બાળપણ સંકડામણમાં વીત્યું, હોટેલમાં બેકડાન્સર બન્યા: કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર મુકેશ છાબરાએ કહ્યું; ‘દંગલ’ના કાસ્ટિંગ દરમિયાન આમિર ખાન પોતે બેઠો, ‘ગેંગ્સ ઓફ વાસેપુર’ને મળી પ્રસિદ્ધિ’

‘બહુ ઓછા લોકો છે જે મારી અસલી વાર્તા જાણવા માગે છે. લોકો માને છે કે મારો ભૂતકાળ સુખી હતો, પણ એવું નથી. હા, મને તે દિવસો હજુ પણ યાદ છે, પરંતુ આર્થિક તંગીના કારણે અમે બધાએ ઘણી બધી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. હું ખૂબ જ ખુશ છું કે તમે મારા ભૂતકાળ વિશે જાણવા માગતા હતા.

આ કહેતાં બોલિવૂડના પ્રખ્યાત કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર મુકેશ છાબરા ભાવુક થઈ જાય છે. આજની સ્ટ્રગલ સ્ટોરી તેમના વિશે છે.

2016ની ‘દંગલ’, 2013ની ‘ચેન્નાઈ એક્સપ્રેસ’, 2013ની ‘કાઈ પો છે’, 2014ની ‘હાઈવે’ અને 2013ની ‘ગેંગ્સ ઑફ વાસેપુર’ જેવી શાનદાર ફિલ્મોના શાનદાર કાસ્ટિંગનો શ્રેય મુકેશ છાબરાને જાય છે.

આજે મુકેશ છાબરાને કોઈ પરિચયની જરૂર નથી, પરંતુ અહીં સુધીની તેમની સફર સંઘર્ષથી ભરેલી હતી. ગરીબીમાં બાળપણ વીત્યું હતું. તેમનું સપનું ક્રિકેટર બનવાનું હતું, પરંતુ પૈસાના અભાવે તે અધૂરું રહી ગયું. જીવનનું ગજરાન કરવા માટે તેમણે NSDની ટીચિંગ વિંગમાં 13 હજાર રૂપિયાની નોકરી કરી. આ સમય દરમિયાન તેમને ‘રંગ દે બસંતી’માં કાસ્ટ કરવાનો મોકો મળ્યો હતો.

મુકેશ આ કામમાં એટલા વ્યસ્ત થઈ ગયા કે તેઓ આ ક્ષેત્રમાં પોતાનું ભવિષ્ય બનાવવા મુંબઈ આવ્યા હતા. મુંબઈમાં ડિરેક્ટર્સની મદદથી તેમણે પોતાની કાસ્ટિંગ કંપની ખોલી હતી. આજે સ્થિતિ એવી છે કે મોટી ફિલ્મો તેમના કાસ્ટિંગ વિના પૂર્ણ થઈ શકતી નથી.

થોડી ઔપચારિકતા પછી મુકેશ છાબરાએ તેમની વાર્તા શરૂ કરી હતી. આજની સ્ટ્રગલ સ્ટોરીમાં વાંચો બોલિવૂડના પ્રખ્યાત કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર મુકેશ છાબરાની વાર્તા….

મુકેશ છાબરાએ લગભગ 350 ફિલ્મો અને 120 વેબ સિરીઝમાં કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કામ કર્યું છે

કપડાં ખરીદવાના પણ પૈસા નહોતા, સરકારી શાળામાં ભણ્યા
મારો જન્મ દિલ્હીમાં એક નિમ્ન મધ્યમ વર્ગના પરિવારમાં થયો હતો. ઘરની હાલત ખૂબ જ ખરાબ હતી. હંમેશા પૈસાની સમસ્યા રહેતી હતી. પપ્પા ભારત સરકારના પ્રેસમાં નાના હોદ્દા પર હતા. વધુ પૈસા કમાવવા પિતા રાત્રે પ્રેસમાં કામ કરતા અને દિવસે પોતાનું પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ ચલાવતા હતા. તેમણે અમારા માટે ખૂબ જ મહેનત કરી છે, જો હું તેમાંથી 10% પણ કરી શક્યો હોત, તો હું કદાચ આજે વધુ આગળ હોત.

