46 મિનિટ પેહલાલેખક: સંદીપ સિંહ
- કૉપી લિંક
અનેક શહેરમાં કાળઝાળ ગરમી પડી રહી છે. તાપમાનનો પારો 40 ડિગ્રીને પાર કરી ગયો છે. જો કે ગરમ પવનો અને વધેલા તાપમાનને કારણે તમામ ઉંમરના લોકો માટે સમસ્યા થઈ શકે છે, પરંતુ કેટલાક લોકોને આ ગરમ હવામાનમાં રોગોનું જોખમ વધુ હોય છે. તે તમારી ઉંમર, લિંગ, આરોગ્યની સ્થિતિ અને કામ કરવાની પરિસ્થિતિઓ પર આધાર રાખે છે.
તેમની ચોક્કસ જરૂરિયાતો અનુસાર, કેટલાક લોકોએ ખાસ સાવચેતી રાખવાની જરૂર છે, જેથી તેઓ આ અતિશય ગરમી અને હીટવેવથી બચી શકે.
તેથી, આજે ‘કામના સમાચાર’ કોલમમાં હીટવેવ પર અમારી સિરીઝમાં, અમે આ વિશે વાત કરીશું –
- અતિશય ગરમી અને હીટવેવથી કોને સૌથી વધુ જોખમ છે?
- હીટવેવથી બચવા માટે શું સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
નિષ્ણાત: ડૉ. ઉર્વી મહેશ્વરી, સિનિયર ફિઝિશિયન જ્ઞાનોવા શેલ્બી હોસ્પિટલ (મુંબઈ)
આગળ વધતા પહેલાં ચાલો ગ્રાફિકની મદદથી સમજીએ કે ભારે ગરમી અથવા હીટવેવને કારણે લોકોને સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ વધારે છે.
પ્રશ્ન- હીટવેવથી બાળકોને કેવા પ્રકારની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે?
જવાબ- બાળકોનું શરીર નાજુક હોય છે અને તેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ નબળી હોય છે. પુખ્ત વયની સરખામણીમાં બાળકનું શરીર બદલાતા હવામાનને સ્વીકારવામાં અને ભારે ગરમીમાં સામાન્ય તાપમાન જાળવવામાં ઓછું સક્ષમ છે.
આ જ કારણ છે કે બાળકોને સરળતાથી હીટ સ્ટ્રોક થાય છે. હીટવેવને કારણે, તેઓ તાવ, ઝાડા અને ડિહાઇડ્રેશનનો ભોગ બની શકે છે. તેમને તાવ કે ઈન્ફેક્શનનો પણ ડર રહે છે. કેટલીકવાર જો ડિહાઇડ્રેશન ગંભીર ન હોય તો પણ પાણીની અછત નબળાઇ, ચીડિયાપણું અથવા અભ્યાસમાં ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી પેદા કરી શકે છે.
પ્રશ્ન- બાળકોને ગરમીથી બચાવવા શું કરવું?
જવાબ- બાળકો તેમના દિવસનો મોટો ભાગ શાળામાં કે બહાર રમવામાં વિતાવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તેમને હીટવેવનો ભોગ બનવાનું વધુ જોખમ છે.
આ સિવાય બાળકો પુખ્ત વયના લોકો કરતા ઓછો પરસેવો કરે છે. તેમજ તેમનું મેટાબોલિઝમ વધુ એક્ટિવ હોય છે. આ જ કારણ છે કે પુખ્ત વયના લોકોની સરખામણીમાં બાળકોના શરીર હીટવેવને કારણે વધુ ઝડપથી ગરમ થઈ શકે છે.
માતાપિતા તેમના બાળકોને ગરમી અને હીટવેવથી બચાવવા માટે આ ટિપ્સ અપનાવી શકે છે.
- બને તેટલું બાળકોને સૂર્યપ્રકાશથી દૂર રાખો.
- બપોરના સમયે બાળકોને બહાર ન જવા દો.
- રમતગમત માટે સવાર અને સાંજનો સમય સુનિશ્ચિત કરો.
- ઠંડા પીણાને બદલે બાળકને લીંબુ પાણી, ઓઆરએસ અથવા મોસમી ફળોનો તાજો રસ આપો. તેનાથી શરીર હાઇડ્રેટ રહેશે.
- ઢીલા અને હળવા કપડાં પહેરો. કપડાં સુતરાઉ હોવા જોઈએ.
- જો બાળક શાળાએ જાય તો તેની સાથે પાણીની બોટલ રાખો.
- બાળકને ટિફિનમાં હળવો ખોરાક આપો. પરાઠા, સેન્ડવીચ કે મસાલેદાર ખોરાક આપવાનું ટાળો.
- સનસ્ક્રીન લગાવ્યા પછી જ તમારા બાળકને શાળાએ મોકલો.
- શાળાએથી પાછા આવ્યા પછી તરત જ ઠંડા એસી રૂમમાં બેસો નહીં.
- ફ્રીજમાંથી ઠંડા પાણીને બદલે બાળકને વાસણમાંથી ઠંડુ પાણી આપો.
- જો બાળકમાં હીટ વેવના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડોક્ટરનો સંપર્ક કરો.
- બાળકોને ગરમીના મોજાના જોખમો વિશે સમજાવો અને તમારી ગેરહાજરીમાં પણ સાવચેતી રાખવા માટે તેમને સાવચેત કરો.
પ્રશ્ન- હીટવેવને કારણે વૃદ્ધોને કેવા પ્રકારની સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે?
