એક્સપર્ટ પેનલ સાઇડ ઇફેક્ટ્સની તપાસ કરે, સુપ્રીમમાં અરજી: કહ્યું- વેક્સિન લેવાથી કોઈને ગંભીર નુકસાન પહોંચ્યું, તો સરકાર તેમને વળતર ચૂકવે

કોરોના વેક્સિન કોવિશીલ્ડની તપાસ માટે બુધવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે કોવિશીલ્ડની આડઅસરોની તપાસ કરવા માટે એક્સપર્ટ પેનલ બનાવવા માટે સૂચનાઓ જાહેર કરવી જોઈએ.

આ અરજી એડવોકેટ વિશાલ તિવારીએ દાખલ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે રસીકરણ પછી જો કોઈને નુકસાન થાય છે, તો તેની ભરપાઈ કરવા માટે એક સિસ્ટમ બનાવવી જોઈએ.

ભારતમાં સૌપ્રથમ કોરોના રસી કોવિશીલ્ડ છે. તેને પુણેની સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા બનાવવામાં આવી છે. Covishield ફોર્મ્યુલા બ્રિટિશ ફાર્મા કંપની AstraZeneca પરથી લેવામાં આવી છે.

એસ્ટ્રાઝેનેકાએ હવે બ્રિટિશ કોર્ટમાં સ્વીકાર્યું છે કે તેમની રસીની ગંભીર આડઅસર છે. કહ્યું- કેટલાક કિસ્સાઓમાં થ્રોમ્બોસિસ થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા સિન્ડ્રોમ એટલે કે TTS તરફ દોરી શકે છે. આ રોગને કારણે શરીરમાં લોહી ગંઠાઇ જાય છે અને પ્લેટલેટ્સની સંખ્યા ઘટી જાય છે.

કોવિશીલ્ડ પરની અરજીના દરેક પાસાને પ્રશ્ન-જવાબમાં આવરી લેવામાં આવશે…

1. દેશમાં કેટલા લોકોને કોવિશીલ્ડ રસી આપવામાં આવી હતી?

કોવિશીલ્ડ લીધા બાદ મહિલાનું મોત, માતા-પિતા હવે કોર્ટ પહોંચ્યા
ઈકોનોમિક્સ ટાઈમ્સના અહેવાલ મુજબ, કોવિશીલ્ડ રસી લીધા પછી કથિત રીતે મૃત્યુ પામેલી મહિલાનાં માતા-પિતા દ્વારા સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરવામાં આવી છે. એસ્ટ્રાઝેનેકાએ બ્રિટિશ કોર્ટમાં સ્વીકાર્યું ત્યારે માતાપિતા સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચ્યાં કે તેમની રસીની ગંભીર આડઅસર છે, પરંતુ આ ખૂબ જ દુર્લભ કિસ્સાઓ છે.

એસ્ટ્રાઝેનેકા પર આરોપ- રસીને કારણે ઘણા લોકો મૃત્યુ પામ્યા
AstraZeneca પર તેમની રસીના કારણે ઘણા લોકોનાં મોતનો આરોપ છે. બીજા ઘણાને ગંભીર બીમારીઓનો સામનો કરવો પડ્યો. યુકે હાઈકોર્ટમાં કંપની વિરુદ્ધ 51 કેસ ચાલી રહ્યા છે. પીડિતોએ એસ્ટ્રાઝેનેકા પાસેથી લગભગ 1 હજાર કરોડ રૂપિયાના વળતરની માગ કરી છે.

એસ્ટ્રાઝેનેકાએ સ્વીકાર્યું હતું- ગંભીર સાઇડ ઇફેક્ટ્સ, TTS થઈ શકે છે
એસ્ટ્રાઝેનેકાએ યુકેની કોર્ટમાં સ્વીકાર્યું કે તેની કોવિડ-19 રસી ખતરનાક આડઅસર પેદા કરી શકે છે. જો કે, આ ખૂબ જ દુર્લભ કિસ્સાઓમાં જ થશે. બ્રિટિશ હાઈકોર્ટમાં સબમિટ કરવામાં આવેલા દસ્તાવેજોમાં, કંપનીએ સ્વીકાર્યું છે કે તેમની કોરોના રસી થ્રોમ્બોસિસ થ્રોમ્બોસાયટોપેનિયા સિન્ડ્રોમ એટલે કે કેટલાક કિસ્સાઓમાં TTSનું કારણ બની શકે છે. આ રોગને કારણે શરીરમાં લોહી ગંઠાઇ જાય છે અને પ્લેટલેટ્સની સંખ્યા ઘટી જાય છે.

