20 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
આજના આધુનિક સમયમાં, સ્માર્ટ ફોન અને તે ફોનમાં રહેલી અનેક એપ્સ આપણા જીવનનું એક અભિનગ અંગ બની છે. આ એપ્સ માત્ર અમારું મનોરંજન જ નથી કરતી પણ આપણને આવશ્યક સેવાઓ પણ પૂરી પાડે છે.
અત્યાર સુધી આપણને લાગતું હતું કે પ્લે સ્ટોરમાં હાજર એપ્સ સુરક્ષિત છે. અમે કોઈપણ એપને આંખ બંધ કરીને ડાઉનલોડ કરતા હતા. પરંતુ સાવચેત રહો, હવે પ્લે સ્ટોર પણ ગુંડાઓ અને ગુનેગારોની નજરથી અછૂત નથી.
સાયબર ગુનેગારો એવી કેટલીક નકલી એપ્સ બનાવી રહ્યા છે, જેને ઇન્સ્ટોલ કર્યા પછી તમારી અંગત માહિતી લીક થઈ શકે છે અથવા તમારું બેંક એકાઉન્ટ ખાલી થઈ શકે છે.
આ અંગે ભારત સરકારના સુરક્ષા પોર્ટલ ‘સાયબર દોસ્ત’ એ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર એક પોસ્ટ કરી છે. આ એપ યુનિયન બેંકની અસલી એપ જેવી લાગે છે, પરંતુ તે નકલી એન્ડ્રોઇડ એપ છે.
આ પહેલાં પણ સાયબર દોસ્તે નકલી લોન એપ્સ અને નકલી સ્ટોક ટ્રેડિંગ એપ્સથી સાવધાન રહેવાની ચેતવણી આપી છે.
તેથી જ આજે કામના સમાચાર છે ફેક એપ્સ વિશે. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- નકલી એપ્સ કેવી રીતે ઓળખવી?
- આ નકલી એપ્સથી કેવી રીતે બચી શકાય?
એક્સપર્ટઃ ઈશાન સિંહા- સાયબર એક્સપર્ટ (નવી દિલ્હી)
પ્રશ્ન- નકલી એપ્સ શું છે?
જવાબ- નકલી મોબાઈલ એપ્સ એવી એપ્લીકેશનો છે, જે કાયદેસર એપ્સના લુક્સ અને આંતરિક ઈન્ટરફેસ સાથે ઘણી મળતી આવે છે. જેથી કરીને યૂઝર્સ સરળતાથી તેને ઇન્સ્ટોલ કરવામાં ફસાવવામાં આવે.
આ નકલી એપ્સ યુઝર આઈડી અને પાસવર્ડ, પ્રાઇવેટ ડેટા અને વ્યક્તિગત માહિતીને નુકસાન પહોંચાડવા માટે બનાવવામાં આવી છે. આ એટલી સારી રીતે બનાવવામાં આવે છે કે મોટાભાગના યુઝર્સ માટે વાસ્તવિક અને નકલી એપ વચ્ચે તફાવત કરવો મુશ્કેલ છે.
આ એપલના એપ સ્ટોર અથવા ગૂગલના પ્લે સ્ટોર જેવા માન્ય એપ સ્ટોર પર પણ હોઈ શકે છે. કેટલીક નકલી એપ તમારા કેમેરાને કંટ્રોલ કરવા માટે પરવાનગી માગે છે, જેથી તેઓ ફોન ગેલેરીની તમામ માહિતી મેળવી શકે.
પ્રશ્ન- આપણે અસલી એપ્સ અને નકલી એપ્સને કેવી રીતે ઓળખી શકીએ?
જવાબ- સામાન્ય રીતે જ્યારે આપણે કોઈપણ એપ ડાઉનલોડ કરવી હોય ત્યારે આપણે ગૂગલના પ્લે સ્ટોર અથવા એપલના એપ સ્ટોર પર જઈને તેને ડાઉનલોડ કરીએ છીએ.
આ એપ સ્ટોર્સ પર આવી ઘણી નકલી એપ્સ ઉપલબ્ધ છે, જે યૂઝર્સની અંગત માહિતી ચોરવાથી લઈને તેમના બેંક એકાઉન્ટમાંથી કાઢી નાખવા સુધીની હોય છે.
સાયબર ગુનેગારો નકલી એપ્સને ખૂબ જ સ્પષ્ટ રીતે ડિઝાઇન કરે છે, જેનાથી સામાન્ય લોકો માટે તફાવત પારખવો મુશ્કેલ બને છે.
નીચેના ગ્રાફિક પરથી સમજો કે આ નકલી એપ્સ કેવી રીતે ઓળખી શકાય.
પ્રશ્ન- તમે આ નકલી એપ્સથી તમારી જાતને કેવી રીતે બચાવી શકો?
