બેંગલુરુ8 મિનિટ પેહલા
- કૉપી લિંક
વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદને જૂની ક્લબ જેવી ગણાવી છે. તેમણે કહ્યું- UNSCમાં સામેલ કેટલાક સભ્યો (રાષ્ટ્રો) તેમની પકડ નબળી પડવા દેવા માંગતા નથી. તેમને લાગે છે કે નવા સભ્યોના આગમનથી તેમની પકડ નબળી પડી જશે.
એસ જયશંકરે 17 ડિસેમ્બર (રવિવારે) બેંગલુરુમાં એક ખાનગી સંસ્થા દ્વારા આયોજિત એક કાર્યક્રમમાં આ વાત કહી.
એસ જયશંકરે કહ્યું- UNSCનો પ્રભાવ ઘટી રહ્યો છે
જયશંકરે કહ્યું કે ક્લબના સભ્યો નથી ઈચ્છતા કે કોઈ તેમની ક્રિયા પર સવાલ ઉઠાવે. તેઓ નથી ઈચ્છતા કે સભ્યોની સંખ્યા વધે. કોઈપણ સુધારા વિના સંયુક્ત રાષ્ટ્રનો પ્રભાવ ઘટી રહ્યો છે.
એક રીતે આ માનવીય નિષ્ફળતા છે. મને લાગે છે કે તે આજે વિશ્વને નુકસાન પહોંચાડી રહ્યું છે. કારણ કે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર વિશ્વની સામેના મુખ્ય મુદ્દાઓ પર ઓછું અસરકારક બની રહ્યું છે.
જયશંકરે કહ્યું- તમે વિશ્વના 200 દેશોને પૂછો કે શું તેઓ સુધારા ઈચ્છે છે. તેથી મોટી સંખ્યામાં દેશો હા કહેશે. વર્તમાન પડકારોનો સામનો કરવા માટે UNSCમાં સુધારાની જરૂર છે.
સપ્ટેમ્બરમાં પણ જયશંકરે યુએનએસસીની વ્યવસ્થા પર સવાલ ઉઠાવ્યા હતા
આ વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે કહ્યું હતું કે જો UNSC સિસ્ટમમાં કોઈ ફેરફાર નહીં થાય તો લોકો બહાર ઉકેલ શોધવાનું શરૂ કરશે.
તે જ સમયે, દિલ્હીમાં આયોજિત જી-20 સમિટ દરમિયાન, પીએમ મોદીએ સમાપન સંબોધન દરમિયાન કહ્યું હતું કે જ્યારે સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી, તે સમયે વિશ્વ આજના કરતાં સંપૂર્ણપણે અલગ હતું. ત્યારે યુએનના 51 સ્થાપક સભ્યો હતા. આજે સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં સમાવિષ્ટ દેશોની સંખ્યા 200 છે. આમ છતાં તેના કાયમી સભ્યો પહેલા જેવા જ છે. UNSC હજુ પણ એ જ છે.
UNSC શું છે?
- બીજા વિશ્વ યુદ્ધ પછી, સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સ્થાપના દેશો વચ્ચે શાંતિ, સુરક્ષા અને મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધોને પ્રોત્સાહન આપવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે કરવામાં આવી હતી. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના 6 મુખ્ય અંગો છે, જેમાંથી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ પણ એક છે. તેનું મુખ્ય કાર્ય સમગ્ર વિશ્વમાં શાંતિ અને સલામતી સુનિશ્ચિત કરવાનું છે.
- સુરક્ષા પરિષદની પ્રથમ બેઠક 17 જાન્યુઆરી 1946ના રોજ મળી હતી. તેની રચના સમયે સુરક્ષા પરિષદમાં 11 સભ્યો હતા. 1965માં આ સંખ્યા વધારીને 15 કરવામાં આવી હતી.
- સુરક્ષા પરિષદમાં કુલ 15 સભ્ય દેશો છે, જેમાંથી 5 કાયમી અને 10 અસ્થાયી છે. સ્થાયી સભ્યોમાં અમેરિકા, બ્રિટન, ફ્રાન્સ, રશિયા અને ચીનનો સમાવેશ થાય છે. જો સ્થાયી સભ્યોમાંથી કોઈપણ દેશ કોઈપણ નિર્ણય સાથે અસંમત હોય, તો તે વીટો પાવરનો ઉપયોગ કરીને તેને પસાર થતા અટકાવી શકે છે.
- આ 5 સ્થાયી દેશો સિવાય 10 અસ્થાયી દેશો પણ 2 વર્ષ માટે સુરક્ષા પરિષદમાં સામેલ છે. તેમની પસંદગી પ્રાદેશિક ધોરણે કરવામાં આવે છે. પાંચ બેઠકો આફ્રિકન અને એશિયન દેશો માટે, એક પૂર્વ યુરોપિયન દેશો માટે, બે લેટિન અમેરિકન અને કેરેબિયન દેશો માટે અને બે પશ્ચિમ યુરોપિયન અને અન્ય દેશો માટે ફાળવવામાં આવી છે.
યુએનના છ મુખ્ય અંગો છે…
- સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભા એટલે કે UNGA
- સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ એટલે કે UNSC
- આર્થિક અને સામાજિક પરિષદ (ESC)
- સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સચિવાલય
- આંતરરાષ્ટ્રીય અદાલત એટલે કે ICJ
- સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ટ્રસ્ટ કાઉન્સિલ (UNTC)