નવી દિલ્હી5 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
સુપ્રીમ કોર્ટ મેરિટલ રેપને ગુનો સાબિત કરવા સાથે જોડાયેલી અરજીઓ પર આજે સુનવણી કરી રહ્યું છે. અરજીમાં ઉલ્લેખવામાં આવ્યું છે કે શું કોઈ વ્યક્તિને પોતાની પત્નીને સંબંધ બનાવવા માટે મજબૂર કરવા પર કાયદાકીય રક્ષણ મળવું જોઈએ.
આ કેસની સુનાવણી CJI DY ચંદ્રચૂડ, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા અને જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રાની બેન્ચ કરી રહી છે. સુનવણી દરમિયાન CJIએ કહ્યું- અપવાદ 2 કહે છે કે પત્ની સાથે એનલ સેક્સ રેપ નથી. તેના પર અરજદારના વકીલે કહ્યું કે અમે આને પડકારી રહ્યા છીએ.
કોર્ટરૂમ લાઈવ…
CJI: જ્યારે પત્ની 18 વર્ષથી ઓછી હોય ત્યારે તે બળાત્કાર છે અને જ્યારે તે 18 વર્ષથી ઉપરની હોય ત્યારે તે રેપ નથી. આ BNS અને IPC વચ્ચેનો તફાવત છે.
એડવોકેટ નંદીઃ જો પતિ એનલ સેક્સ કરે. તેથી તે અપવાદ 2 હેઠળ મુક્તિ છે, ભલે તે ‘સેક્સ્યુઅલ એક્ટિવિટી’ ન હોય.
CJI: કાયદો કહે છે કે વજાઇનલ સેક્સ હોય કે એનલ સેક્સ. જ્યાં સુધી તે લગ્ન સંબંધમાં થાય છે તે બળાત્કાર નથી
એડવોકેટ નંદીઃ સેક્શન 63A એ પણ કહે છે કે જો કોઈ પુરુષ સ્ત્રીની યોનિ, મોં વગેરેમાં બીજા પુરુષનું લિંગ દાખલ કરે તો તે પણ બળાત્કાર ગણાશે.
CJI: પરંતુ તે અપવાદ હેઠળ આવશે નહીં.
જસ્ટિસ પારડીવાલાઃ જાતીય પ્રવૃત્તિ શબ્દની યોગ્ય વ્યાખ્યા કરવામાં આવી નથી? ધારો કે પતિ તેની પત્નીને બીજા પુરુષ સાથે સેક્સ કરવા દબાણ કરે તો શું તે અપવાદ 2 હેઠળ આવશે? ના, તે આવશે નહીં.
એડવોકેટ નંદી: તે આવશે
સુપ્રીમ કોર્ટઃ ના, આ ખોટું અર્થઘટન છે.
CJI: જો તમે અપવાદ 2 ને રદ કરો છો, તો તમારે અમને જણાવવું પડશે કે શું અમે તેને એક અલગ ગુનો ગણી રહ્યા છીએ.
એડવોકેટ નંદી: જો કોઈ સ્ત્રીને તેના પતિ, અજાણ્યા અથવા છૂટાછેડા લીધેલા પતિ દ્વારા તેની સાથે શારીરિક સંબંધ બાંધવા દબાણ કરવામાં આવે તો તે બળાત્કાર છે. લિવ-ઈન રિલેશનશિપમાં રહેતી મહિલા સાથે સંમતિ વિના સેક્સ કરવામાં આવે તો તે પણ બળાત્કાર છે. પરંતુ જો પરિણીત મહિલા સાથે આવું થાય છે તો તે બળાત્કાર કેમ નથી?
મેરિટલ રેપનો મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં કેવી રીતે પહોંચ્યો?
લાંબા સમયથી વૈવાહિક બળાત્કાર અંગે નવો કાયદો બનાવવાની માગ કરવામાં આવી રહી હતી. છેલ્લા બે વર્ષમાં દિલ્હી હાઈકોર્ટ અને કર્ણાટક હાઈકોર્ટના નિર્ણયો બાદ તેની માગ વધુ તીવ્ર બની છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં બે મુખ્ય અરજીઓ છે, જેની સુનાવણી થશે. એક અરજી પતિ તરફથી દાખલ થઈ હતી, જ્યારે અન્ય કેસમાં મહિલાએ અરજી કરી હતી.
