- Gujarati News
- National
- ‘Chandrayaan 3 Lands On Moon’s Oldest Crater’, Researchers Said It Was Formed 3.85 Billion Years Ago
નવી દિલ્હી27 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
ચંદ્ર મિશન અને ઉપગ્રહોની છબીઓનું વિશ્લેષણ કરતા વૈજ્ઞાનિકોએ અનુમાન લગાવ્યું છે કે ચંદ્રયાન-3 ચંદ્ર પરના સૌથી જૂના ક્રેટર્સમાંથી એક પર ઉતર્યું છે. વૈજ્ઞાનિકોની ટીમમાં ફિઝિકલ રિસર્ચ લેબોરેટરી અને ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ઈસરો), અમદાવાદના સંશોધકો પણ સામેલ છે.
ફિઝિકલ રિસર્ચ લેબોરેટરીના પ્લેનેટરી સાયન્સ ડિવિઝનમાં એસોસિયેટ પ્રોફેસર એસ વિજયને જણાવ્યું હતું કે, આ ક્રેટર 3.85 અબજ વર્ષ પહેલાં નેક્ટરિયન સમયગાળા દરમિયાન બન્યો હતો. નેક્ટેરિયન સમયગાળો એ ચંદ્રના ઇતિહાસમાં સૌથી જૂના સમયગાળો પૈકીનો એક છે.
એસ વિજયને ન્યૂઝ એજન્સી પીટીઆઈને જણાવ્યું કે, ચંદ્રયાન-3 લેન્ડિંગ સાઈટ એક અનોખી ભૂસ્તરશાસ્ત્રીય સ્થિતિ છે. આ પહેલા અન્ય કોઈ મિશન ત્યાં ગયા નથી. ચંદ્રયાન-3ના પ્રજ્ઞાન રોવર દ્વારા લેવામાં આવેલી તસવીરો આ અક્ષાંશ પર ચંદ્રની પ્રથમ તસવીરો છે. ફોટા દર્શાવે છે કે સમય સાથે ચંદ્ર કેવી રીતે બદલાયો છે.
ભારતે 14 જુલાઈ, 2023 ના રોજ બપોરે 3:35 વાગ્યે શ્રીહરિકોટા, આંધ્રપ્રદેશથી ચંદ્રયાન-3 લોન્ચ કર્યું. 22 દિવસ પછી, 5 ઓગસ્ટે, તે ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પહોંચ્યું. ચંદ્રયાન-3 તેના પ્રક્ષેપણના 41મા દિવસે 23 ઓગસ્ટે ચંદ્ર પર ઉતર્યું હતું. આ સાથે ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો છે.
14 જુલાઈ, 2023ના રોજ, ચંદ્રયાન-3ને આંધ્ર પ્રદેશના શ્રીહરિકોટાથી LVM3-M4 રોકેટ દ્વારા અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું.
ક્રેટર શું છે અને તે કેવી રીતે રચાય છે? કોઈપણ ગ્રહ, ઉપગ્રહ અથવા અન્ય અવકાશી પદાર્થ પરના મોટા ખાડાને ક્રેટર કહેવામાં આવે છે. આ ક્રેટર જ્વાળામુખી ફાટવાથી રચાય છે. આ ઉપરાંત જ્યારે ઉલ્કાપિંડ બીજા પિંડ સાથે અથડાય ત્યારે પણ ખાડાઓ બને છે. ક્રેટરમાંથી જે પદાર્થ નીકળે છે તેને ઇજેક્ટા કહેવામાં આવે છે.
એસ વિજયને કહ્યું કે જ્યારે તમે રેતી પર બોલ ફેંકો છો ત્યારે રેતીનો કેટલોક ભાગ ત્યાંથી નીકળી જાય છે અથવા બહાર ઉછળીને નાના ઢગલામાં ફેરવાઈ જાય છે. ઇજેક્ટા પણ એવી જ રીતે રચાય છે.
ચંદ્રયાન-3ના લેન્ડર વિક્રમ દ્વારા પ્રજ્ઞાનને ચંદ્રની સપાટી પર ઉતારવામાં આવ્યું હતું. ચંદ્રયાન-3 એક એવા ખાડા પર ઉતર્યું હતું જેનો વ્યાસ લગભગ 160 કિલોમીટર છે. ફોટોગ્રાફ્સ પરથી જાણવા મળ્યું કે ચંદ્ર પરના સૌથી મોટા અને સૌથી પ્રખ્યાત બેસિન, દક્ષિણ ધ્રુવ-એટકેન બેસિનમાંથી બહાર કાઢવામાં આવેલી સામગ્રી હેઠળ અડધો ક્રેટર દટાયેલો હતો.
