લખનૌ2 કલાક પેહલા
- કૉપી લિંક
વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી લોકોને આશ્ચર્યચકિત કરે છે. છત્તીસગઢમાં સીએમના નામની જાહેરાત કર્યા બાદ તેમણે મધ્યપ્રદેશમાં પણ આવું જ કર્યું. મુખ્યમંત્રી માટે આવું અકલ્પ્ય નામ આગળ આવ્યું, જેની ક્યાંય ચર્ચા પણ ન થઈ. આ નામ છે મોહન યાદવ.
મોહન ઓબીસી શ્રેણીમાંથી આવે છે અને ઉજ્જૈન દક્ષિણના ધારાસભ્ય છે. એક તરફ વડાપ્રધાનને પૂર્વ સીએમ શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ તરફથી મોહન યાદવનો પ્રસ્તાવ મળ્યો અને બીજી તરફ બધું ઠીક હોવાનો સંદેશ આપ્યો. આ નામથી ઉત્તર પ્રદેશને પણ નિશાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. મોહન યાદવ (MY) યુપી માટે વધુ મહત્ત્વ ધરાવે છે કારણ કે તેમની સાસરી સુલતાનપુર જિલ્લામાં છે. તે અહીં આવતા રહે છે. આ સિવાય તેઓ ગત લોકસભા ચૂંટણીમાં ગોંડાના પ્રભારી હતા.
2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં યુપીમાં ભાજપ માટે ‘મોદીના મોહન’ ટ્રમ્પકાર્ડ બનશે. મોહન યાદવની મદદથી પીએમ મોદી અખિલેશ યાદવની વંશવાદી રાજનીતિ પર નિશાન સાધશે. આ ઉપરાંત, ઉત્તર પ્રદેશ 52% ઓબીસી મતદારોમાંથી 20% યાદવોને પણ કહેશે કે યાદવ માત્ર સપામાં જ નહીં, પણ ભાજપમાં પણ ટોચના હોદ્દા પર રહી શકે છે.
- ચાલો જાણીએ કે ભાજપ યુપીમાં મોહન યાદવ સાથે કેવી રીતે જાતિ સમીકરણ ઉમેરશે? અખિલેશ માત્ર મુસ્લિમોની પાર્ટી છે એવું સાબિત કરવાનો પક્ષ કેવી રીતે પ્રયાસ કરશે?
ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડા મધ્યપ્રદેશના નવા સીએમ મોહન યાદવની સાથે
સૌથી પહેલા વાત કરીએ એ યાદવોની જેમણે યુપીને 5 સીએમ આપ્યા… જેના પર ભાજપની નજર
યુપીનું આખું રાજકારણ ઓબીસી વોટબેંકની આસપાસ ફરે છે. અંદાજિત આંકડાઓ અનુસાર, યુપીમાં OBC વોટબેંક લગભગ 52% છે. તેમાંથી સૌથી વધુ 20% હિસ્સો યાદવ વોટબેંકનો છે. આ ઓબીસી સમાજમાં 79 જ્ઞાતિઓ છે. કુર્મી સમુદાય યાદવો પછી બીજા ક્રમે છે.
સીએસડીએસના ડેટા અનુસાર, રાજ્યની વસતિમાં યાદવોનો હિસ્સો 11% છે, જે સપાના પરંપરાગત મતદાર માનવામાં આવે છે. બિન-યાદવ ઓબીસી જાતિઓમાં સૌથી વધુ સંખ્યા કુર્મી-પટેલ 10%, કુશવાહા-મૌર્ય-શાક્ય-સૈની 6%, લોધ 4%, ગડરિયા-પાલ 3%, કુંભાર/પ્રજાપતિ-ચૌહાણ 3%, રાજભર 2% અને ગુર્જર 2% છે…
ઉત્તર પ્રદેશમાં ઇટાવા, મૈનપુરી, ઇટાહ, ફરુખાબાદ, કન્નૌજ, આઝમગઢ, ફૈઝાબાદ, બલિયા, સંત કબીરનગર અને કુશીનગર સહિતના ઘણા જિલ્લાઓમાં યાદવ સમુદાયનું વર્ચસ્વ રહ્યું છે. તેમની રાજનીતિની તાકાતનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે બ્રાહ્મણ-ઠાકુર રાજનીતિ અને માયાવતીની દલિત રાજનીતિ સિવાય તેઓ માત્ર OBC અને મુસ્લિમોના બળ પર યાદવ સમુદાયમાંથી 5 વખત યુપીના મુખ્યમંત્રી રહી ચૂક્યા છે.