અમે બધા સરકાર દ્વારા આપવામાં આવેલા ક્વાર્ટર્સમાં રહેતા હતા, જેમાં માત્ર 2 રૂમ હતા. ખાવું, પીવું, સૂવું અને રહેવાનું બધું બે રૂમમાં કરતાં હતાં. ઓછા પૈસાને કારણે અમે બધા ભાઈ-બહેનો સરકારી શાળામાં ભણ્યા હતાં.

આખા વર્ષમાં દિવાળીના દિવસે જ નવાં કપડાં મળતાં હતા
લોકોનું બાળપણ આરામથી, હસવામાં અને રમવામાં પસાર થાય છે, પરંતુ અમારું બાળપણ કામમાં વીત્યું છે. પૈસાના અભાવે અમે લોકો ક્યાંય જઈ પણ શકતા ન હતા. દાદીમાનું એક જ ઘર હતું, જ્યાં અમે થોડા દિવસો સુધી અમારી પીડા ભૂલી જતા હતાં.

આખું વર્ષ અમને નવાં કપડાં પણ નહોતાં મળતાં, અમને દિવાળીએ જ નવાં કપડાં મળતાં અને તે પહેરીને જ દિવાળી ઉજવતા હતા.

જ્યારે પણ ઘરમાં કોઈ નવી વસ્તુ આવતી ત્યારે અમે બધા આનંદથી ગાંડા થઈ જતા. જ્યારે અમે અમારા પ્રથમ ટીવી અને ફ્રીજ જેવી વસ્તુઓ ખરીદી ત્યારે અમે ઉત્સાહિત હતા. જોકે, પિતાએ એક-એક પૈસો બચાવીને આ બધી વસ્તુઓ ખરીદી હતી.

આ તસવીર મુકેશ છાબરાના બાળપણની છે. તેમનો જન્મ 27 મે 1980ના રોજ દિલ્હીના માયાપુરીમાં થયો હતો

કોમિક્સ ભાડે આપીને તેમના ખર્ચાઓ કાઢતા હતાં
મને પોકેટ મની જેવી કોઈ વસ્તુ મળી નથી. પછી હું મારી જરૂરિયાતો પૂરી કરવા માટે કોમિક્સ ખરીદતો અને ભાડે આપતો. હું આમાંથી દોઢ રૂપિયા કમાઈ લેતો હતો. હું ઘરની પરિસ્થિતિથી સારી રીતે વાકેફ હતો અને સાથે જ પિતાની સમસ્યાઓને સમજતો હતો, તેથી જ અમે ક્યારેય તેમની સમક્ષ કોઈ બિનજરૂરી માગણી કરી ન હતી.

બેક ડાન્સર તરીકે પણ કામ કર્યું, શો દીઠ 50 રૂપિયા મળતા હતા
જ્યારે હું 16 વર્ષનો હતો, ત્યારે મેં ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે બેક ડાન્સર તરીકે પણ કામ કર્યું હતું. જ્યારે પણ કોઈ ગાયક દિલ્હીની મોટી હોટેલોમાં પરફોર્મ કરવા આવતો ત્યારે 11-12 છોકરાઓ બેક ડાન્સર તરીકે ડાન્સ કરતા, જેમાંથી હું એક હતો.

અહીં મને એક શોના 50 રૂપિયા મળતા હતા. આ પૈસાથી હું ક્યારેક પગરખાં તો ક્યારેક કપડાં ખરીદતો. મેં લગભગ દોઢથી બે વર્ષ સુધી આ કામ કર્યું છે.