2. રસી અભિયાન પછી હવે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી શા માટે?
એસ્ટ્રાઝેનેકાએ બ્રિટિશ કોર્ટમાં સ્વીકાર્યું કે તેની રસીની ગંભીર આડઅસર છે, પરંતુ આ કિસ્સાઓ અત્યંત દુર્લભ છે. આ પછી, ભારતમાં કોવિશીલ્ડની તપાસ કરવા માટે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી. કારણ- કોવિશીલ્ડ એસ્ટ્રાઝેનેકાની ફોર્મ્યુલા પર પણ બનાવવામાં આવે છે.

3. સુપ્રીમ કોર્ટમાં દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીમાં શું કહેવામાં આવ્યું છે?

ભાસ્કર એક્સપર્ટની કોમેન્ટ

1. સાઇડ ઇફેક્ટનું જોખમ 10 લાખ લોકોમાંથી 3 થી 15ને
રાંચી રિમ્સના ન્યુરો સર્જન ડૉ. વિકાસ કુમારે જણાવ્યું હતું કે અમેરિકન સોસાયટી ઑફ હેમેટોલોજીના પ્રકાશન મુજબ, રસીથી થતી આડઅસરોનું જોખમ 10 લાખમાંથી માત્ર 3થી 15 લોકોને જ છે. તેમાંથી પણ 90% સાજા થાય છે. આમાં મૃત્યુની સંભાવના માત્ર 0.00013% છે. તેનો અર્થ એ કે 10 લાખમાંથી 13ને આડઅસર છે, તેથી તેમાંથી માત્ર એક જ જીવલેણ જોખમ ધરાવશે.

ટીટીએસના કેસો, જે લોહીના ગંઠાઈ જવાનું કારણ બને છે, કોવિડ રસીની રજૂઆત પહેલાં જ આવી રહ્યા હતા. તેથી, એવું કહી શકાય નહીં કે આ કોવિશીલ્ડને કારણે થયું છે. જ્યાં સુધી લોહી પાતળું થવાના કિસ્સાઓ છે, આ સમસ્યા કોવિડ પછીની અસર હોઈ શકે છે, રસીકરણ પછી નહીં. કોવિડમાં શરીરના ઘણા ભાગો પ્રભાવિત થયા હતા.

2. કોરોનાની રસીએ આપણી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારી
એઈમ્સ દિલ્હીના સામુદાયિક ચિકિત્સા નિષ્ણાત ડૉ. સંજય રાય કહે છે કે રોગચાળાની ઝપેટમાં આવતી પ્રત્યેક મિલિયન વસતિમાંથી 15 હજાર લોકોના જીવન પર ખતરો હતો. આવી સ્થિતિમાં, આ વસતિને રસી આપીને, રોગચાળાની ઘાતકતા 80થી 90% સુધી ઘટાડી હતી. આ કિસ્સામાં, ફાયદાઓ આડઅસરો કરતાં વધી ગયા છે. દેશમાં લગભગ 100 ટકા રસીકરણ પ્રાપ્ત થયું છે. તે જ સમયે, મોટી વસતિના કુદરતી રસીકરણને કારણે, કોરોના એક સામાન્ય શરદી બની ગયો.

ચીનની જેમ ભારતમાં પણ જોખમ છે પરંતુ ઘાતકતા ઓછી છે. સારી વાત એ છે કે આડઅસરની તીવ્રતા સમય સાથે ઘટે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં આડઅસરો ચિંતાનું કારણ નથી, કારણ કે તે ખૂબ જ ઓછા કિસ્સાઓમાં થઈ શકે છે. ભારતમાં કોવિડ વેક્સિનને કારણે મૃત્યુનો કોઈ કેસ સામે આવ્યો નથી.

રસી લીધા પછી શું કરવું?

