મુંબઈ7 કલાક પેહલાલેખક: આશિષ તિવારી/ અભિનવ ત્રિપાઠી
- કૉપી લિંક
‘એનિમલ’ ફિલ્મના એક સીનમાં રણબીર કપૂરનું પાત્ર એટલે કે રણવિજય સિંહ પોતાને થપ્પડ મારે છે. આ સીન સ્ક્રિપ્ટમાં નહોતો. આ સીન રણબીર કપૂરે જાતે જ ઇમ્પ્રોવાઇઝ કર્યો હતો. જ્યારે તેમણે પોતાને થપ્પડ મારી, તો સેટ પરના દરેક લોકો દંગ રહી ગયા. ફિલ્મના ડાયલોગ રાઈટર સૌરભ ગુપ્તાએ આ વાતનો ખુલાસો કર્યો છે.
‘એનિમલ’ના ડાયલોગ્સ પર વિવિધ પ્રતિક્રિયાઓ જોવા મળી હતી. કેટલીક જગ્યાએ ડાયલોગ્સની પ્રશંસા થઈ અને કેટલીક જગ્યાએ તેની ટીકા થઈ હતી. આ ડાયલોગ્સ લખનાર સૌરભ ગુપ્તાએ કહ્યું કે તેમણે ફિલ્મના પાત્રો અનુસાર ફિલ્મના ડાયલોગ્સ લખ્યા છે. તેમની વિચારસરણી એવી ન હતી કે તેનાથી કોઈની ભાવનાઓને ઠેસ પહોંચે.
સૌરભે સંદીપ રેડ્ડી વાંગાની પણ પ્રશંસા કરી હતી. તેણે કહ્યું કે સંદીપ તેલુગુ સ્પીકર છે, છતાં તેમનું હિન્દી શાનદાર છે. તેમણે ફિલ્મના મોટાભાગના ડાયલોગ્સ પણ લખ્યા છે. સંદીપ રેડ્ડી વાંગા ફિલ્મના કેટલાક વિવાદાસ્પદ સંવાદો જેવા કે સેનેટરી પેડ્સ વિશેના સંવાદો પાછળ પણ મગજનો હાથ હતો.
રાજસ્થાન જેવા હિન્દી પટ્ટાના પ્રદેશનો વતની સૌરભે પંજાબીમાં સંવાદો લખ્યા હતા. આ જોઈને પ્રેમ ચોપરા અને સુરેશ ઓબેરોય જેવા દિગ્ગજ કલાકારો પણ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. સૌરભે કહ્યું કે અનિલ કપૂર સાથેના ડાયલોગ્સનું રિહર્સલ કરવું પડકારજનક હતું. અનિલ કપૂર પોતે કેટલીક લાઈનો બનાવતા હતા. તેમની પાસે એટલો બધો અનુભવ છે કે લેખકો પણ તેમની સામે કંઈપણ કહેતા અચકાય છે.
સૌરભ ગુપ્તાએ ખાસ કરીને દિવ્ય ભાસ્કરને જણાવ્યું કે તેમણે આટલી મોટી ફિલ્મના ડાયલોગ્સ કેવી રીતે લખ્યા. રણબીર કપૂર, અનિલ કપૂર અને રશ્મિકા મંદન્ના સાથે કામ કરવું કેવું રહ્યું. સંદીપ રેડ્ડી વાંગા સાથે તેમની જુગલબંધી કેવી હતી.
પંજાબ વાળો સીન લખવાનું કામ મળ્યું, સંદીપ રેડ્ડી ખુશ થયા અને ફિલ્મ માટે સૌરભની પસંદગી કરી
સૌરભ ગુપ્તા ‘એનિમલ’ ફિલ્મ સાથે કેવી રીતે જોડાયા. સવાલના જવાબમાં તેમણે કહ્યું, ‘આ 2021ની વાત છે. એક દિવસ મારો ફોન રણક્યો. સામેની વ્યક્તિએ કહ્યું, હેલો, હું સંદીપ રેડ્ડી વાંગા છું. તેણે મને એક સીન લખવાનું કહ્યું.