ભારતીય જનતા પાર્ટી અખિલેશ યાદવને માત્ર મુસ્લિમ વોટબેંક સુધી સીમિત રાખવા માંગે છે. યાદવોને આકર્ષવાની સાથે તે કુર્મી સમુદાય, મલ્લાહ-નિષાદ, લોધ સમુદાય, રાજભર, મૌર્ય સહિત 78 ઓબીસી જાતિઓને પણ પોતાની તરફ લાવવા માંગે છે.
સપાને યાદવોના 90% વોટ મળ્યા
2012માં 224 બેઠકો જીતનારી સપા માત્ર 47 બેઠકો પર જ સમેટાઈ હતી, જ્યારે 47 બેઠકો જીતનારી ભાજપ 324 બેઠકો પર પહોંચી હતી. CSDS મુજબ, UPની તમામ OBC જાતિઓમાં યાદવ મતદારોનો હિસ્સો લગભગ 20% છે. યુપીની કુલ 11 ટકા યાદવ વસતિમાંથી 90 ટકા મત સમાજવાદી પાર્ટીને જાય છે. મોદીનો મોહન હવે આ વોટબેંક માટે ટ્રમ્પકાર્ડ બની ગયા છે.
યાદવોને સત્તામાં હિસ્સો આપીને સાથે લાવવાનો પ્રયાસ
MY એટલે કે મોહન યાદવને મધ્યપ્રદેશની કમાન સોંપીને ભાજપે એ વાતની પુષ્ટિ કરી છે કે તે યાદવોને સત્તામાં હિસ્સો આપીને આ વોટબેંકને પોતાની સાથે લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. આ એક મોટી પોસ્ટ છે, પરંતુ ભાજપની આ યોજના ઘણા દિવસોથી ચાલી રહી હતી.
ઉત્તર પ્રદેશમાં યાદવ સમુદાય 80ના દાયકાથી ખૂબ જ જાગૃત અને સત્તામાં ભાગીદાર છે. આ જ કારણ છે કે અખિલેશના સત્તામાંથી બહાર થયા બાદ યાદવ સમુદાય ફરી સત્તામાં ભાગીદારી શોધવા લાગ્યો હતો. ભાજપે આને એક તક બનાવી છે. 2017થી જ યાદવો વચ્ચે પકડ મજબૂત કરવાના પ્રયાસો શરૂ કર્યા.
ખેલ મંત્રી ગિરીશચંદ્ર યાદવ હોય કે યુપીમાં રાજ્યસભાના સાંસદ હરનાથ સિંહ યાદવ, આ યાદવ સમુદાયમાં ભાજપના મોટા ચહેરા છે. આઝમગઢ લોકસભા પેટાચૂંટણીમાં ભાજપે દિનેશ લાલ યાદવ ઉર્ફે નિરહુઆને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. તેમણે ચૂંટણીમાં અખિલેશ પરિવારના સૌથી મહત્ત્વપૂર્ણ વ્યક્તિ ધર્મેન્દ્ર યાદવને હરાવ્યા હતા. હવે મોહન યાદવની સાથે ભાજપ યુપીમાં આ મોટા ચહેરાઓ સાથે 24મી ચૂંટણી લડશે અને યાદવ વોટબેંકમાં વધુ ખાડો પાડવાનો પ્રયાસ કરશે.
હવે સમજો યુપીમાં ઓબીસી વોટબેંકની રાજનીતિ… જેના પર ભાજપે ખાડો કર્યો છે
પના દળના અનુપ્રિયા પટેલ, ઓમપ્રકાશ રાજભર અને સંજય નિષાદનું પાર્ટી સાથે ગઠબંધન આ રણનીતિનો એક ભાગ છે. આ પ્રયોગ દ્વારા ભાજપ 20% ઉચ્ચ જાતિ, 32% બિન-યાદવ OBC અને 11% બિન-જાટવ દલિતોને આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરશે. તેના આધારે લોકસભા ચૂંટણીમાં 80 બેઠકો જીતવાનો લક્ષ્યાંક નક્કી કરવામાં આવ્યો છે.
