મદરેસાઓ બંધ કરવાના આદેશ પર સુપ્રીમ કોર્ટની રોક: બિન-મુસ્લિમ વિદ્યાર્થીઓનું સરકારી શાળાઓમાં ટ્રાન્સફર પણ નહીં થાય; કેન્દ્ર-રાજ્ય સરકારોને સૂચના

સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે મદરેસાઓને લઈને બે નિર્ણયો આપ્યા છે. પ્રથમ- સરકારી મદરેસાઓ બંધ કરવાના કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોના નિર્ણય પર રોક લગાવવામાં આવી હતી. નેશનલ કમિશન ફોર પ્રોટેક્શન ઑફ ચાઈલ્ડ રાઈટ્સ (NCPCR) એ 7 જૂન અને 25 જૂને રાજ્યોને આ સંબંધિત ભલામણો કરી હતી. કેન્દ્રએ આનું સમર્થન કર્યું અને રાજ્યોને આ અંગે પગલાં લેવા જણાવ્યું.

બીજું- કોર્ટે ઉત્તર પ્રદેશ અને ત્રિપુરા સરકારના આદેશ પર પણ સ્ટે મૂક્યો હતો, જેમાં મદરેસામાં ભણતા વિદ્યાર્થીઓને સરકારી શાળામાં ટ્રાન્સફર કરવાના હતા. આમાં બિન-મુસ્લિમ વિદ્યાર્થીઓ અજ્ઞાત મદરેસાઓ તેમજ સરકારી સહાયિત મદરેસામાં અભ્યાસ કરે છે.

મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડી.વાય. ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ જે.બી. પારદીવાલા અને જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રાની બેંચ જમિયત ઉલેમા-એ-હિંદની અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી. બેંચે કેન્દ્ર સરકાર, NCPCR અને તમામ રાજ્યોને નોટિસ જારી કરીને 4 અઠવાડિયામાં જવાબ માંગ્યો છે.

બેન્ચે કહ્યું કે, આ સ્ટે વચગાળાનો છે. જ્યાં સુધી આ મામલે નિર્ણય લેવામાં ન આવે ત્યાં સુધી રાજ્ય મદરેસાઓ સામે કોઈ કાર્યવાહી કરી શકશે નહીં. બેંચે જમિયત ઉલેમા-એ-હિંદને ઉત્તર પ્રદેશ અને ત્રિપુરા અને અન્ય રાજ્યોને પણ અરજીમાં પક્ષકાર બનાવવાની મંજૂરી આપી હતી.

NCPCRએ કહ્યું- મદરેસાઓમાં રાઈટ ટુ એજ્યુકેશન એક્ટનું પાલન નથી થઈ રહ્યું નેશનલ કમિશન ફોર પ્રોટેક્શન ઑફ ચાઇલ્ડ રાઇટ્સ (NCPCR) એ 12 ઑક્ટોબરે કહ્યું હતું કે, ‘રાઇટ ટુ એજ્યુકેશન એક્ટ 2009’નું પાલન ન કરતી મદરેસાઓની માન્યતા રદ કરવી જોઇએ અને તેમની તપાસ થવી જોઇએ. NCPCRએ તમામ રાજ્યોને પત્ર લખીને કહ્યું હતું કે, મદરેસાઓને આપવામાં આવતું ફંડ બંધ કરવામાં આવે. આ રાઈટ-ટુ-એજ્યુકેશન (RTE) નિયમોનું પાલન કરતા નથી.

કમિશને આ સૂચન ‘ગાર્ડિયન્સ ઑફ ફેઈથ ઓર ઓપૉનન્ટ્સ ઑફ રાઈટ્સઃ કૉન્સ્ટિટ્યુશનલ રાઈટ્સ ઑફ ચિલ્ડ્રન વર્સિસ મદરેસા’ નામનો રિપોર્ટ તૈયાર કર્યા બાદ આપ્યો હતો. પંચે કહ્યું હતું કે, ‘મદરેસાઓમાં સંપૂર્ણ ધ્યાન ધાર્મિક શિક્ષણ પર હોય છે, જેના કારણે બાળકોને જરૂરી શિક્ષણ મળતું નથી અને તેઓ અન્ય બાળકોથી પાછળ રહે છે.’

યુપી-ત્રિપુરાએ NCPCRના નિર્દેશો પર કાર્યવાહી કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો NCPCR રિપોર્ટ બાદ 26 જૂન, 2024 ના રોજ, ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્ય સચિવે તમામ જિલ્લા કલેક્ટરને રાજ્યમાં તમામ સરકારી સહાયિત/માન્યતા પ્રાપ્ત મદ્રેસાઓની તપાસ કરવા અને મદરેસાના તમામ બાળકોને તાત્કાલિક શાળાઓમાં સ્થાનાંતરિત કરવા જણાવ્યું હતું. ત્રિપુરા સરકાર દ્વારા 28 ઓગસ્ટ, 2024ના રોજ આવી જ સૂચના જારી કરવામાં આવી હતી.

10 જુલાઈ, 2024 ના રોજ કેન્દ્ર સરકારે NCPCRની સૂચનાઓ અનુસાર પગલાં લેવા માટે તમામ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને પત્ર લખ્યો હતો.

યુપી મદરેસા એક્ટ પર વિવાદ, SCએ તેના પર પ્રતિબંધ મૂક્યો 5 એપ્રિલ, 2024ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના ‘યુપી બોર્ડ ઓફ મદરેસા એજ્યુકેશન એક્ટ 2004’ને ગેરબંધારણીય જાહેર કરવાના નિર્ણય પર રોક લગાવી દીધી હતી. આ સાથે કેન્દ્ર અને યુપી સરકારો પાસેથી પણ જવાબ માંગવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું કે હાઈકોર્ટના નિર્ણયથી 17 લાખ વિદ્યાર્થીઓ પ્રભાવિત થશે. વિદ્યાર્થીઓને અન્ય શાળામાં ટ્રાન્સફર કરવાની સૂચના આપવી તે યોગ્ય નથી.

હકીકતમાં, 22 માર્ચે અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટની લખનૌ બેંચે યુપી મદરેસા એક્ટને ગેરબંધારણીય જાહેર કર્યો હતો. કોર્ટે કહ્યું હતું કે આ ધર્મનિરપેક્ષતાના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન છે.