પૈસાના કારણે ક્રિકેટર બનવાનું સપનું અધૂરું રહ્યું બાદમાં થિયેટરમાં જોડાયો
મને ક્રિકેટનો બહુ શોખ હતો. આ ક્ષેત્રમાં જ હું આગળ વધવા માગતો હતો. પરંતુ મારી પાસે એટલા પૈસા નહોતા કે હું સારી એકેડેમીમાંથી અભ્યાસ કરી શકું. આવી સ્થિતિમાં મારે મારા સપનાનું બલિદાન આપવું પડ્યું. પછી હું થિયેટર તરફ વળ્યો. સમય જતા, હું રંગભૂમિ સાથે એટલો જોડાઈ ગયો કે આજ સુધી હું તેનાથી દૂર રહી શક્યો નથી.

ઘરની હાલત ખરાબ હતી, પરંતુ તેમ છતાં માતા-પિતાએ અમારા ભણતર પર તેની અસર થવા ન દીધી. જ્યારે મારા પિતાને મારી રુચિ વિશે ખબર પડી, ત્યારે તેમણે મને 14 વર્ષની ઉંમરે ‘નેશનલ સ્કૂલ ઓફ ડ્રામા (NSD)’ ના અભિનય વર્કશોપમાં એડમિશન કરાવી દીધું હતું.

મુકેશે શાહરુખ ખાનની ‘જવાન’, ‘જબ હેરી મેટ સેજલ’, ‘ચેન્નાઈ એક્સપ્રેસ’ જેવી ફિલ્મોમાં કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કામ કર્યું છે

મધ્યમવર્ગીય પરિવારના દરેક બાળકની ઇચ્છા હોય છે કે, નાની ઉંમરમાં સારી નોકરી મળે અને માતા-પિતાની સંપૂર્ણ જવાબદારીની આપણી માથે હોય. મેં પણ આ જ સપનું જોયું હતું. જ્યારે થિયેટરમાં જોડાયો ત્યારે તેઓ NSDની TIE કંપનીમાં કામ કરવા માગતા હતા. જો કે, આ માટે ગ્રેજ્યુએશનની જરૂર હતી. આ માટે મેં પહેલાં શ્રીરામ સેન્ટરમાંથી અભ્યાસ કર્યો, પછી TIE કંપનીમાં કામ કર્યું. અહીં મારું કામ બાળકોને એક્ટિંગ વર્કશોપ આપવાનું હતું.

મેં અહીં 8 વર્ષ કામ કર્યું. કામના બદલામાં મને દર મહિને 13 હજાર રૂપિયાનો પગાર મળતો હતો.

જ્યારે હું અહીં કામ કરતો હતો ત્યારે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાંથી ઘણા મોટા દિગ્દર્શકો આવતા હતા, જેમને તેમની ફિલ્મોમાં અમુક લોકોની જરૂર હતી. હું તેમની આ જરૂરિયાત પૂરી કરતો. ધીરે ધીરે મેં આ કામ મોટા પાયે કરવાનું શરૂ કર્યું. મારું નામ લોકોમાં જાણીતું બન્યું. ત્યારે પણ મને ખબર નહોતી કે કાસ્ટિંગમાં પણ ભવિષ્ય બની શકે છે. આ સમય દરમિયાન મને એનડીટીવીમાં નોકરી મળી.

પૈસાના લોભને કારણે NDTVમાં પણ કામ કર્યું
મેં NDTVના શો ‘ગુસ્તાખી માફ હૈ’માં થોડો સમય કામ કર્યું. હું TIE કંપનીમાંથી સ્વિચ કર્યા પછી ત્યાં જોડાયો કારણ કે મને ત્યાં કામ માટે 18,000 રૂપિયા મળતા હતા. હું પૈસાના લોભ માટે ત્યાં ગયો હતો, પણ ત્યાંક્રિએટિવિટી નામની કોઈ વસ્તુ નહોતી. આ કારણોસર મેં 6 મહિનામાં આ નોકરી છોડી દીધી હતી.