સીન એવો હતો કે રણબીર કપૂર પોતાના કઝીન્સને મનાવવા પંજાબ જાય છે. સંદીપે મને તે આખો ક્રમ લખવાનું કહ્યું. મેં તે સીન લખીને તેમને આપ્યો. સંદીપને તે ખૂબ જ ગમ્યું. તેમણે તરત જ મને કહ્યું કે તું મારી ફિલ્મ ‘એનિમલ’ના ડાયલોગ્સ લખીશ. આ રીતે હું આ ફિલ્મ સાથે જોડાયો હતો.
ફિલ્મમાં ‘રણબીર કપૂર’ના 11 કઝિન બતાવવામાં આવ્યા છે
તેલુગુ બોલતા હોવા છતાં, સંદીપ રેડ્ડી વાંગાની હિન્દી ઉત્તમ છે
ડાયલોગ્સ લખવાની પ્રક્રિયા વિશે સૌરભ કહે છે, ‘ફક્ત નિર્દેશક જ નક્કી કરે છે કે ડાયલોગ્સ કેવી રીતે લખવા. સંદીપ રેડ્ડી વાંગાની સ્ટાઇલ અલગ છે. ફિલ્મના સેટ પર તેઓ અમને કહેતા કે કયા સીન માટે ડાયલોગ કેવી રીતે લખવા. એ પ્રમાણે હું ડાયલોગ્સ લખતો હતો.
સંદીપને લાગ્યું કે કેટલાક ફેરફારો કરવા જોઈએ તેથી તેમણે તે પણ કર્યા હતા. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે તેલુગુ સ્પીકર હોવા છતાં સંદીપની હિન્દી ખૂબ જ શાનદાર છે. સામાન્ય હિન્દી ભાષી પણ સંદીપ જેટલા શબ્દો જાણતા નથી.
વિવાદની સાથે સાથે ફિલ્મ એનિમલના ડાયલોગ રાઈટિંગના પણ ખૂબ વખાણ થઈ રહ્યા છે. જોકે, સૌરભ ગુપ્તા (જમણે) ડિરેક્ટર સંદીપ રેડ્ડી વાંગા (ડાબે)
પતિ-પત્ની વચ્ચેની આત્મીયતાને ધ્યાનમાં રાખીને ડાયલોગ્સ લખવામાં આવ્યા
ફિલ્મના ડાયલોગ્સને લઈને ચાલી રહેલા વિવાદ પર સૌરભ ગુપ્તાએ કહ્યું, ‘ઘણા ડાયલોગ્સ સંદીપ રેડ્ડી વાંગાએ પોતે લખ્યા છે. હું તમને ચંદ્ર અને તારાઓ લાવીશ… પ્રપોઝ કરતા સમયે બધા આ કહે છે. સંદીપને કંઈક નવું જોઈતું હતું તેથી તેણે આ ડાયલોગ્સ લખ્યા. આ ડાયલોગ્સ હતો- YOU HAVE A BIG PELVIS, YOU CAN ACCOMMODATE HEALTHY BABIES
ફિલ્મમાં રશ્મિકા મંદન્નાને પ્રપોઝ કરતી વખતે રણબીર કપૂર આ લાઇન અંગ્રેજીમાં બોલે છે.
આખા શૂટ દરમિયાન સૌરભ ગુપ્તા સેટ પર જ રહ્યો હતો. તે રણબીર અને રશ્મિકા સહિત તમામ કલાકારો માટે ડાયલોગ રિહર્સલ કરાવતો હતો
જ્યાં સુધી સેનેટરી પેડના ડાયલોગ્સની વાત છે, તે પતિ-પત્ની વચ્ચેની વાતચીત છે. મને લાગે છે કે પતિ-પત્ની વચ્ચે આત્મીયતા છે, તેમની કેટલીક અંગત સમસ્યાઓ છે. તેમને ધ્યાનમાં રાખીને આ ડાયલોગ લખવામાં આવ્યો છે. પ્રશંસા અને ટીકા એ બે બહેનો છે. જ્યાં પ્રશંસા હશે ત્યાં ચોક્કસપણે ટીકા થશે. આપણે આનું પણ સન્માન કરવું જોઈએ.