જવાબ- વૃદ્ધ લોકોમાં હીટવેવથી પ્રભાવિત થવાનું જોખમ વધુ હોય છે કારણ કે વધતી ઉંમર સાથે તેઓ અનેક પ્રકારના રોગોથી પીડાતા હોય છે. તેઓ હૃદયની સ્થિતિ, ડાયાબિટીસ અથવા હાઈ બીપીથી પીડાઈ શકે છે. તેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ યુવાન વ્યક્તિ કરતા નબળી હોય છે.
આવી સ્થિતિમાં, વૃદ્ધ લોકો હીટ વેવને કારણે હાઇપરથેર્મિયાનો શિકાર બની શકે છે. હાઈપરથર્મિયાના કેટલાક લક્ષણો નીચે મુજબ છે-
- હીટ સ્ટ્રોક
- હીટ એડીમા (પગની ઘૂંટી અને હાથનો સોજો)
- સ્નાયુ ખેંચાણ
- થાક, નબળાઇ
- ચક્કર, હળવાશ
- જો સ્થિતિ ગંભીર બને તો વ્યક્તિ કોમામાં પણ જઈ શકે છે.
પ્રશ્ન- હીટવેવથી બચવા માટે વૃદ્ધોએ કેવા પ્રકારની સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબ- અતિશય ગરમી અને હીટવેવથી બચવા માટે વૃદ્ધ લોકોએ કેટલીક ખાસ તકેદારી રાખવી જોઈએ. જેમ કે-
- બને તેટલું ઘરે જ રહો. તેમજ કૂલર, પંખો કે એસી હંમેશા ચાલુ રાખો.
- બને એટલું પાણી પીઓ. આ માટે તરસ ન લાગે ત્યાં સુધી રાહ ન જુઓ.
- વધુ પડતું વજન ઉપાડવાનું અથવા સખત કામ કરવાનું ટાળો.
- બહાર જતી વખતે તમારા માથાને કેપ અથવા ટુવાલથી ઢાંકો.
- સનગ્લાસ અને છત્રી પણ સાથે રાખો.
- ખાલી પેટે બહાર ન જાવ. તડકામાં બહાર જતા પહેલાં કાચી ડુંગળી ખાઓ.
પ્રશ્ન- ભારે ગરમીમાં ફિલ્ડ વર્ક કરતા લોકોને કેવા પ્રકારની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે?
જવાબ: જે લોકો ખેતરમાં કામ કરે છે અથવા સખત મજૂરી કરે છે તેઓએ વધતા તાપમાનમાં તેમના સ્વાસ્થ્યની વિશેષ કાળજી લેવી જોઈએ. કારણ કે આવા લોકો સીધા સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં આવે છે, જેના કારણે ડિહાઇડ્રેશન, ઊલટી, ઝાડા, બેભાન અથવા અન્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
ફિલ્ડ વર્ક કરતા લોકોએ વધતી ગરમીમાં પોતાને સુરક્ષિત રાખવા માટે કેવા પ્રકારની સાવચેતી રાખવી જોઈએ તે નીચેના ગ્રાફિક પરથી સમજો.
પ્રશ્ન: હીટવેવથી ગર્ભવતી મહિલાઓને કેવી રીતે નુકસાન પહોંચાડી શકે છે?
જવાબ: જો સગર્ભા સ્ત્રીનું શરીરનું તાપમાન 39°C (102.2°F) થી વધી જાય તો ગરમીનો થાક, હીટ સ્ટ્રોક અથવા ડિહાઇડ્રેશનનો ભોગ બનવાનું જોખમ વધી જાય છે, જે માતા અને બાળક બંને માટે સારું નથી.
પ્રશ્ન- હીટવેવથી બચવા માટે ગર્ભવતી મહિલાઓએ કેવા પ્રકારની સાવચેતી રાખવી જોઈએ?
જવાબ: સામાન્ય લોકોની તુલનામાં, સગર્ભા સ્ત્રીઓને થાક અથવા હીટ સ્ટ્રોકનો ભોગ બનવાની શક્યતા વધુ હોય છે કારણ કે તેમના શરીરને ઠંડુ રહેવા માટે વધુ મહેનત કરવી પડે છે.
તેથી, સગર્ભા સ્ત્રીઓ હિટવેવથી બચવા માટે આ ટિપ્સ અપનાવી શકે છે. જેમ કે-
- હળવા, સુતરાઉ કપડાં પહેરો. કપડાં ખૂબ ઢીલા હોવા જોઈએ.
- ઠંડુ પાણી પીવાનું ટાળો. માટીના વાસણમાંથી ઠંડુ પાણી પીવો.
- નારિયેળ પાણી, લીંબુ પાણી અને છાશ સતત પીતા રહો.
- જો તમને વધારે ગરમી લાગે છે તો તેના પર પાણી નાખીને તમારા શરીરને ઠંડુ રાખો. કોટનના દુપટ્ટાને ભીનો કરવામાં, તેને નિચોવીને તેને ઢાંકવામાં કોઈ વાંધો નથી. શરીરને સતત ઠંડક મળે તે જરૂરી છે.
- બને ત્યાં સુધી એસી અને કુલરવાળા રૂમમાં રહો.
- જો તમને ખૂબ ગરમી લાગે છે કે પરસેવો થતો હોય તો ઘરના વધુ કામ ન કરો.
- તમારા ડાયટમાં તરબૂચ, દ્રાક્ષ, નારંગી જેવા મોસમી ફળોનો સમાવેશ કરો, જેથી શરીર હાઇડ્રેટ રહે.
- ખૂબ જાડા ગાદલા પર સૂવાનું ટાળો.
- ભારે ગરમીમાં મુસાફરી ન કરો.
- દિવસ દરમિયાન તડકામાં ઘરની બહાર બિલકુલ બહાર ન નીકળવું.
આ સિરીઝ પ્રથમ સમાચાર વાંચવા માટે નીચે ક્લિક કરો-