2006માં રિલીઝ થયેલી ફિલ્મ ‘રંગ દે બસંતી’ માટે મુકેશે પહેલીવાર મોટા લેવલ પર કાસ્ટિંગ કર્યું હતું. 30 કરોડમાં બનેલી આ ફિલ્મે 97 કરોડ રૂપિયાનું કલેક્શન કર્યું હતું

પોતાનું સપનું પૂરું કરવા 50 રૂપિયા લઈને મુંબઈ આવ્યો
જ્યારે હું દિલ્હીમાં હતો ત્યારે મને ફિલ્મ ‘રંગ દે બસંતી’ માટે કાસ્ટિંગનું કામ મળ્યું હતું. આ ફિલ્મ માટે કામ કરવાની ખૂબ જ મજા આવી. આ પછી જ મેં નક્કી કર્યું કે, હું મુંબઈ જઈશ અને ફિલ્મોમાં કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કામ કરીશ. આ સપનું પૂરું કરવાની ઈચ્છાથી 2005માં મુંબઈ આવ્યો હતો.

અહીં હું મારા મિત્ર ધીરેન્દ્ર દ્વિવેદીના ઘરે રોકાયો હતો. ઘર વિશે શું કહ્યું. તે માત્ર એક રૂમનો ફ્લેટ હતો. જોકે એ મિત્રે મને ઘણી મદદ કરી. હું મુંબઈ આવ્યો ત્યારે મારી પાસે માત્ર 50 રૂપિયા હતા. થોડા દિવસો પછી દિવાળી આવી અને મેં એ જ પૈસાથી દિવાળી ઉજવી.

ધીરેન્દ્ર દ્વિવેદી અને આશુતોષ નાગપાલ જેવા મિત્રોએ શરૂઆતના દિવસોમાં ઘણી મદદ કરી. જ્યારે ખાવાના પૈસા નહોતા ત્યારે આ લોકો મને ખવડાવતા હતા. તેમની આવક ઓછી હોવા છતાં પણ તેઓ મારી સંભાળ રાખતા.

ડિરેક્ટરના સમર્થનથી મને કામ મળ્યું, પછી મારી પોતાની કંપની ખોલી
થોડો સમય સંઘર્ષ કર્યા પછી મેં કેટલીક ફિલ્મોમાં નાની કાસ્ટિંગ કરવાનું શરૂ કર્યું. પછી હની ત્રેહને મને વિશાલ ભારદ્વાજ સાથે કાસ્ટિંગનું કામ અપાવ્યું. મેં આ સમયના તમામ પ્રખ્યાત નિર્દેશકો સાથે કામ કર્યું છે, જેમાં નીતિશ તિવારી, ઇમ્તિયાઝ અલી અને અનુરાગ કશ્યપ જેવા દિગ્દર્શકોનો સમાવેશ થાય છે.

આ તમામ નિર્દેશકોએ મને દરેક પગલે સાથ આપ્યો. મારા કામ માટે માઉથ પબ્લિસિટી હતી, જેના કારણે એકવાર મેં ઈન્ડસ્ટ્રીમાં પોતાને સ્થાપિત કર્યા પછી કામની કોઈ કમી નહોતી. પછી એ લોકોના સપોર્ટથી મેં મારી પોતાની કંપની ખોલી, જેનું નામ ‘મુકેશ છાબરા કાસ્ટિંગ કંપની’ છે.

મુકેશ છાબરાના માતા-પિતા એક ફ્રેમમાં

સફળ થયા પછી માતાપિતા માટે ઘર અને કાર ખરીદી
મારી કારકિર્દીમાં સફળ થયા બાદ મેં મારા માતા-પિતાનું સપનું પૂરું કર્યું. થોડી સફળતા હાંસલ કર્યા પછી મેં પહેલાં મુંબઈમાં ઘર ખરીદ્યું અને મારા માતાપિતાને દિલ્હીથી અહીં બોલાવ્યા. પછી બંને માટે અલગ-અલગ કાર ખરીદી. હું ઇચ્છતો ન હતો કે તેમને કોઈ પણ વસ્તુની કમી રહે. તેઓએ અમારા માટે સહન કરેલા તમામ દુઃખોના બદલામાં હું તેમને ઘણી બધી ખુશીઓ આપવા માગતો હતો.