જવાબ- જો તમે પહેલાંથી જ કોઈ શંકાસ્પદ એપ ઇન્સ્ટોલ કરી છે, જેના કારણે તમારું ડિવાઇસ સ્લો થઈ ગયું છે અથવા વણજોઈતી જાહેરાતો આવી રહી છે, તો આવી એપ્સને તરત જ અનઇન્સ્ટોલ કરો.
આ સિવાય જો તમને તમારા સ્માર્ટફોન પરની કોઈપણ એપ શંકાસ્પદ હોવાની શંકા હોય તો આ સ્ટેપ્સ ફોલો કરો. જેમ કે-
- તમારો ફોન અથવા ટેબ્લેટ ફોર્મેટ કરો.
- એક સારો એન્ટીવાયરસ ઇન્સ્ટોલ કરો અને તમારાડિવાઇસને સ્કેન કરો.
- અન્ય લોકોની સુરક્ષા માટે Google Play સ્ટોર અથવા એપ સ્ટોર પર નકલી એપ્લિકેશનની જાણ કરો.
- એન્ટી સ્પાયવેર સોફ્ટવેરનો ઉપયોગ કરી શકે છે. આ એક પ્રકારનો પ્રોગ્રામ છે જે જાસૂસ એપ્સનું નિરીક્ષણ કરવા માટે રચાયેલ છે.
- તમે તમારા મોબાઈલમાં પરમિશન ચેકર સોફ્ટવેર ઈન્સ્ટોલ કરી શકો છો. આની મદદથી તમે જાણી શકશો કે કઈ એપ કઈ પ્રકારની પરવાનગી લઈ રહી છે.
- કોઈપણ થર્ડ પાર્ટી એપ ક્યારેય ડાઉનલોડ કરશો નહીં. આવી એપ્સ તમારો ડેટા ચોરી શકે છે.
- તમારે તમારો ફોન હંમેશા અપડેટ રાખવો જોઈએ. સૉફ્ટવેર અપડેટ્સમાં ઘણીવાર સુરક્ષા પેચ અને નવી સુવિધાઓ હોય છે જે ફોનને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ કરે છે.
પ્રશ્ન- શું મોબાઈલ બેંકિંગ સુરક્ષિત છે?
જવાબ- સાયબર એક્સપર્ટ ઈશાન સિન્હાનું કહેવું છે કે મોબાઈલ બેંકિંગ સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત છે, કારણ કે બેંકો ખૂબ જ સુરક્ષિત અને હાઈ એન્ક્રિપ્શન ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ કરે છે. બસ થોડી સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે. જેમ-
- મોબાઈલ બેંકિંગ એપ ડાઉનલોડ કરવા માટે સૌથી સુરક્ષિત જગ્યા તમારી બેંકની વેબસાઈટ છે.
- પાસવર્ડ એ તમારી મોબાઇલ બેંકિંગ એપ્લિકેશનને સુરક્ષિત રાખવાનો પાયો છે. તેથી, મજબૂત પાસવર્ડ બનાવવાની ખાતરી કરો.
- બેંકિંગ એપ્લિકેશનોના ઇન-એપ ફિંગરપ્રિન્ટ ડિવાઇસનો ઉપયોગ કરો. તે મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ માટે અન્ય સુરક્ષા લેયર તરીકે કાર્ય કરે છે.
- તમે મોબાઈલ બેંકિંગ એપમાં તમારો મોબાઈલ નંબર અને ઈમેલ આઈડી પણ ઉમેરી શકો છો. ઇમેઇલ અથવા ફોન ચેતવણીઓ દ્વારા વ્યવહારો વિશે ત્વરિત સૂચના પ્રાપ્ત કરો.
પ્રશ્ન- બેંકિંગ સંબંધિત અન્ય કયા પ્રકારની છેતરપિંડી થઈ રહી છે?
જવાબ- ઘણી વખત સાયબર ઠગ્સ ટેક્સ્ટ મેસેજ દ્વારા લોકોને છેતરપિંડીનો શિકાર બનાવવાનો પ્રયાસ પણ કરે છે. હાલમાં SBIના ઘણા ગ્રાહકોને એક મેસેજ મળ્યો જેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો હતો કે જો તેઓ તેમના પાન કાર્ડ અપડેટ નહીં કરે તો તેમનું એકાઉન્ટ બ્લોક થઈ જશે. આ મેસેજમાં એક લિંક પણ જોડવામાં આવી હતી.
આ મેસેજ SBI દ્વારા નહીં, પરંતુ સાયબર ઠગ્સ દ્વારા મોકલવામાં આવ્યો હતો. ધ્યાનમાં રાખો કે આવી કોઈપણ લિંક પર ક્લિક કરશો નહીં. આ લિંક્સ તમને નકલી વેબસાઇટ પર લઈ જાય છે અને તમે ફિશિંગનો શિકાર બની શકો છો.
તમારી બેંક વિગતો માટે પૂછતા કોઈપણ સંદેશ અથવા ઈમેલનો જવાબ આપશો નહીં. જો તમને પણ આવો મેસેજ મળે તો તરત જ તમારી બેંકને તેની જાણ કરો.