અઠવાડિયામાં બે દિવસ એક વાર ખાવાનું ખાઓ, S1-2 પ્રોટીનની તપાસ કરાવો
અમેરિકાની હાર્વર્ડ મેડિકલ સ્કૂલના વૈજ્ઞાનિક ડૉ.રામ ઉપાધ્યાયે જણાવ્યું હતું કે દરેક વ્યક્તિનું મેટાબોલિઝમ સરખું હોતું નથી. કેટલાક માટે રસીની આડઅસર શૂન્ય છે અને અન્ય માટે તે 100% છે. પ્રશ્ન એ છે કે આગળ જતાં તમારી સંભાળ કેવી રીતે રાખવી? જવાબ છે- ઓટોફેજી. એટલે કે અઠવાડિયામાં બે દિવસ ઉપવાસ. આમાં દિવસમાં માત્ર એક જ વાર ખાવાનું હોય છે.

રસીના કારણે શરીરમાં S1, S2 પ્રોટીન અને મ્યુટન્ટ S પ્રોટીનનું પ્રમાણ વધ્યું છે. લોહી ગંઠાઇ જવા માટે જવાબદાર CCR-5 પરિબળ સક્રિય થવાની સંભાવના છે. જેના કારણે પ્લેટલેટ્સ રક્તવાહિનીઓ સાથે ચોંટવા લાગે છે. આ લોહીના પ્રવાહમાં અવરોધ બની શકે છે. આને ઇગ્નોર કરવા માટે, S1, S2 પ્રોટીનનું સ્તર તપાસો. CCR-5 સ્તર, સાયટોકાઇન પ્રોફાઇલ અને બળતરા માર્કર્સનું પણ પરીક્ષણ કરી શકાય છે. જો તે વધી ગયું હોય તો ડોક્ટરની સલાહ મુજબ દવા લેવી.

એસ્ટ્રાઝેનેકાની કોરોના રસીથી હાર્ટ એટેકનું જોખમ
બ્રિટિશ ફાર્માસ્યુટિકલ કંપની એસ્ટ્રાઝેનેકાએ સ્વીકાર્યું છે કે તેની કોવિડ-19 રસીની ખતરનાક આડઅસર થઈ શકે છે. જો કે, આ ખૂબ જ દુર્લભ કિસ્સાઓમાં જ થશે. ભારતમાં સીરમ સંસ્થાએ એસ્ટ્રાઝેનેકાના જ ફોર્મ્યુલામાંથી કોવિશીલ્ડ નામની રસી બનાવી છે.

બ્રિટિશ મીડિયા ટેલિગ્રાફના અહેવાલ મુજબ, એસ્ટ્રાઝેનેકા પર તેમની રસીના કારણે ઘણા લોકોના મોતનો આરોપ છે. બીજા ઘણાને ગંભીર બીમારીઓનો સામનો કરવો પડ્યો. કંપની સામે હાઈકોર્ટમાં 51 કેસ પેન્ડિંગ છે. પીડિતોએ એસ્ટ્રાઝેનેકા પાસેથી લગભગ 1 હજાર કરોડ રૂપિયાના વળતરની માગ કરી છે.

બ્રિટિશ નાગરિક જેમી સ્કોટે પ્રથમ કેસ દાખલ કર્યો હતો

આ તસવીર જેમી સ્કોટ અને તેની પત્ની કેટ સ્કોટની છે. એપ્રિલ 2021માં વેક્સિનને કારણે તેમને લોહી ગંઠાઈ જવાની સમસ્યા થઈ હતી.

એપ્રિલ 2021માં જેમી સ્કોટ નામના વ્યક્તિને આ રસી મળી હતી. આ પછી તેની તબિયત બગડી. શરીરમાં લોહીની ગંઠાઇ જવાની તેની સીધી અસર તેના મગજ પર પડી હતી. આ સિવાય સ્કોટના મગજમાં આંતરિક રક્તસ્ત્રાવ પણ થયો હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, ડોક્ટરોએ તેની પત્નીને કહ્યું કે તેઓ સ્કોટને બચાવી શકશે નહીં.

વૈજ્ઞાનિકોએ એપ્રિલ 2021માં વેક્સિનથી થતી બીમારીની ઓળખ કરી હતી
વૈજ્ઞાનિકોએ પહેલીવાર માર્ચ 2021માં એક નવો રોગ, વેક્સિન-ઈન્ડયુસ્ડ (વેક્સિનથી થતી બીમારી) ઈમ્યુન થ્રોમ્બોસિસ થ્રોમ્બોસાઇટોપેનિયા સિન્ડ્રોમ (VITT) ની ઓળખ કરી હતી. પીડિતો સાથે સંકળાયેલા વકીલોએ દાવો કર્યો છે કે VITT ખરેખરમાં TTSનો સબસેટ છે. જોકે એસ્ટ્રાઝેનેકાએ આ વાતને નકારી કાઢી હતી.

