પોષ પૂર્ણિમા અને મકરસંક્રાંતિ પર, ભક્તો ગંગા, યમુના, નર્મદા, ક્ષિપ્રા જેવી પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન કરે છે. જો નદીમાં સ્નાન કરવું શક્ય ન હોય તો તમે ગંગા જળને પાણીમાં ભેળવીને ઘરે જ સ્નાન કરી શકો છો. પુરાણોમાં કહેવાયું છે કે પોષ પૂર્ણિમાના દિવસે નદીમાં સ્નાન કરવાથી પાપોનો નાશ થાય છે અને મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે. માઘ માસનું સ્નાન પણ આ દિવસથી શરૂ થાય છે.
નદીમાં સ્નાન કર્યા પછી નદી કિનારે અથવા તેમના ઘરની આસપાસ અથવા કોઈપણ મંદિરની આસપાસ જરૂરિયાતમંદ લોકોને અન્ન, કપડાં, તલ અને ગોળનું દાન કરવું જોઈએ. શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે આ પૂર્ણિમાના દિવસે કરવામાં આવેલું દાન સામાન્ય દિવસો કરતાં સો ગણું વધુ પુણ્યકારક ફળ આપે છે.
પૌષ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે સૂર્યની પૂજા કરવી જોઈએ, કારણ કે આ મહિના દરમિયાન સૂર્યની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. પૌષ મહિનાની અંતિમ તિથિએ સૂર્યને અર્ઘ્ય ચઢાવો. આ માટે તાંબાના વાસણનો ઉપયોગ કરો અને ઓમ સૂર્યાય નમઃ બોલીને સૂર્યને જળ અર્પિત કરો. વિષ્ણુ પુરાણ અને બ્રહ્મવૈવર્તપુરાણમાં લખ્યું છે કે સૂર્યની ઉપાસના કરવાથી ભક્તને સુખ, શાંતિ અને સફળતા મળે છે.
પોષ પૂર્ણિમાના દિવસે તમારા સમય પ્રમાણે શાસ્ત્રોનો પાઠ કરો. મંત્રોનો જાપ કરો. તમે કોઈ સંતની કથા સાંભળી શકો છો.
પૂર્ણિમાના દિવસે ભગવાન શિવનો વિશેષ અભિષેક કરવો જોઈએ. શિવલિંગ પર જળ, દૂધ અને પંચામૃત અર્પણ કરો.
પૂર્ણિમાની સાંજે ચંદ્રોદય પછી ચંદ્ર ભગવાનને દૂધ અને જળથી અર્ઘ્ય ચઢાવવું જોઈએ. આ માટે ચાંદી અથવા માટીના કળશનો ઉપયોગ કરો. અર્ઘ્ય અર્પણ કરતી વખતે, ઓમ પુત્ર સોમાય નમઃ મંત્રનો જાપ કરો.
આ પૂર્ણિમાના દિવસે પાણીમાં તલ ભેળવીને સ્નાન કરવાની પણ પરંપરા છે. આ દિવસે ભગવાનને ગોળ અને તલ અર્પણ કરો. પૂજા પછી તલ અને ગોળનું સેવન કરો અને તેનું દાન કરો.
આ દિવસે ગાયની સેવા કરવાની પરંપરા છે. ગૌશાળામાં ગાયોની સંભાળ રાખો. ગાયોને લીલું ઘાસ ખવડાવો. ગાય આશ્રય માટે પૈસા દાન કરો.
