19 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
આજે દેવઊઠી એકાદશી છે. એટલે કે ભગવાન વિષ્ણુ આજે 3 મહિના અને 26 દિવસના યોગ નિદ્રા પછી જાગી રહ્યા છે. એવી માન્યતા છે કે ભગવાન વિષ્ણુ દર વર્ષે અષાઢ મહિનાની એકાદશીના દિવસે સૂઈ જાય છે અને કારતક મહિનાની એકાદશીએ જાગે છે. જાગવાની એકાદશીને દેવ પ્રબોધિની કહેવાય છે.
શું ભગવાન ખરેખર આટલા દિવસો સુવે છે? આ અંગે પંડિતો કહે છે કે ભગવાન ઊંઘતા નથી, પરંતુ યોગ નિદ્રામાં જાય છે. આ એક પ્રકારનું ધ્યાન છે. આને સામાન્ય રીતે ભગવાનનું સોનું કહેવામાં આવે છે.
ભગવાનનું આ ધ્યાન દર વર્ષે જૂન-જુલાઈમાં અષાઢ મહિનાની એકાદશીથી શરૂ થાય છે અને નવેમ્બરમાં કારતક મહિનાની એકાદશીએ સમાપ્ત થાય છે. લગભગ ચાર મહિનાના આ સમયગાળાને ચાતુર્માસ કહેવામાં આવે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુ સૂઈ જાય છે, ત્યારે લગ્ન અને હાઉસ વોર્મિંગ જેવા શુભ કાર્યો થતા નથી. આ સમયગાળા દરમિયાન માત્ર પૂજા જ થાય છે. ભગવાન જાગ્યા પછી જ શુભ કાર્યો માટેનો શુભ સમય શરૂ થાય છે.
તુલસી-શાલિગ્રામ વિવાહની પરંપરા કારતક માસના શુક્લ પક્ષની અગિયારસના દિવસે યોગ નિદ્રામાં સૂતેલા ભગવાન વિષ્ણુ શંખ વગાડીને જગાડવામાં આવે છે. આખો દિવસ મહાપૂજા ચાલુ રહે છે અને આરતી કરવામાં આવે છે. સાંજે ભગવાન વિષ્ણુના શાલિગ્રામના રૂપમાં અને લક્ષ્મીજીના તુલસીના રૂપમાં વિવાહ થાય છે. ઘરો અને મંદિરોને શણગારવામાં આવે છે અને દીવા પ્રગટાવવામાં આવે છે. જે લોકો તુલસી-શાલિગ્રામ વિવાહ કરાવવામાં અસમર્થ હોય તેઓ પણ સામાન્ય પૂજા કરીને આ તહેવારની ઉજવણી કરે છે.
ભગવાન વિષ્ણુ અને તુલસી વિવાહ સાથે સંબંધિત 3 કથાઓ…
વૈજ્ઞાનિક માન્યતા: શાલિગ્રામ પત્થરો 60 મિલિયન વર્ષો પહેલા નિર્માણ પામ્યા હતા વિજ્ઞાનની ભાષામાં, શાલિગ્રામ એ ડેવોનિયન-ક્રેટેશિયસ સમયગાળાના કાળા રંગના એમોનોઇડ શેલ અવશેષો છે. એટલે કે એક પ્રકારનો અશ્મિ. ડેવોનિયન-ક્રેટેશિયસ સમયગાળો 40 થી 66 મિલિયન વર્ષો પહેલાનો હતો. આ તે સમયગાળો હતો જ્યારે પૃથ્વીનો 85% ભાગ સમુદ્રથી ઢંકાયેલો હતો.
અવશેષો પ્રાણીઓના બનેલા છે અને છોડ લાખો વર્ષો સુધી પૃથ્વીની સપાટીમાં ઊંડે સુધી દટાયેલા રહે છે. આ જીવંત જીવો ધીમે ધીમે કાંપ હેઠળ એકઠા થાય છે. જેના કારણે તેમને ઓક્સિજન મળતો નથી. આ કાર્બનિક અવશેષો ઓક્સિડાઇઝ્ડ અથવા વિઘટિત થઈ શકતા નથી. આ કારણે તેઓ મજબૂત અને સખત ખડકોમાં ફેરવાય છે. આ રીતે બને છે શાલિગ્રામ પત્થરો.
આ પથ્થરનો ઉપયોગ પ્રાચીન શિલ્પમાં કરવામાં આવ્યો છે. શાલિગ્રામની પથરી ખૂબ જ મજબૂત હોય છે. તેથી જ કારીગરો નાનામાં નાના આકારો કોતરે છે. અયોધ્યામાં ભગવાન રામની પ્રતિમા આ પથ્થરમાંથી બનેલી છે.
આ પથ્થરને હિન્દુ ધર્મમાં પવિત્ર માનવામાં આવે છે. તે વિષ્ણુના પ્રતીક એટલે કે શંખ જેવું છે. શાલિગ્રામ વિવિધ સ્વરૂપોમાં ઉપલબ્ધ છે. કેટલાક અંડાકાર હોય છે અને કેટલાકમાં છિદ્ર હોય છે. આ પથ્થર પર શંખ, ચક્ર, ગદા અથવા પદ્મ જેવા નિશાન છે.