એસ્ટ્રાઝેનેકાએ કહ્યું, “અમારી સંવેદનાઓ એવા લોકો માટે છે કે જેમણે પ્રિયજનોને ગુમાવ્યાં છે અથવા ગંભીર બીમારીઓનો ભોગ બન્યા છે. દર્દીની સુરક્ષા અમારી પ્રાથમિકતા છે. અમારા નિયમનકારી સત્તાવાળાઓ તમામ દવાઓ અને વેક્સિનના સલામત ઉપયોગ માટે તમામ ધોરણોનું પાલન કરે છે.”

કંપનીએ વધુમાં કહ્યું, “વિવિધ દેશોના ક્લિનિકલ ટ્રાયલ અને ડેટાએ સાબિત કર્યું છે કે અમારી વેક્સિન સલામતીનાં ધોરણોને પૂર્ણ કરે છે. વિશ્વભરના રેગ્યુલેટર્સે પણ સ્વીકાર્યું છે કે વેક્સિનના ફાયદા તેની દુર્લભ આડઅસરો કરતાં વધુ છે.”

બ્રિટનમાં એસ્ટ્રાઝેનેકા વેક્સિનનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી
ખાસ વાત એ છે કે બ્રિટનમાં હવે આ વેક્સિનનો ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો નથી. ટેલિગ્રાફના અહેવાલ મુજબ, વૈજ્ઞાનિકોને આ વેક્સિનનું જોખમ બજારમાં લૉન્ચ થયાના થોડા મહિના પછી જ સમજાઈ ગયું હતું. આ પછી, એવું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું કે 40 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના લોકોને પણ વેક્સિનનો બીજો ડોઝ આપવો જોઈએ. આ એટલા માટે છે કારણ કે એસ્ટ્રાઝેનેકા વેક્સિનથી થનારું નુકસાન કોરોનાના જોખમ કરતાં વધુ હતું.

મેડિસિન હેલ્થકેર પ્રોડક્ટ્સ રેગ્યુલેટરી (MHRA) અનુસાર, બ્રિટનમાં એવા 81 કેસ છે જેમાં એવી શંકા છે કે વેક્સિનના કારણે લોહીના ગંઠાવાને કારણે લોકોના મોત થયા છે. MHRA અનુસાર, આડઅસરોનો ભોગ બનેલા દર પાંચમાંથી એક વ્યક્તિનું મૃત્યુ થયું છે.

રિપોર્ટ અનુસાર ફ્રીડમ ઓફ ઈન્ફોર્મેશન દ્વારા મેળવેલા ડેટા અનુસાર સરકારે ફેબ્રુઆરીમાં બ્રિટનમાં 163 લોકોને વળતર આપ્યું હતું. તેમાંથી 158 એવા હતા જેમને એસ્ટ્રાઝેનેકા વેક્સિન લીધી હતી.

ભૂતપૂર્વ બ્રિટિશ પીએમ બોરિસ જોન્સને એસ્ટ્રાઝેનેકા વેક્સિનને બ્રિટિશ વિજ્ઞાનની મોટી જીત ગણાવી હતી.

એસ્ટ્રાઝેનેકાએ 60 લાખ લોકોના જીવ બચાવ્યા
કંપનીએ એવો પણ દાવો કર્યો છે કે એપ્રિલ 2021માં જ તેમણે પ્રોડક્ટની માહિતીમાં કેટલાક કેસમાં TTSના ખતરાને સામેલ કર્યો હતો. ઘણા અભ્યાસોમાં તે સાબિત થયું છે કે કોરોના મહામારી દરમિયાન એસ્ટ્રાઝેનેકા વેક્સિનની રજૂઆત પછીના પ્રથમ વર્ષમાં, તેણે લગભગ 60 લાખ લોકોના જીવ બચાવ્યા છે.

વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) એ પણ કહ્યું હતું કે આ વેક્સિન 18 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના લોકો માટે સલામત અને અસરકારક છે. તેના લોન્ચિંગ સમયે, તત્કાલીન બ્રિટિશ વડાપ્રધાન બોરિસ જોન્સને તેને બ્રિટિશ વિજ્ઞાન માટે એક મોટી જીત ગણાવી હતી.