આ ડાયલોગ હતો – ‘મહિને મેં ચાર પેડ બદલને કે લીયે ઇતના નાટક કરતી હૈ તું, મેં તો રોજ 50 કર શકતા હું.’
ફિલ્મમાં રણબીર કપૂર અને રશ્મિકા મંદાનાના ડાયલોગ્સની ખૂબ ચર્ચા છે
જો હાથ તેરી માંગ મેં સિંદૂર ભરેગા, ઉસકી હર લકીર મેં ખુદ ચેક કરૂંગા’ . આ ડાયલોગનો અર્થ સમજાવતાં સૌરભ કહે છે, ‘ફિલ્મમાં રણબીર કપૂરનું પાત્ર ખૂબ જ નીડર છે. તે કોઈથી ડરતો નથી. તે નથી ઈચ્છતો કે તેની નાની બહેનને તેવો જ પતિ મળે જેવો તેની મોટી બહેનને મળ્યો હતો.
રણવિજય સિંહ પોતાના પિતા બલવીર સિંહ પછી પોતાને ઘરનો માસ્ટર માને છે. તે ઈચ્છે છે કે તે પરિવારના સભ્યોને લગતા તમામ મોટા નિર્ણયો લે.
સંદીપનું હિન્દી ફિલ્મોનું જ્ઞાન જોઈને રણબીર કપૂર પણ ચોંકી ગયો
સૌરભ ગુપ્તાએ કહ્યું કે સંદીપ રેડ્ડી વાંગા હિન્દી ફિલ્મોની ખૂબ સારી સમજ ધરાવે છે. તેમણે ઘણી બધી હિન્દી ફિલ્મો જોઈ છે. તેમણે કહ્યું, ‘સંદીપને સૌથી જૂની હિન્દી ફિલ્મો વિશે પૂછો, તેની પાસે તમામ માહિતી છે. એક દિવસ તેમણે રણબીરને રિશી કપૂર જીની એક ફિલ્મ વિશે કહ્યું, જેના વિશે રણબીરને પણ જાણ ન હતી. સંદીપની હિન્દી ફિલ્મો વિશેની માહિતી જોઈને રણબીર પણ ચોંકી ગયો હતો.
મારે રશ્મિકાની હિન્દી સુધારવાની જરૂર નહોતી, બિનજરૂરી ટ્રોલિંગ થઈ હતી
રશ્મિકા મંદન્ના એનિમલમાં તેના ડાયલોગ ડિલિવરી માટે ઘણી ટ્રોલ થઈ હતી. તેના પર સૌરભે કહ્યું, ‘મને સમજાતું નથી કે આ ટ્રોલિંગ કેમ થયું. તેમણે પોતાના ડાયલોગ્સ એટલી ચોકસાઈથી બોલ્યા કે તેમના વખાણ કરીએ તેટલા ઓછા છે.
મારે તેમને એક વાર પણ અનુવાદ સમજાવવો પડ્યો નથી. મારે ક્યારેય તેની હિન્દી સુધારવી પડી નથી. રશ્મિકા જાણતી હતી કે ડાયલોગ્સ કઈ લાગણી સાથે પુનરાવર્તિત કરવાના હતા. જો તમે કોઈપણ ભાષામાં નિપુણ નથી, તો તમે તેમને યોગ્ય અર્થ સાથે બોલી શકશો નહીં. રશ્મિકા સાથે આવું બિલકુલ ન હતું. તે જાણતી હતી કે કે કેમેરા પર કોઈ ચોક્કસ શબ્દ કે વાક્ય કઈ લાગણી સાથે બોલવું જોઈએ.
