નવી દિલ્હી6 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
દિલ્હીની ભાજપ સરકાર 26 વર્ષ પછી 25 માર્ચે પોતાનું પહેલું બજેટ (2025-26) રજૂ કરશે. આ રકમ ₹80 હજાર કરોડ જેટલી હોઈ શકે છે. સીએમ રેખા ગુપ્તા તેને રજૂ કરશે. 26 માર્ચે બજેટ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવશે. બધા ધારાસભ્યો વિધાનસભામાં સરકારની યોજનાઓ અને નીતિઓ પર પોતાના મંતવ્યો અને પ્રતિક્રિયા શેર કરશે.
27 માર્ચે વિધાનસભામાં બજેટ પર ચર્ચા પછી મતદાન થશે. દિલ્હીની ભાજપ સરકારે આંતરરાષ્ટ્રીય મહિલા દિવસ (8 માર્ચ)ના રોજ મહિલા સમૃદ્ધિ યોજના શરૂ કરી હતી. આ યોજના હેઠળ, ગરીબ પરિવારોની મહિલાઓને દર મહિને 2500 રૂપિયા આપવામાં આવશે. આની જાહેરાત બજેટમાં પણ થઈ શકે છે. આ યોજનાનો લાભ લગભગ 20 લાખ મહિલાઓને મળશે.
બજેટમાં યમુના સફાઈ, શિક્ષણ, આરોગ્ય, પ્રદૂષણ, પાણી, પાણી ભરાવાની સમસ્યા, રસ્તાઓ, પ્રદૂષણ અને દિલ્હીના ખેડૂતોને લગતી યોજનાઓની પણ જાહેરાત થઈ શકે છે. મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું છે કે ‘વિકસિત દિલ્હી’નું બજેટ લોકોનું બજેટ છે. દિલ્હી સરકારને બજેટ પર જનતા તરફથી ઈમેલ અને વોટ્સએપ દ્વારા 10 હજારથી વધુ સૂચનો મળ્યા છે.
દિલ્હીના છેલ્લા 10 બજેટની વાત કરીએ તો, 2015-16માં તે ₹41129 કરોડ હતું. 2024-25માં ₹76 હજાર કરોડ સુધી પહોંચ્યું. આપ સરકાર તેના કુલ બજેટના લગભગ 40% આરોગ્ય અને શિક્ષણ પર ખર્ચ કરી રહી છે. દેશના કોઈપણ રાજ્યની તુલનામાં આ સૌથી વધુ છે.
દિલ્હીની આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત શું છે?
છેલ્લી વખતે દિલ્હીના તત્કાલીન સીએમ આતિશીએ 76 હજાર કરોડ રૂપિયાનું બજેટ રજૂ કર્યું હતું. ત્યારે તેમણે કહ્યું હતું કે- દિલ્હીની વસ્તી દેશની કુલ વસ્તીના માત્ર 1.55 ટકા છે, પરંતુ દેશના GDPમાં દિલ્હીનું યોગદાન બમણાથી વધુ છે.
જો આપણે દિલ્હીની આવક વિશે વાત કરીએ, તો તેનો મુખ્ય સ્ત્રોત ટેક્સ છે. દિલ્હી સરકાર વેટ, મિલકત કર, આવકવેરા, સ્ટેમ્પ ડ્યુટી, રોડ ટેક્સ અને અન્ય ઘણા ટેક્સ દ્વારા પોતાની આવક મેળવે છે. દિલ્હીના કુલ બજેટનો 70% ભાગ કરવેરામાંથી આવે છે. દિલ્હી ભારતના સૌથી મોટા વ્યાપારી કેન્દ્રોમાંનું એક પણ છે.
કેન્દ્રીય ગ્રાન્ટ દ્વારા દિલ્હીને મદદ
દરેક રાજ્યની જેમ, કેન્દ્ર સરકાર પણ દિલ્હી સરકારને ગ્રાન્ટ અને લોન આપે છે. વર્ષ 2025-26ના બજેટમાં સરકારે દિલ્હી માટે 1348 કરોડ રૂપિયાની જોગવાઈ કરી છે. આમાં ₹968.01 કરોડની ગ્રાન્ટ અને ₹380 કરોડની લોનનો સમાવેશ થાય છે.
