11 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
હાલમાં પિતૃ (શ્રાદ્ધ) પક્ષ ચાલી રહ્યો છે અને આજે આ પક્ષની અષ્ટમી તિથિ છે. આજે અષ્ટમી તિથિના દિવસે મૃત્યુ પામેલા લોકો માટે શ્રાદ્ધ વિધિ કરવામાં આવશે. પુરુષોની સાથે સાથે પરિવારની મહિલાઓ પણ પિતૃઓ માટે શ્રાદ્ધ અને દાન કરી શકે છે.
ઉજ્જૈનના જ્યોતિષ પં. મનીષ શર્માના જણાવ્યા મુજબ, એક પૌરાણિક કથા છે કે દેવી સીતાએ રાજા દશરથ માટે પિંડ દાન, દાન તર્પણ વગેરે જેવા શુભ કાર્યો કર્યા હતા. કથા અનુસાર, પિતૃ પક્ષ દરમિયાન શ્રી રામ, લક્ષ્મણ અને સીતા ગયા તીર્થક્ષેત્રમાં રાજા દશરથ માટે પિંડ દાન કરવા ગયા હતા.
તે સમયે શ્રી રામ અને લક્ષ્મણ કોઈ કામ માટે ક્યાંક ગયા હતા, જ્યારે માતા સીતા નદીના કિનારે તેમની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. તે સમયે, રાજા દશરથની આત્મા દેવી સીતા સમક્ષ પ્રગટ થઈ અને કહ્યું કે તેણીએ તેમના માટે પિંડ દાન કરવું જોઈએ. તેમના સસરાના આદેશને અનુસરીને, સીતાએ રાજા દશરથ માટે પિંડ દાન, તર્પણ વગેરે જેવા શુભ કાર્યો કર્યા. ફાલ્ગુ નદીના કિનારે તેમના પુત્રની વધુ દ્વારા કરવામાં આવેલા પિંડ દાનથી રાજા દશરથનો આત્મા સંતુષ્ટ થયો અને તેમણે મા સીતાને આશીર્વાદ આપ્યા.
પિતૃ પક્ષ એ પરિવારના પૂર્વજોને યાદ કરવાનો તહેવાર છે. પિતૃપક્ષ દરમિયાન આપણા પૂર્વજોને આદરપૂર્વક યાદ કરવામાં આવે છે, તેથી જ આ પક્ષનું નામ શ્રાદ્ધ પક્ષ પણ રાખવામાં આવ્યું છે. ખરેખર તો પરિવારના પૂર્વજોને યાદ કરવાનો તહેવાર છે. આપણે પણ આપણા પૂર્વજોને યાદ કરવા જોઈએ, તેમના નામ પર કોઈ કામ કરવું જોઈએ, જેના કારણે તેમને માનસિક શાંતિ મળે, આ હેતુ માટે પિતૃ પક્ષમાં ધાર્મિક વિધિ કરવાની પરંપરા છે.
જો મૃતકને પુત્ર ન હોય તો તેની પત્ની શ્રાદ્ધ કરી શકે છે. જો મૃતકને પુત્ર ન હોય તો તેની પત્નીએ મૃત્યુ તિથિએ પિંડદાન, શ્રાદ્ધ અને તર્પણ સાથે દાન કરવું જોઈએ. પુત્રવધૂ પણ તેના મૃતક સાસરિયાં અને સસરા માટે શ્રાદ્ધ કરી શકે છે.
જો મૃત વ્યક્તિને કોઈ સંતાન ન હોય અને તેની પત્ની કે માતા-પિતા ન હોય તો તેના પરિવારના સભ્યો પિંડ દાન, શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરી શકે છે.
પિતૃ પક્ષની અમાવસ્યા (2 ઓક્ટોબર)ના દિવસે પરિવારના તમામ પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ. શ્રાદ્ધ કરતી વખતે તમામ પિતૃઓનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.
જો કોઈ મૃત વ્યક્તિના પરિવારમાં શ્રાદ્ધ કરવા માટે કોઈ ન હોય તો તેના શિષ્ય અથવા મિત્ર પણ તેના નામ પર શ્રાદ્ધ કરી શકે છે.
હવે જાણો શ્રાદ્ધ-તર્પણ કરવાની પદ્ધતિ અને મહત્વની બાબતો…
