નવી દિલ્હી26 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
રાફેલ-એમ ફાઈટર જેટ ખાસ કરીને દરિયાઈ વિસ્તારોમાં હવાઈ હુમલા માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.
ભારત નેવી માટે ફ્રાન્સ પાસેથી 26 રાફેલ-એમ ફાઈટર જેટ ખરીદવાનો સોદો કરવા જઈ રહ્યું છે. આ અંગે ચર્ચા કરવા ફ્રાન્સ સરકાર અને ડસોલ્ટ કંપનીના અધિકારીઓ આવતીકાલે ભારત આવશે. તેઓ સંરક્ષણ મંત્રાલયની કોન્ટ્રાક્ટ નેગોશિયેશન કમિટી સાથે ડીલ અંગે ચર્ચા કરશે.
ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાના રિપોર્ટ અનુસાર, 50 હજાર કરોડ રૂપિયાના આ ડીલ હેઠળ ફ્રાન્સ રાફેલ-એમ જેટ સાથે હથિયાર, સિમ્યુલેટર, ક્રૂ માટે ટ્રેનિંગ અને લોજિસ્ટિક્સ સપોર્ટ પણ આપશે.
સંરક્ષણ મંત્રાલયે કહ્યું કે આ બેઠકમાં નૌકાદળના અધિકારીઓ પણ ભાગ લેશે. તેઓ આ નાણાકીય વર્ષના અંત સુધીમાં વાટાઘાટો પૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કરશે અને ફ્રાન્સ સાથે કરાર પર હસ્તાક્ષર કરશે.
નૌકાદળ માટે ખરીદવામાં આવી રહેલા 22 સિંગલ સીટ રાફેલ-એમ જેટ અને 4 ડબલ ટ્રેનર સીટ રાફેલ-એમ જેટને હિન્દ મહાસાગરમાં ચીનનો મુકાબલો કરવા માટે INS વિક્રાંત પર તહેનાત કરવામાં આવશે.
ગયા વર્ષે પીએમ મોદીની ફ્રાન્સની મુલાકાત દરમિયાન આ ડીલની જાણકારી સૌથી પહેલા સામે આવી હતી. આ પછી, સંરક્ષણ મંત્રાલયે વિનંતીનો પત્ર જાહેર કર્યો, જેને ફ્રાન્સે ડિસેમ્બર 2023માં સ્વીકાર્યો.
અગાઉ સપ્ટેમ્બર 2016માં 59 હજાર કરોડ રૂપિયાની ડીલ હેઠળ ભારતે વાયુસેના માટે ફ્રાન્સ પાસેથી 36 રાફેલ ફાઈટર એરક્રાફ્ટ ખરીદ્યા હતા. આ વખતે ભારત રાફેલ-એમ વિમાન ખરીદી રહ્યું છે.
રાફેલ-M ખાસ કરીને દરિયાઈ વિસ્તારોમાં હવાઈ હુમલા માટે તૈયાર ડિઝાઈન છે
- રાફેલનું ‘M’ વર્ઝન ભારતમાં હાજર રાફેલ ફાઈટર જેટની સરખામણીમાં અદ્યતન છે. તેનું એન્જિન વધુ પાવરફુલ છે, તેથી તે ફાઈટર જેટ INS વિક્રાંત પરથી સ્કી જમ્પ કરી શકે છે.
- તે ખૂબ જ નીચી જગ્યાએ પણ ઉતરી શકે છે. આને ‘શોર્ટ ટેક ઓફ બટ અરેસ્ટર લેન્ડિંગ’ કહેવાય છે.
- રાફેલના બંને પ્રકારોમાં લગભગ 85% કોમ્પોનેંટ્સ સમાન છે. આનો અર્થ એ છે કે સ્પેર પાર્ટ્સ સંબંધિત કોઈ અછત અથવા સમસ્યા ક્યારેય નહીં થાય.
- તે 15.27 મીટર છે. લાંબુ, 10.80 મી. પહોળું, 5.34 મી. ઊંચું છે. તેનું વજન 10,600 કિગ્રા છે.
- તેની સ્પીડ 1,912 kmph છે. તેની રેન્જ 3700 કિમી છે. તે 50 હજાર ફૂટની ઉંચાઈ સુધી ઉડે છે.
- તેને એન્ટિશિપ સ્ટ્રાઈક માટે શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. તે ન્યુક્લિયર પ્લાન્ટ પર હુમલાના પરિપ્રેક્ષ્યમાં પણ ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રથમ બેચને 2-3 વર્ષ લાગી શકે છે, એરફોર્સ માટે એરક્રાફ્ટ આવતાં 7 વર્ષ લાગ્યાં
INS વિક્રાંતનું સમુદ્રી ટ્રાયલ શરૂ થઈ ગયું છે. તેના ડેકમાંથી ફાઇટર ઓપરેશનનું પરીક્ષણ કરવાનું બાકી છે. ડીલ સીલ થયા બાદ ટેકનિકલ અને ખર્ચ સંબંધિત ઔપચારિકતાઓને પૂર્ણ કરવામાં ઓછામાં ઓછો એક વર્ષ લાગશે.
નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે રાફેલ નેવી માટે પણ યોગ્ય છે કારણ કે વાયુસેનાએ રાફેલની જાળવણી સંબંધિત ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર તૈયાર કર્યું છે. આ નેવી માટે પણ ઉપયોગી થશે. આનાથી ઘણા પૈસાની બચત થશે.
સૂત્રોનું કહેવું છે કે રાફેલ-એમની પ્રથમ બેચ આવવામાં 2-3 વર્ષનો સમય લાગી શકે છે. વાયુસેના માટે 36 રાફેલની ડીલ 2016માં થઈ હતી અને તેને ડિલિવરી પૂરી કરવામાં 7 વર્ષ લાગ્યા હતા.
જ્યારે નેવી પાસે મિગ-29 હતું ત્યારે રાફેલ-એમની જરૂર કેમ પડી?
- વાસ્તવમાં એવિએશન ફેસિલિટી કોમ્પ્લેક્સ એટલે કે INS વિક્રાંતનું AFC મિગ-29 ફાઈટર પ્લેન માટે તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. મિગ એ રશિયામાં બનેલું ફાઇટર પ્લેન છે, જે તાજેતરનાં વર્ષોમાં એના ક્રેશને કારણે સમાચારમાં છે. તેથી ભારતીય નૌકાદળ આગામી કેટલાંક વર્ષોમાં તેના કાફલામાંથી મિગ એરક્રાફ્ટને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવા જઈ રહ્યું છે.
- મિગ સામેની સમસ્યાઓએ નૌકાદળને અહેસાસ કરાવ્યો કે તેમને મિગને રાફેલ-એમ અથવા એફ-18 સુપર હોર્નેટ ફાઇટર એરક્રાફ્ટ સાથે બદલવાની જરૂર છે.
- નેવીએ 2022માં કહ્યું હતું કે વિક્રાંતને મિગ-29 માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ એ તેના બદલે વધુ સારા ડેક-આધારિત ફાઇટર પ્લેનની શોધમાં છે. આ માટે ફ્રાન્સના રાફેલ-એમ અને અમેરિકાના બોઈંગ એફ-18 ‘સુપર હોર્નેટ’ ફાઈટર પ્લેનની ખરીદી માટે પણ વાતચીત ચાલી રહી છે, પરંતુ હવે નેવી ફ્રાન્સનું રાફેલ-એમ ખરીદવા માટે રાજી થઈ ગઈ છે.
- ખરેખરમાં નેવીએ સૌથી પહેલા ફ્રેન્ચ રાફેલ-એમ અને અમેરિકન એફ-18 સુપર હોર્નેટ એરક્રાફ્ટનું ગોવામાં પરીક્ષણ કર્યું હતું. પરીક્ષણ બાદ નૌકાદળે રક્ષા મંત્રાલયને કહ્યું હતું કે રાફેલ-એમ તેની જરૂરિયાતો માટે શ્રેષ્ઠ છે. આ રીતે રાફેલ-એમ ટેસ્ટ જીતી ગયું અને નેવી તેની ડીલ માટે આગળ વધી.
- આગામી વર્ષોમાં નૌકાદળ તેજસ લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટના નૌસેના વર્ઝનને વિક્રાંત પર તહેનાત કરવાની યોજના ધરાવે છે. તેજસ એ સ્વદેશી રીતે નિર્મિત ટ્વિન એન્જિન ડેક આધારિત ફાઈટર પ્લેન છે, જોકે DRDO દ્વારા બનાવવામાં આવી રહેલા તેજસને તૈયાર થવામાં 5-6 વર્ષ લાગશે. એને 2030-2032 સુધીમાં નેવીને પહોંચાડવામાં આવે એવી શક્યતા છે.
- ચીન હવે તેના ત્રીજા એરક્રાફ્ટ કેરિયર ફુજીયાનનું પરીક્ષણ કરી રહ્યું છે. તેનું વજન 80 હજાર ટનથી વધુ છે. આ પહેલા તેણે ચીનના નૌકાદળમાં 60,000 ટન લિયાઓનિંગ અને 66,000 ટન શાંદોંગનો પણ સમાવેશ કર્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં ચીનને ટક્કર આપવા માટે ભારત પણ પોતાની નેવીની તાકાત વધારી રહ્યું છે.
