નવી દિલ્હી11 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધી અને રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા મલ્લિકાર્જુન ખડગે પણ NHRCની સિલેક્શન કમિટીમાં હતા.
રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ સોમવારે સુપ્રીમ કોર્ટના ભૂતપૂર્વ CJI વી રામસુબ્રમણ્યનને રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કર્યા હતા. હવે કોંગ્રેસે તેમની નિમણૂક પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે.
કોંગ્રેસ દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલી નોટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધી અને રાજ્યસભામાં વિપક્ષના નેતા મલ્લિકાર્જુન ખડગે પણ NHRC અધ્યક્ષની પસંદગી સમિતિમાં હતા, પરંતુ તેમના અભિપ્રાયને ગંભીરતાથી લેવામાં આવ્યો ન હતો.
કોંગ્રેસે કહ્યું કે પસંદગી સમિતિની બેઠક બુધવારે યોજાઈ હતી, પરંતુ તે પૂર્વ નિર્ધારિત કવાયત હતી. આમાં એકબીજાની સંમતિ લેવાની પરંપરાને અવગણવામાં આવી હતી. આવા મામલામાં આ જરૂરી છે.
આ નિષ્પક્ષતાના સિદ્ધાંતને નબળા પાડે છે, જે પસંદગી સમિતિની વિશ્વસનીયતા માટે મહત્વપૂર્ણ છે. દરેકના અભિપ્રાયને ધ્યાનમાં લેવા પ્રોત્સાહિત કરવાને બદલે, સમિતિએ બહુમતી પર આધાર રાખ્યો. આ મીટીંગમાં ઘણા યોગ્ય સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ તેને બાજુ પર મુકવામાં આવ્યા હતા.
ખરેખરમાં, વી રામસુબ્રમણ્યમને સોમવારે રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમના પહેલા સુપ્રીમ કોર્ટના પૂર્વ જજ જસ્ટિસ અરુણ કુમાર મિશ્રા કમિશનના અધ્યક્ષ હતા. તેઓ આ વર્ષે 1 જૂનના રોજ આ પદ પરથી નિવૃત્ત થયા હતા. ત્યારથી આયોગના સભ્ય વિજયા ભારતી સ્યાની કાર્યકારી અધ્યક્ષની જવાબદારી નિભાવી રહ્યા હતા.
કોંગ્રેસની વાત…3 પોઈન્ટમાં
- રાહુલ અને ખડગે સુપ્રીમ કોર્ટના પૂર્વ જસ્ટિસ રોહિન્ટન ફલી નરીમન અને જસ્ટિસ કેએમ જોસેફના નામ પર સહમત થયા હતા. રાહુલ ગાંધી અને ખડગેએ યોગ્યતાને ધ્યાનમાં રાખીને આ નામો સૂચવ્યા હતા.
- રાહુલ અને ખડગેએ કહ્યું હતું કે NHRC એક મહત્વપૂર્ણ સંસ્થા છે. તેનું કાર્ય સમાજના હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા વર્ગના લોકોના મૂળભૂત માનવ અધિકારોનું રક્ષણ કરવાનું છે. તે મહત્વનું છે કે NHRC વિવિધ સમુદાયોની ચિંતાઓ પર ધ્યાન આપે. તેઓ માનવ અધિકારોના ઉલ્લંઘન પ્રત્યે સંવેદનશીલ વની રહે.
- જસ્ટિસ રોહિન્ટન ફલી નરીમન લઘુમતી પારસી સમુદાયમાંથી આવે છે. તેઓ બંધારણ પ્રત્યે તેમની પ્રતિબદ્ધતા માટે જાણીતા છે. જો તેમને અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હોત તો NHRCના દેશ પ્રત્યેના સમર્પણનો મજબૂત સંદેશો મળ્યો હોત.
- તેવી જ રીતે, ન્યાયમૂર્તિ કુટ્ટીયલ મેથ્યુ જોસેફ, જેઓ અન્ય લઘુમતી ખ્રિસ્તી સમુદાયમાંથી આવે છે, તેઓ પણ ઘણા ચુકાદાઓ આપે છે જે વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા વર્ગોના રક્ષણ પર ભાર મૂકે છે.
સિલેક્શન પેનલમાં 6 સભ્યો, PM અધ્યક્ષ છે કમિશનના અધ્યક્ષ અને સભ્યોની નિમણૂક રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા વડાપ્રધાનના નેતૃત્વ હેઠળ રચાયેલી 6 સભ્યોની સમિતિની ભલામણ પર કરવામાં આવે છે. આ સમિતિમાં વડાપ્રધાન, લોકસભાના અધ્યક્ષ, રાજ્યસભાના ઉપાધ્યક્ષ, સંસદના બંને ગૃહોના મુખ્ય વિરોધ પક્ષના નેતાઓ અને કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીનો સમાવેશ થાય છે.
NHRC અધ્યક્ષનો કાર્યકાળ 5 વર્ષનો હોય છે
- રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગ (NHRC) એ ભારતમાં એક કેન્દ્રીય માનવાધિકાર સંસ્થા છે. તેમાં એક અધ્યક્ષ અને પાંચ સભ્યો હોય છે. કમિશનના અધ્યક્ષ ભારતના કોઈ નિવૃત્ત ચીફ જસ્ટિસ હોય છે. કમિશનના અધ્યક્ષ અને સભ્યોનો કાર્યકાળ પાંચ વર્ષ અથવા 70 વર્ષની વય સુધી (જે પહેલા હોય તે) હોય છે.
- એક સભ્ય સુપ્રીમ કોર્ટના સેવા આપતા અથવા નિવૃત્ત જસ્ટિસ અને એક સભ્ય હાઈકોર્ટમાં સેવા આપતા અથવા નિવૃત્ત ચીફ જસ્ટિસ હોય છે. અન્ય બે સભ્યોને માનવાધિકાર સંબંધિત જાણકારી કે કામનો અનુભવ હોવો જોઈએ.
- કમિશનમાં એક મહિલા સભ્ય પણ હોવા જોઈએ. આ સભ્યો ઉપરાંત આયોગમાં અન્ય ચાર હોદ્દેદારો છે. તે રાષ્ટ્રીય લઘુમતી આયોગ, રાષ્ટ્રીય અનુસૂચિત જાતિ આયોગ, રાષ્ટ્રીય અનુસૂચિત જનજાતિ આયોગ અને રાષ્ટ્રીય મહિલા આયોગના અધ્યક્ષ છે.
,