દિલ્હી પણ એક કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ છે, જેના કારણે અહીં ઘણા વિસ્તારો કેન્દ્ર સરકારના નિયંત્રણ હેઠળ છે. આ કારણે, કેન્દ્ર સરકાર પોલીસના પગાર જેવા ઘણા વિભાગો પર ખર્ચ કરે છે. એ જ રીતે, કેન્દ્ર સરકાર દિલ્હીની ઘણી યોજનાઓ પર ખર્ચ કરે છે.
24 માર્ચ: બજેટ સત્રનો પહેલો દિવસ
દિલ્હી વિધાનસભાના બજેટ સત્રની શરૂઆત 24 માર્ચે ખીર સેરેમની સાથે થઈ હતી. સત્ર શરૂ થાય તે પહેલાં આ પ્રકારની ઘટના પહેલી વાર બની. મુખ્યમંત્રી રેખા ગુપ્તાએ ગૃહમાં દિલ્હી ટ્રાન્સપોર્ટ કોઓપરેશન (DTC) ના કાર્યપદ્ધતિ પર CAG રિપોર્ટ રજૂ કર્યો. આ પછી, ભાજપના ધારાસભ્ય હરીશ ખુરાનાએ AAP સરકાર પર DTCના ગેરવહીવટનો આરોપ લગાવ્યો.
ખુરાનાએ જણાવ્યું હતું કે ડીટીસીની જવાબદારીઓ 2015-16માં ₹28,263 કરોડથી વધીને 2021-22માં ₹65,274 કરોડ થઈ ગઈ કારણ કે તે જ સમયગાળા દરમિયાન તેને ₹14,000 કરોડથી વધુનું નુકસાન થયું હતું. આ ઉપરાંત, 2015 માં DTC બસોની સંખ્યા 4,344 થી ઘટીને 3,937 થઈ ગઈ. આપ સત્તામાં આવ્યું ત્યારે ડીટીસીની આવક પણ 914 કરોડ રૂપિયાથી ઘટીને 558 કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ.
ચર્ચા પછી, મુખ્યમંત્રીએ જાહેર હિસાબ સમિતિ અને વ્યાપાર સલાહકાર સમિતિની રચનાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, જેમાં દરેકમાં 9 સભ્યોનો સમાવેશ થાય છે.
દિલ્હી સરકારના છેલ્લા 2 CAG રિપોર્ટ્સ
- મુખ્યમંત્રી રેખા ગુપ્તાએ 25 ફેબ્રુઆરીએ ગૃહમાં દિલ્હી લીકર પોલિસી પરનો પહેલો CAG રિપોર્ટ રજૂ કર્યો હતો. રિપોર્ટમાં ખુલાસો થયો છે કે AAPની ખોટી લીકર પોલિસીને કારણે 2002 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે.
- આરોગ્ય વિભાગ સંબંધિત CAG રિપોર્ટ 28 ફેબ્રુઆરીના રોજ રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. 7 પાનાના રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે દિલ્હીમાં હેલ્થ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો અભાવ છે. નર્સો અને ડોકટરોની સંખ્યા પૂરતી નથી.
દિલ્હીમાં 26 વર્ષ પછી ભાજપની સત્તામાં વાપસી
દિલ્હી વિધાનસભા ચૂંટણીનું પરિણામ 8 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ જાહેર થયું. દિલ્હીમાં ત્રણ વખત સત્તામાં રહેલી AAPને ભાજપે દરવાજો બતાવી દીધો. દિલ્હીની 70 બેઠકોમાંથી ભાજપે 48 બેઠકો જીતી હતી. આપને માત્ર 22 બેઠકો મળી.
ત્રણ વખત દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી રહેલા અરવિંદ કેજરીવાલે નવી દિલ્હી બેઠક પરથી ચૂંટણી લડી હતી પરંતુ તેમને હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. ભાજપના પ્રવેશ વર્માએ તેમને 4089 મતોથી હરાવ્યા. કોંગ્રેસના ઉમેદવાર સંદીપ દીક્ષિતને કુલ 4568 મત મળ્યા.