એવું કહેવાય છે કે રશ્મિકાએ કેટલાક ડાયલોગ્સ બોલ્યા જે સ્પષ્ટ નહોતા
પ્રેમ ચોપરા અને સુરેશ ઓબેરોય પણ રાજસ્થાની હોવા છતાં પંજાબીમાં લખેલા ડાયલોગ્સ જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા હતા
સુરેશ ઓબેરોય, શક્તિ કપૂર અને પ્રેમ ચોપરા જેવા દિગ્ગજ કલાકારો ફિલ્મમાં સૌરભ ગુપ્તાના કામથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા હતા. સૌરભ કહે છે, ‘સેટ પર સુરેશ જી અને પ્રેમ ચોપરા જી મને પૂછતા હતા, દીકરા, તું પંજાબી છે? હું કહું છું, ના સર, હું રાજસ્થાનથી છું. તેઓ ક્હેતા હતા- તો પછી તમે પંજાબીમાં આટલા સારા ડાયલોગ્સ કેવી રીતે લખ્યા?
ખરેખર, મેં દિલ્હીની કિરોરી માલ કોલેજમાંથી અભ્યાસ કર્યો છે. ત્યાં મારા ઘણા પંજાબી મિત્રો હતા. એ લોકો સાથે રહીને હું થોડું પંજાબી પણ શીખ્યો. આ ઉપરાંત હું દેશના ઘણા ભાગોમાં રહ્યો છું, તેથી હું કેટલીક ભાષાઓ જાણું છું. જોકે, એનિમલના પંજાબી ડાયલોગ્સનો ઘણો શ્રેય તે પંજાબી કલાકારોને પણ આપવો જોઈએ. જ્યાં એમને લાગ્યું કે એમણે અહીં-ત્યાં કંઇક ખોટું લખ્યું છે, ત્યારે બધાએ સાથે મળીને એને સુધારવાનું કામ કર્યું.
આ ફિલ્મમાં સુરેશ ઓબેરોય અને પ્રેમ ચોપરાએ રણબીર કપૂરના દાદા અને એકબીજાના ભાઈની ભૂમિકા ભજવી હતી
ડાયલોગ્સ લેખકોએ હિન્દી સાહિત્ય વાંચવું જોઈએ
સૌરભે કહ્યું કે તેને હિન્દીમાં જ ડાયલોગ લખવાનું પસંદ છે. તે હિન્દીમાં જ વિચારે છે અને હિન્દીમાં જ લખવાનું પસંદ કરે છે. વાતને આગળ વધારતા તેમણે કહ્યું, ‘કેટલાક લેખકો કહે છે કે તેઓ અંગ્રેજીમાં વિચારે છે અને પછી સંવાદોનો હિન્દીમાં અનુવાદ કરે છે. તે ન થવું જોઈએ.
મારા મતે હિન્દી ફિલ્મો લખનારા તમામ લેખકોને સૌ પ્રથમ હિન્દીનું સારું જ્ઞાન હોવું જોઈએ. તેઓએ હિન્દી સાહિત્યના પુસ્તકો વાંચવા જોઈએ. જ્યાં સુધી તમે સારું હિન્દી આવડતું નથી ત્યાં સુધી તમે આ ભાષામાં ડાયલોગ્સ લખી શકશો નહીં.
અનિલ કપૂરની સામે અહંકારને બાજુએ રાખવો પડે છે
‘એનિમલ’માં રણબીર કપૂર અને અનિલ કપૂર જેવા મોટા સ્ટાર્સને મનાવવા પણ આસાન નહોતું. અનિલ કપૂર ઇમ્પ્રૂવાઇઝ કરે છે. તે જાતે જ લાઇન બોલવાનું શરૂ કરે છે. ડાયલોગ્સ લેખકો પણ તેની સામે મૂંઝવણમાં મુકાઈ જાય છે કે શું કરવું.