MY ફોર્મ્યુલાથી આગળ જવામાં અખિલેશ MPમાં ફેલ
ઉત્તર પ્રદેશમાં MY ફોર્મ્યુલા એટલે મુસ્લિમ અને યાદવ મતદારો. વાસ્તવમાં, 1992ની બાબરી ધ્વંસની ઘટના પછી, મુલાયમે પૂરી તાકાતથી ‘એમ’ સમીકરણ ઊભું કર્યું.
આજે પણ સમાજવાદી પાર્ટીના અધ્યક્ષ અખિલેશ યાદવને MY વોટબેંકના ગણિતમાં ઘણો વિશ્વાસ છે, પરંતુ હવે આ ફોર્મ્યુલાની સાથે તેઓ PDAની ફોર્મ્યુલાને પણ અનુસરી રહ્યા છે. જેમાં તે પછાત લોકો, દલિતો અને લઘુમતીઓને પોતાની તરફ આકર્ષવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. અખિલેશ યાદવે મધ્યપ્રદેશમાં પીડીએનો પ્રયાસ કર્યો અને તેમાં તેઓ નિષ્ફળ ગયા.
- ઉત્તર પ્રદેશની દલિત વોટબેંકની વાત છે, જે માયાવતીથી દૂર થઈને ભાજપ તરફ ગઈ છે
1989થી 2022 સુધી, માયાવતી 13 ધારાસભ્યોથી વધીને 206 ધારાસભ્યો અને પછી 1 ધારાસભ્ય પર આવી ગયા. એટલે કે જે દલિત વોટબેંકે તેમને સત્તાના શિખરે પહોંચાડી હતી તે જ વોટબેંકે તેમને નીચે લાવ્યા હતા. 2007માં માયાવતી દલિતો અને બ્રાહ્મણોના સોશિયલ એન્જિનિયરિંગ દ્વારા સત્તામાં આવ્યા હતા. આ દરમિયાન એક ઈન્ટરવ્યૂમાં જ્યારે માયાવતીને તેમના અનુગામી વિશે પૂછવામાં આવ્યું તો તેમણે કહ્યું કે મારો અનુગામી જાટવ હશે. આ દલિતોની પેટાજાતિ છે. આ પછી માયાવતીનું પતન શરૂ થયું. હવે તેમણે આકાશ આનંદને પોતાનો ઉત્તરાધિકારી બનાવ્યો છે.
ઉત્તર પ્રદેશમાં દલિત વોટબેંક
રાજ્યમાં અંદાજે 21% દલિત વોટબેંક છે. આમાં 66 પેટાજાતિઓ જોવા મળે છે. ઓબીસી વોટ બેંક પછી આ સૌથી મોટી વોટબેંક છે. આમાં જાટવ મુખ્ય જાતિ છે, તેમની સંખ્યા 21 ટકામાં 10 ટકાથી વધુ છે. આ ઉપરાંત વાલ્મીકિ, ધોબી, કોરી અને પાસીનો પણ તેમાં સમાવેશ થાય છે. આ વોટ સંપૂર્ણપણે બીએસપીની કોર વોટબેંક માનવામાં આવતો હતો. જો કે છેલ્લી બે લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં વિખવાદ જોવા મળ્યો છે. જાટવ સિવાય અન્ય દલિતોએ પણ બસપા પ્રત્યે નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. આ વોટબેંક ભાજપ તરફ વળી છે.
હવે વાત કરીએ 18% મુસ્લિમ વોટબેંકની, જેને ભાજપ સપા અને કોંગ્રેસ વચ્ચે વહેંચવાની રણનીતિ બનાવી રહી છે
ઉત્તર પ્રદેશમાં અંદાજે 18% મુસ્લિમ મતદારો છે. જાતિના આધારે, તેમાં ઉચ્ચ જાતિ, ઓબીસી અને દલિતોનો સમાવેશ થાય છે. અત્યાર સુધી રાજકીય નિષ્ણાતો માની રહ્યા છે કે મુસ્લિમ વોટબેંક રાજ્યમાં સપા અને કેન્દ્રમાં કોંગ્રેસને જતી રહી છે. પરંતુ CSDS મુજબ, 2009ની ચૂંટણીમાં ભાજપને 3 ટકા મુસ્લિમ મતો મળ્યા હતા, જ્યારે 19 સુધીમાં તે વધીને 10થી 12 ટકા થઈ ગયા હતા. CSDS અનુસાર, આ વોટ જનભાવના મુજબ યુવાન અને વૃદ્ધ મહિલાઓનો હતો.
