQI એક પ્રકારનું થર્મોમીટર છે. તે માત્ર તાપમાનને બદલે પ્રદૂષણ માપવાનું કામ કરે છે. આ સ્કેલ દ્વારા, હવામાં રહેલા CO (કાર્બન ડાયોક્સાઇડ), ઓઝોન, NO2 (નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ), PM 2.5 (પાર્ટિક્યુલેટ મેટર) અને PM 10 પ્રદૂષણની માત્રા તપાસવામાં આવે છે અને શૂન્યથી 500 સુધીના રીડિંગમાં બતાવવામાં આવે છે.

હવામાં પ્રદૂષણનું પ્રમાણ જેટલું વધારે છે, તેટલું AQI સ્તર વધારે રહેશે. અને AQI જેટલો વધુ તેટલી હવા વધુ જોખમી છે. જો કે 200 અને 300 વચ્ચેનો AQI પણ ખરાબ માનવામાં આવે છે, પરંતુ સ્થિતિ એવી છે કે રાજસ્થાન, હરિયાણા, દિલ્હી અને ઉત્તર પ્રદેશના ઘણા શહેરોમાં તે 300થી ઉપર પહોંચી ગયો છે. આ વધતો AQI માત્ર એક નંબર નથી. આ આગામી રોગોના ભયનો પણ સંકેત છે.