સૌરભે કહ્યું, ‘અનિલ સરની સામે અહંકારને બાજુએ રાખવો પડશે. તેઓ ઘણી વખત કહેતાં હતાકે તેમણે શું બકવાસ લીટી લખી છે. પછી મારે તેમને સમજાવવું પડ્યું. મેં કહ્યું, સર, મેં તમારા ગીતો પર ડાન્સ કર્યો છે. તમારે મને લેખક તરીકે નહીં પણ ચાહક તરીકે જોવો જોઈએ. તમારે મારા પર થોડો વિશ્વાસ કરવો પડશે, મેં જે પણ લખ્યું છે…મેં તે પાત્રને ધ્યાનમાં રાખીને લખ્યું છે.
જ્યાં સુધી રણબીરની વાત છે તો તે ઘણું બધું ઇમ્પ્રુવાઇઝ પણ કરે છે. છેલ્લા સીનમાં જ્યાં પિતા અને પુત્રની ભૂમિકા છે, જ્યારે રણબીરે પોતાને થપ્પડ માર્યો, ત્યારે સેટ પર હાજર દરેક ચુપ થઈ ગયા.
જ્યારે રણબીર કેમેરા સામે અભિનય કરે છે ત્યારે તે એકદમ સામાન્ય દેખાય છે. એવું લાગતું નથી કે કેટલુંક વધારે પ્રેશર કરી રહ્યાં છે. જો કે, જ્યારે આપણે તે સીન સ્ક્રીન પર જોઈએ છીએ, ત્યારે આપણને લાગે છે કે તે માણસ, આ માણસ એક સંપૂર્ણ જાદુગર છે.
ફિલ્મના તમામ ડાયલોગ્સ લખવામાં 6 મહિનાથી એક વર્ષનો સમય લાગે છે
ફિલ્મના ડાયલોગ્સ લખવામાં લેખક કેટલો સમય લે છે? જવાબમાં સૌરભે કહ્યું, ‘તેમાં ઓછામાં ઓછા 6 મહિનાથી એક વર્ષનો સમય લાગે છે. દિગ્દર્શકના વિઝનને સમજવું પડશે. પછી પાત્રોને સમજવાની જરૂર છે. તે પછી સંવાદ લેખન શરૂ થાય છે. જો કે અમારે ત્રણથી ચાર દિવસમાં ડેમો લખવો પડશે.
‘એનિમલ’ની જેમ રણબીર કપૂર ફેક્ટરીમાં જઈને ભાષણ આપે છે. હવે આ સીન માટે સૌપ્રથમ ડેમો બનાવીને આપવામાં આવ્યો છે. પછી નિયમિત સમય પછી તેમાં ફેરફાર કરવામાં આવે છે. વેબ શો માટે ડાયલોગ્સ લખતી વખતે, સમયમર્યાદા નક્કી કરવામાં આવે છે. ત્રણથી ચાર મહિનામાં કામ પૂર્ણ કરીને સોંપવાનું રહેશે. જોકે, વેબ શો માટે ત્રણ-ચાર લોકો એકસાથે ડાયલોગ લખે છે.
મને ‘એનિમલ’ માટે સારા પૈસા મળ્યા
શું ડાયલોગ્સ લેખકને સારું વળતર મળે છે? જવાબમાં સૌરભે કહ્યું, ‘મને એનિમલ માટે સારા પૈસા મળ્યા. જો કે, દરેક સાથે આવું થતું નથી. રાઈટર્સ એસોસિએશન આ મુદ્દે લડત ચલાવી રહ્યું છે કે અમને યોગ્ય પૈસા મળવા જોઈએ.
હવે બધા જાણે છે કે લેખકો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બની ગયા છે. હું હિન્દી ફિલ્મ નિર્માતાઓને અપીલ કરું છું કે લેખકોને ફિલ્મના નિર્માણમાં શક્ય તેટલું સામેલ રાખો.
