3 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
રામકૃષ્ણ પરમહંસ એવા સંતોમાંના એક હતા જેમનું આચરણ સામાન્ય નહોતું પણ અલૌકિક હતું. તેમનું વર્તન સ્વયંભૂ હતું, ભગવાનના પ્રેમમાં ડૂબેલું હતું. ક્યારેક તે ભક્તિમાં રડવા લાગતા તો ક્યારેક અચાનક આનંદમાં નાચવા લાગતા. ઘણી વાર તે મહાકાળી માતાની મૂર્તિ સામે ધ્યાનની સ્થિતિમાં કલાકો-કલાકો સુધી બેસી રહેતા.
તેમના શિષ્યો સારી રીતે જાણતા હતા કે તેમના ગુરુ દરેક કાર્ય પોતાની અદ્ભુત શૈલીમાં કરતા હતા. એક કાર્ય હતું જે પરમહંસ જી ખૂબ જ એકાગ્રતા અને ઊંડાણથી કરતા હતા, તે કાર્ય હતું તેમના લોટા ( પાણી, દૂધ કે અન્ય પ્રવાહી રાખવાનું વાસણ) સાફ કરવાનું.
પરમહંસજી પાસે એક સાદો પિત્તળનો લોટો હતો જેનો ઉપયોગ તેઓ ફક્ત અંગત ઉપયોગ માટે કરતા હતા. પણ તે વાસણ તેમના માટે ફક્ત એક વાસણ નહોતું. તેઓ તેને ચમકાવવા માટે દિવસમાં ત્રણથી ચાર વખત ઘસતા. સવારે ઉઠ્યા પછી અને રાત્રે સૂતા પહેલા વાસણ સાફ કરવું એ તેમના દિનચર્યાનો એક ભાગ હતો. તેઓ પોતાના અંગૂઠાથી તેને અંદર અને બહાર એટલી બધી ઉત્સાહથી ઘસતા કે તેમાં પ્રતિબિંબ સ્પષ્ટ દેખાતું.
શિષ્યો આ દ્રશ્ય રોજ જોતા અને આશ્ચર્યચકિત થતા કે, એક જ્ઞાની સંત, જેમના માટે દુનિયામાં કોઈ આકર્ષણ નહોતું, તેઓ એક લોટાને આટલા પ્રેમથી કેમ સાફ કરે છે?
એક દિવસ શિષ્યોએ પૂછ્યું – ગુરુદેવ, અમે પણ આ લોટો સાફ કરી શકીએ છીએ, તો પછી તમે તેને આટલી એકાગ્રતાથી કેમ સાફ કરો છો? શું આ કોઈ ખાસ લોટો છે?”
રામકૃષ્ણ પરમહંસ હસ્યા, તેમની આંખો કરુણા અને જ્ઞાનની ચમકી હતી.
તેણે કહ્યું,
હા, આ લોટા ખાસ છે કારણ કે તે મારું મન છે. જ્યારે હું આ લોટા સાફ કરું છું, ત્યારે મને નથી લાગતું કે તે ફક્ત પિત્તળનું વાસણ છે. હું તેને મારા મનનું પ્રતીક માનું છું. જેમ દિવસભર તેના પર ધૂળ જામે છે, તેવી જ રીતે, દરેક ક્ષણે આપણા મન પર વિચારોની ગંદકી જમા થતી રહે છે.
જો હું તેને એક વાર પણ સાફ કરવાનું બંધ કરી દઉં, તો તે ગંદુ થઈ જશે, જેમ મનની ગંદકી વ્યક્તિને મૂંઝવણમાં મૂકે છે. વાસણ સાફ કરતી વખતે, હું મારી જાતને યાદ કરાવું છું કે હું મારા મનને એ જ ભક્તિ, કાળજી અને નિયમિતતાથી સાફ કરું, કારણ કે ગંદા મન આપણને પાપ તરફ દોરી શકે છે.”
રામકૃષ્ણ પરમહંસના ઉપદેશો આપણે ફક્ત આપણા શરીર અને આસપાસના વાતાવરણની શુદ્ધતાની જ નહીં, પણ આપણા મનની શુદ્ધતાની પણ કાળજી લેવી જોઈએ. જ્યાં સુધી મન શુદ્ધ ન હોય ત્યાં સુધી કાર્યો અને લાગણીઓ શુદ્ધ ન હોઈ શકે. જો આપણે આપણા મન પર ધ્યાન નહીં આપીએ, તો તે આપણને ગેરમાર્ગે દોરી શકે છે. બાહ્ય સ્વચ્છતાની સાથે સાથે, આપણે આપણા મનમાંથી નકારાત્મક વિચારો દૂર કરતા રહેવું જોઈએ, તો જ આપણા જીવનમાં સુખ અને શાંતિ આવી શકે છે.