‘બજરંગી ભાઈજાન’ની મુન્નીને મોલમાં જોઈને મેં તેમને કાસ્ટ કરવાનું નક્કી કર્યું
અન્ય ક્ષેત્રોની જેમ કાસ્ટિંગમાં પણ ઘણો સંઘર્ષ કરવો પડે છે. દરરોજ આપણે કલાકારોની લાગણીઓનો સામનો કરવો પડે છે. કંઈ ને કંઈ ન કરવું એ આપણા માટે સૌથી મોટું કામ છે. ‘બજરંગી ભાઈજાન’ ફિલ્મમાં મુન્નીના રોલ માટે બે છોકરીઓ લાઇનમાં હતી, જેમાંથી એકની પસંદગી કરવાની હતી. બીજીને ફિલ્મ ‘બ્રહ્માસ્ત્ર’માં મેં કાસ્ટ કરી છે.

મેં ‘બજરંગી ભાઈજાન’ની મુન્નીને એક મોલમાં જોઈ હતી, આ પછી મારી ટીમ પાસેથી તેમના વિશે પૂછપરછ કરી. જ્યારે મેં તેમના પરિવારનો સંપર્ક કર્યો તો તેઓ ફિલ્મમાં કામ કરવા માટે સંમત થયા હતા.

ફિલ્મ ‘ગેંગ્સ ઓફ વાસેપુર 2’ ભાગમાં રિલીઝ થઈ હતી. ફિલ્મનું બજેટ 18 કરોડ હતું અને બંને ભાગોની કમાણી અંદાજે 50 કરોડ હતી

‘ગેંગ્સ ઓફ વાસેપુર’માં 384 લોકોને કાસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા
‘ગેંગ્સ ઓફ વાસેપુર’ ફિલ્મ મારી કરિયરનો ટર્નિંગ પોઈન્ટ સાબિત થઈ હતી. આ ફિલ્મમાં 384 લોકોને કાસ્ટ કરવામાં આવ્યા હતા, જેમના કાસ્ટિંગમાં દોઢ વર્ષનો સમય લાગ્યો હતો.

‘દંગલ’ના અંતિમ ઓડિશનમાં આમિર ખાન પોતે હાજર રહ્યો હતો
અભિનેતાઓ સાથેના મારા સંબંધો વિશે વાત કરીએ તો, મેં સલમાન ખાન, શાહરુખ ખાન અને આમિર ખાન પાસેથી ઘણું શીખ્યું છે. ‘દંગલ’ ફિલ્મના ફાઈનલ ઓડિશનમાં આમિર ખાન પોતે હાજર રહ્યો હતો. તેમણે ફાઇનલ રાઉન્ડમાં લગભગ 40 ઓડિશન જોયા હતા.

શાહિદ કપૂર સાથે જૂનો સંબંધ છે
બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે, મેં શાહિદ કપૂર સાથે દિલ્હીમાં એનએસડી વર્કશોપ કર્યો હતો. ત્યારથી અમે બંને એકબીજાને ઓળખીએ છીએ, એકબીજાના સંઘર્ષ પણ જોયા છે.

આગામી દિવસોમાં ‘ડંકી’ અને ‘ફાઇટર’ ફિલ્મો રિલીઝ થવાની છે, મેં તેમાં કાસ્ટિંગ ડિરેક્ટર તરીકે કામ કર્યું છે.

મુકેશ છાબરા સાથેની આ મુલાકાત આ રીતે પૂરી થઈ હતી. તેમણે કહ્યું કે તે ટૂંક સમયમાં નવી વાર્તાઓ સાથે અમને મળશે, ત્યાં સુધી ગુડબાય…