દિલ્હી હાઈકોર્ટનો કેસઃ વર્ષ 2022માં એક મહિલાએ તેના પતિ દ્વારા બળજબરીપૂર્વક શારીરિક સંબંધ બાંધવા પર દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી હતી. 11 મે, 2022ના રોજ દિલ્હી હાઈકોર્ટના બે ન્યાયાધીશોએ અલગ-અલગ નિર્ણયો આપ્યા હતા. જસ્ટિસ રાજીવ શકધરે મેરિટલ રેપના અપવાદને રદ કરવાનું સમર્થન કર્યું હતું. તે જ સમયે, જસ્ટિસ સી હરિ શંકરે કહ્યું કે પતિને આપવામાં આવેલી છૂટ ગેરબંધારણીય નથી અને તે સમજદાર ભેદ પર આધારિત છે.
કર્ણાટક હાઈકોર્ટ કેસઃ કર્ણાટક હાઈકોર્ટમાં એક પતિએ તેની પત્નીએ લગાવેલા બળાત્કારના આરોપો પર હાઈકોર્ટનો દરવાજો ખખડાવ્યો હતો. 23 માર્ચ, 2023ના રોજ, કર્ણાટક હાઈકોર્ટે પતિ સામેના બળાત્કારના આરોપોને રદ કરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. હાઈકોર્ટે આ કેસમાં અપવાદ સ્વીકારવાનો ઈન્કાર કર્યો હતો. આ કેસમાં કર્ણાટક હાઈકોર્ટના જસ્ટિસ એમ નાગપ્રસન્નાની સિંગલ બેન્ચે કહ્યું હતું કે તથ્યોના આધારે પતિને આવા જાતીય હુમલો/બળાત્કાર માટે સંપૂર્ણ પ્રતિરક્ષા આપી શકાય નહીં.
મેરિટલ રેપ શું છે, ભારતમાં શું કાયદો છે
પત્નીની પરવાનગી વિના પતિ દ્વારા બળજબરીથી શારીરિક સંબંધ બાંધવાને મેરિટલ રેપ કહેવાય છે. મેરિટલ રેપને ઘરેલું હિંસા અને પત્ની સામે જાતીય સતામણીનો એક પ્રકાર ગણવામાં આવે છે. ભારતમાં મેરિટલ રેપને ગુનો ગણવામાં આવતો નથી.
અરજીકર્તાઓએ BNSની કલમ 63માંથી અપવાદ દૂર કરવા માટે 3 દલીલો આપી છે
ભારત સરકારે મેરિટલ રેપને ગુનો ગણવાની ના પાડી દીધી 2016માં મોદી સરકારે મેરિટલ રેપના વિચારને ફગાવી દીધો હતો. સરકારે કહ્યું હતું કે દેશમાં નિરક્ષરતા, વિવિધ સામાજિક રિવાજો, મૂલ્યો, ધાર્મિક માન્યતાઓ અને લગ્નને સંસ્કાર ગણવાની સમાજની માનસિકતા જેવા વિવિધ કારણોને કારણે ભારતીય સંદર્ભમાં તેનો અમલ કરી શકાતો નથી.
2017માં, સરકારે મેરિટલ રેપને અપરાધ જાહેર કરવા માટેના કાયદાકીય અપવાદને દૂર કરવાનો વિરોધ કર્યો હતો. સરકારે દલીલ કરી હતી કે મેરિટલ રેપને ગુનાહિત બનાવવું લગ્નની સંસ્થાને અસ્થિર કરશે અને તેનો ઉપયોગ પત્નીઓ તેમના પતિઓને સજા કરવા માટે કરશે.
ગયા વર્ષે દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં મેરિટલ રેપ પર ચાલી રહેલી સુનાવણી દરમિયાન કેન્દ્રએ કહ્યું હતું કે અન્ય દેશોએ મેરિટલ રેપને ગુનો જાહેર કર્યો હોવાથી ભારતે પણ આવું કરવાની જરૂર નથી.
19મી સદીમાં, અંગ્રેજી કાયદાએ મેરિટલ રેપને માન્યતા આપી હતી જોનાથન હેરિંગના પુસ્તક ફેમિલી લો (2014) અનુસાર, ઐતિહાસિક રીતે વિશ્વના મોટાભાગના ભાગોમાં એવી માન્યતા હતી કે પતિ તેની પત્ની પર બળાત્કાર કરી શકતો નથી, કારણ કે પત્નીને પતિની મિલકત માનવામાં આવતી હતી.
20મી સદી સુધી અમેરિકા અને ઇંગ્લેન્ડના કાયદા માનતા હતા કે લગ્ન પછી પત્નીના અધિકારો પતિના અધિકારો સાથે ભળી જાય છે. 19મી સદીની શરૂઆતમાં નારીવાદી ચળવળોના ઉદય સાથે, એવો વિચાર પણ ઊભો થયો કે લગ્ન પછી પતિ અને પત્ની વચ્ચેના જાતીય સંબંધો માટે સંમતિ મેળવવાનો મહિલાઓનો અધિકાર તેમનો મૂળભૂત અધિકાર છે.