2 મિનિટ પેહલાલેખક: ગૌરવ તિવારી
- કૉપી લિંક
દર વર્ષે આષો વદની ચતુર્થીના દિવસે, સમગ્ર દેશમાં કરવા ચોથનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે પરિણીત મહિલાઓ તેમના પતિના સારા સ્વાસ્થ્ય અને લાંબા આયુષ્ય માટે વ્રત રાખે છે. આ વર્ષે તારીખ 20 ઓક્ટોબર, 2024 એ કરવા ચોથનો તહેવાર છે.
અન્ય દિવસોના ઉપવાસ કરતા કરવા ચોથ ખૂબ જ અલગ અને મુશ્કેલ વ્રત છે. આ દિવસે મહિલાઓ સૂર્યોદયથી લઈને ચંદ્રના દર્શન સુધી નિર્જળા વ્રત રાખે છે. એટલે કે તેઓ આ દિવસે અન્ન અને જળનો ત્યાગ કરે છે.
નેચરોપથી, આયુર્વેદથી લઈને એલોપેથી સુધીની તમામ તબીબી શાખાઓમાં ઉપવાસને સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. ખોરાક છોડી દેવાથી પાચન તંત્રને આરામ કરવાની તક મળે છે, પરંતુ પાણી છોડવાથી ડિહાઈડ્રેશન જેવી ગંભીર સ્થિતિ પણ થઈ શકે છે.
જો કે, સારી વાત એ છે કે તેનો ઉકેલ પણ કરવા ચોથ વ્રતની પરંપરામાં જોવા મળે છે. આ દિવસે, સાસુ તેની વહુને આશીર્વાદ તરીકે સરગીની થાળી આપે છે. આ થાળીમાં તમામ ખાણી-પીણીની વસ્તુઓ હોય છે, જેનું સેવન સૂર્યોદય પહેલા કરવાનું હોય છે.
આપણે સરગી થાળીને એવી રીતે તૈયાર કરી શકીએ છીએ કે તે દિવસ માટે જરૂરી કેલરી અને પોષણ પૂરું પાડે. આ સિવાય આપણા શરીર માટે જરૂરી પાણી અને ઈલેક્ટ્રોલાઈટ્સની જરૂરિયાત પણ પૂરી થવી જોઈએ.
તેથી, આજે ‘તબિયતપાણી’ માં આપણે કરવા ચોથ માટે તૈયાર કરાયેલ સરગી થાળી વિશે વાત કરીશું. તમે એ પણ શીખી શકશો કે-
- પરંપરા મુજબ સરગી થાળીમાં શું સામેલ છે?
- આપણે સરગી થાળી કેવી રીતે સારી બનાવી શકીએ?
- આ થાળીમાં કઈ વસ્તુઓનો સમાવેશ ન કરવો જોઈએ?
આ રીતે તૈયાર થાય છે પરંપરાગત સરગી થાળીની થાળી
સરગી થાળી ચાર ભાગમાં વહેંચાયેલી છે. તેમાં કેટલાક ફળો, સૂકા ફળો, રાંધેલા ખોરાક અને મીઠાઈઓનો સમાવેશ થાય છે. થાળીમાં રહેલી તમામ વસ્તુઓ આપણા શરીર માટે જરૂરી છે.
હવે ગ્રાફિકમાં આપેલા તમામ મુદ્દાઓને વિગતવાર સમજો.
ફળો શરીરને હાઇડ્રેટ રાખે છે કરવા ચોથના નિર્જળા વ્રત દરમિયાન દિવસ દરમિયાન પાણીની અછતને કારણે ડિહાઈડ્રેશન થઈ શકે છે. તેથી, સરગી થાળીમાં તાજા ફળોનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. તેમાં ભરપૂર માત્રામાં પાણી હોય છે, જે દિવસ દરમિયાન આપણા શરીરને હાઇડ્રેટ રાખે છે. આમાં આપણે મિનરલ્સ અને વિટામિન C માટે દાડમ અને અન્ય સાઇટ્રસ ફળોનો સમાવેશ કરી શકીએ છીએ.
પોષક તત્વો અને શક્તિ માટે સુકો મેવો સુકો મેવો ઘણા પોષક તત્વો, કાર્બોહાઈડ્રેટ અને ડાયેટરી ફાઈબરથી ભરપૂર હોય છે. તેથી સરગી થાળીમાં સૂકા ફળોનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. સુકો મેવો મોટે ભાગે પરંપરાગત વ્રત થાળીનો એક ભાગ છે. તમામ પોષક તત્વો માટે તેમાં બદામ, કાજુ, ખજૂર અને કિસમિસનો સમાવેશ કરો.
રાંધેલ ખોરાક તમારુ પેટ ભરેલું રાખશે સરગી થાળીમાં થોડો રાંધેલ ખોરાક પણ છે. તેમાં મથરી, ફેની, શાક, રોટલી અને હલવો સામેલ છે. મથરી અને ફેની પરંપરાગત રીતે થાળીમાં સામેલ છે. આ સિવાય અન્ય વસ્તુઓ પણ પસંદગી પ્રમાણે બદલી શકાય છે. તેમની હાજરીથી વ્યક્તિ સંપૂર્ણ અનુભવે છે.