26 ઓગસ્ટ 2023 ના રોજ જ્યાં ચંદ્રયાન-3 લેન્ડ થયું હતું તેનું નામ શિવ શક્તિ પોઇન્ટ રાખવામાં આવ્યું હતું. શિવ શક્તિ પોઈન્ટ પાસેના બીજા ખાડામાંથી બહાર નીકળતો જોવા મળ્યો હતો. પ્રજ્ઞાન રોવર દ્વારા લેવામાં આવેલી તસવીરો પરથી ખબર પડી કે આ જ નઝર સામગ્રી લેન્ડિંગ સાઇટ પર હતી.
ચંદ્રયાન-3 ચંદ્રની ધરતી પર કેવી રીતે ઉતર્યું તે ગ્રાફિક્સ દ્વારા સમજો…
ચંદ્રયાન-3 લેન્ડરનું સોફ્ટ લેન્ડિંગ 4 તબક્કામાં થયું હતું ઈસરોએ 23 ઓગસ્ટ, 2023ના રોજ સાંજે 5.44 વાગ્યે 30 કિમીની ઊંચાઈએથી સ્વચાલિત લેન્ડિંગ પ્રક્રિયા શરૂ કરી અને આગામી 20 મિનિટમાં સફર પૂર્ણ કરી.
ચંદ્રયાન-3એ 40 દિવસમાં 21 વખત પૃથ્વી અને 120 વખત ચંદ્રની પરિક્રમા કરી. ચંદ્રયાને ચંદ્ર સુધી 3.84 લાખ કિલોમીટરનું અંતર કાપવા માટે 55 લાખ કિમીની મુસાફરી કરી હતી.
1. રફ બ્રેકિંગ તબક્કો:
- લેન્ડર લેન્ડિંગ સાઇટથી 750 કિમી દૂર હતું. ઊંચાઈ 30 કિમી અને ઝડપ 6,000 કિમી/કલાક.
- આ તબક્કો સાડા 11 મિનિટ સુધી ચાલ્યો હતો. આ દરમિયાન વિક્રમ લેન્ડરના સેન્સરનું માપાંકન કરવામાં આવ્યું હતું.
- લેન્ડરને આડી સ્થિતિમાં 30 કિલોમીટરની ઊંચાઈથી 7.4 કિલોમીટરના અંતરે લાવવામાં આવ્યું હતું.
2. વલણ ધારણ તબક્કો:
- વિક્રમે ચંદ્રની સપાટીનો ફોટો લીધો અને પહેલાથી જ હાજર ફોટા સાથે તેની સરખામણી કરી.
- ચંદ્રયાન-2ના સમયમાં આ તબક્કો 38 સેકન્ડનો હતો, આ વખતે તેને ઘટાડીને 10 સેકન્ડ કરવામાં આવ્યો છે.
- 10 સેકન્ડમાં, ચંદ્ર પરથી વિક્રમ લેન્ડરની ઊંચાઈ 7.4 કિમીથી ઘટીને 6.8 કિમી થઈ ગઈ.
3. ફાઇન બ્રેકિંગ તબક્કો:
- આ તબક્કો 175 સેકન્ડ સુધી ચાલ્યો જેમાં લેન્ડરની સ્પીડ 0 થઈ ગઈ.
- વિક્રમ લેન્ડરની સ્થિતિ સંપૂર્ણ રીતે ઊભી કરવામાં આવી હતી.
- સપાટીથી વિક્રમ લેન્ડરની ઊંચાઈ લગભગ 1 કિલોમીટર રહી.
4. ટર્મિનલ ડિસેન્ટ:
- આ તબક્કામાં લેન્ડરને લગભગ 150 મીટરની ઉંચાઈ પર લાવવામાં આવ્યું હતું.
- જ્યારે બધું બરાબર થઈ ગયું, ત્યારે ચંદ્રની સપાટી પર નરમ ઉતરાણ કરવામાં આવ્યું.
ચંદ્ર પર ભારતનું આ ત્રીજું મિશન હતું, પહેલા મિશનમાં પાણીની શોધ થઈ હતી
ચંદ્રયાન-1 2008માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં એક પ્રોબનું ક્રેશ લેન્ડિંગ કરવામાં આવ્યું હતું જેમાં ચંદ્ર પર પાણી જોવા મળ્યું હતું. ત્યારપછી 2019માં ચંદ્રયાન-2 ચંદ્રની નજીક પહોંચ્યું, પરંતુ લેન્ડ થઈ શક્યું નહીં. ચંદ્રયાન-3 23 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ ચંદ્ર પર ઉતર્યું હતું. ચંદ્રયાન-3 એ પણ ચંદ્ર પર સુરક્ષિત રીતે પહોંચવાનો સંદેશ આપ્યો હતો. કહ્યું- ‘હું મારા મુકામ પર પહોંચી ગયો છું.’