સ્વાદ અને ઇન્સ્ટન્ટ એનર્જી માટે મીઠાઈઓ ભારતીય તહેવારોમાં મીઠાઈનું વિશેષ સ્થાન છે. તેને ભગવાનનો પ્રિય પ્રસાદ પણ માનવામાં આવે છે. તેથી સરગીની થાળીમાં કેટલીક મીઠાઈઓ પણ રાખવામાં આવે છે. સવારે વહેલા ઉઠીને ખાવાનું વિચિત્ર લાગે છે. તેથી મીઠાઈ ખાવાનો સ્વાદ વધારે છે. તે દૂધ અને ખાંડમાંથી બને છે, તેથી તે ઇન્સ્ટન્ટ એનર્જી પણ મળે છે.
સરગી થાળીને વધુ હેલ્ધી બનાવી શકાય દિલ્હીના સિનિયર ન્યુટ્રિશનિસ્ટ અને ‘OneDietToday’ના સ્થાપક ડૉ. અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે પરંપરા મુજબ, સરગી થાળીમાં મોટાભાગની આવશ્યક ખાદ્ય વસ્તુઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. સારી વાત એ છે કે તેમાં સમાવિષ્ટ તમામ વસ્તુઓ કુદરતી સ્ત્રોતોમાંથી આવે છે. જો કે, અમે તમારી પ્લેટમાં કેટલીક અન્ય વસ્તુઓ પણ ઉમેરી શકીએ છીએ. આ વિશે નીચે ગ્રાફિક જુઓ.
જો સરગી થાળીને ગ્રાફિકની જેમ આરોગ્યપ્રદ રીતે સજાવવામાં આવે તો કેલ્શિયમ, પોટેશિયમ, પ્રોટીન, પાણી અને કાર્બોહાઇડ્રેટ્સની દિવસભરની જરૂરિયાતો પૂરી થઈ શકે છે.
આ રીતે 1500 કેલરીની હેલ્ધી થાળી તૈયાર કરો ડો.અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે એક સ્વસ્થ સ્ત્રીને દિવસમાં 1600 થી 2200 કેલરી જોઈએ છે. તમારે દિવસ દરમિયાન ઉપવાસ રાખવાનો હોવાથી, એક સાથે આટલી બધી કેલરી ખાઈ લેવી યોગ્ય નથી. તેથી આપણે લગભગ 1500 કેલરીની સંતુલિત પ્લેટ તૈયાર કરી શકીએ છીએ. નીચે ગ્રાફિક જુઓ.
ડો.અનુ અગ્રવાલ કહે છે કે થાળી બનાવતી વખતે આપણે કેટલીક બાબતોનું ખાસ ધ્યાન રાખવું જોઈએ. જેમ કે તેમાં વધારે ખાંડવાળો ખોરાક ન નાખો. સવારે ભોજન સાથે ચા પીવાનું ટાળો.
સરગી થાળીમાં ખાંડયુક્ત ખોરાકનો સમાવેશ કરશો નહીં ડૉ. અનુ અગ્રવાલ સરગી થાળીમાં મીઠી વસ્તુઓને ઓછામાં ઓછી રાખવાની સલાહ આપે છે. વધુ ખાંડવાળી વસ્તુઓ ખાવાથી શરીરને ઝડપથી એનર્જી મળે છે, પરંતુ તેને ખાવાથી તમને દિવસ દરમિયાન વધુ ભૂખ લાગે છે. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે મીઠાઈ ખાવાથી શરીરમાં વધુ ઇન્સ્યુલિન નીકળે છે અને ઇન્સ્યુલિન ભૂખ વધારે છે.
જો કે, તે કહે છે કે જો આ મીઠાશ ફળો અને બદામમાંથી આવતી હોય તો તે ઘણી હદ સુધી સારી છે કારણ કે તેમાં જટિલ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ હોય છે અને પુષ્કળ પ્રમાણમાં ફાઇબર પણ હોય છે. આ સિવાય ફળોમાં પાણી પણ હોય છે, જે શરીરને હાઈડ્રેટ રાખવામાં મદદ કરે છે.
સવારે ચા પીવાનું ટાળો
- ડૉ. અનુ અગ્રવાલ સરગી થાળીમાં ચાનો સમાવેશ કરવાનો ઇનકાર કરે છે કારણ કે ચામાં કેફીન હોય છે.
- ICMR અનુસાર, કેફીન આયર્ન અને અન્ય પોષક તત્વોના શોષણમાં અવરોધ ઊભો કરે છે. આપણે કોઈપણ મીલમાં ચા કે કોફી પીવાનું ટાળવું જોઈએ.
- આ સિવાય ચામાં હાજર કેફીન અને લેક્ટિક શુગર પેટમાં લેક્ટિક એસિડ અને ગેસનું કારણ બની શકે છે. તેનાથી પેટમાં ગડબડ અને ઉલ્ટી થઈ શકે છે. આના કારણે ડિહાઇડ્રેશનની સ્થિતિ ઊભી થઈ શકે છે, જેના કારણે પાણી વિના ઉપવાસ કરવામાં મુશ્કેલી ઊભી થઈ શકે છે.