મહારાષ્ટ્રમાં મરાઠા અનામત આંદોલન સમેટાયું: સરકારે વટહુકમનો ડ્રાફ્ટ મનોજ જરાંગેને મોકલ્યો હતો; વાંચીને તેમણે કહ્યું- અમારી માંગણીઓ સ્વીકારવામાં આવી

મનોજે 20 જાન્યુઆરીએ જાલનાથી મુંબઈની પદયાત્રા શરૂ કરી હતી. આ પદયાત્રા 26 જાન્યુઆરીએ મુંબઈ પહોંચવાની હતી. જરાંગે મુંબઈના આઝાદ મેદાનમાં ભૂખ હડતાળની ચેતવણી આપી હતી.

મહારાષ્ટ્રની એકનાથ શિંદે સરકારે મરાઠા અનામત મુદ્દે આંદોલનકારીઓની માંગણીઓ સ્વીકારી લીધી છે. મરાઠા આંદોલનના નેતા મનોજ જરાંગે પાટીલે શુક્રવારે (26 જાન્યુઆરી) મોડી રાત્રે કહ્યું કે ‘મુખ્યમંત્રી એકનાથ શિંદેએ સારું કામ કર્યું છે. અમારી માંગણીઓ સ્વીકારવામાં આવી છે. અમારો વિરોધ હવે સમાપ્ત થઈ ગયો છે. અમે સરકારનો પત્ર સ્વીકારીશું. હું શનિવારે (27 જાન્યુઆરી) મુખ્યમંત્રીના હાથેથી જ્યુસ પીશ.

ખરેખરમાં શુક્રવારે જરાંગે શિંદે સરકારને શનિવારે સવારે 11 વાગ્યા સુધીનું અલ્ટીમેટમ આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું- જો 11 વાગ્યા સુધીમાં અનામત વટહુકમ જાહેર નહીં કરવામાં આવે તો તેઓ 12 વાગ્યે મુંબઈના આઝાદ મેદાન પર પહોંચીને વિરોધ કરશે. આ પછી શિંદે સરકારે વટહુકમનો ડ્રાફ્ટ મોડી રાત્રે જરાંગેને મોકલી આપ્યો હતો. તેમાં જરંગાની માંગણીઓનો ઉલ્લેખ છે.

મનોજ જરાંગે 26 જાન્યુઆરીએ નવી મુંબઈમાં વિરોધ કૂચ દરમિયાન ત્રિરંગો ફરકાવ્યો હતો.

સીએમ શિંદે અને જરાંગે વચ્ચે ફોન પર વાતચીત થઈ
મનોજે 20 જાન્યુઆરીએ મરાઠા અનામતની માંગ સાથે જાલનાથી મુંબઈ સુધી કૂચ શરૂ કરી હતી. 26 જાન્યુઆરીએ જરાંગે અને તેના લાખો સમર્થકો નવી મુંબઈના વાશી પહોંચ્યા. જરાંગે મુંબઈના આઝાદ મેદાનમાં ભૂખ હડતાળની ચેતવણી આપી હતી.

આ દરમિયાન, મહારાષ્ટ્ર સરકારના અધિકારીઓની એક ટીમ રાત્રે 10 વાગ્યાની આસપાસ વાશી પહોંચી અને જરાંગેને મળી. તેમણે જરાંગે સીએમ એકનાથ શિંદે સાથે ફોન પર વાત કરી હતી. આ પછી જરાંગે કહ્યું કે રાજ્ય સરકારે તેમને કેટલાક મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો આપ્યા છે.

જરાંગે જણાવ્યું કે તેઓ શનિવારે વાશીના શિવાજી ચોકમાં સભા કરશે. અહીં જ સીએમ શિંદે તેમને વટહુકમ સોંપીને તેમની ભૂખ હડતાલ સમાપ્ત કરશે. જરાંગે રાજ્યના મરાઠાઓને તાત્કાલિક કુનબી સમાજમાં સમાવવાની માગણી કરી હતી. આ સાથે, સમગ્ર સમુદાય ઓબીસી (અન્ય પછાત વર્ગ) ની શ્રેણી હેઠળ આવશે અને અનામતનો લાભ મેળવી શકશે.

શુક્રવારે મુંબઈમાં છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ટર્મિનસ પાસે સેંકડો મરાઠા પ્રદર્શનકારીઓએ પ્રદર્શન કર્યું હતું.

જરાંગે કહ્યું હતું કે અનામતની માંગ પૂરી થયા બાદ જ તે મુંબઈથી પરત ફરશે.

સરકાર અને આંદોલનકારીઓ વચ્ચે આ મુદ્દાઓ પર સહમતિ સધાઈ

1. અત્યાર સુધીમાં 54 લાખ લોકો કુનબી હોવાના પુરાવા મળ્યા છે. તે તમામ લોકોને કુનબી જાતિનું પ્રમાણપત્ર આપવું જોઈએ.

2. રાજ્ય સરકારના કહેવા પ્રમાણે, મરાઠા વિરોધીઓને જે 37 લાખ લોકોને સર્ટિફિકેટ આપવામાં આવ્યા છે તેની માહિતી આપવી જોઈએ.

3. શિંદે સમિતિનો કાર્યકાળ લંબાવવામાં આવશે. હાલમાં સરકારે તેની સમયમર્યાદા બે મહિના લંબાવી છે. વિરોધીઓ તેનો કાર્યકાળ એક વર્ષ વધારવાની માંગ કરી રહ્યા હતા.

4. જેમની નોંધણી થઈ છે તેમના નજીકના સંબંધીઓને પણ કુનબી પ્રમાણપત્ર આપવામાં આવશે. સરકાર આ અંગે વટહુકમ બહાર પાડશે.

5. મહારાષ્ટ્રમાં વિવિધ સ્થળોએ મરાઠા આંદોલન દરમિયાન નોંધાયેલા કેસો પાછા ખેંચવામાં આવશે. ગૃહ વિભાગે જણાવ્યું છે કે નિયત પ્રક્રિયા બાદ કેસ પાછા ખેંચવામાં આવશે.

6. મરાઠાઓએ માંગ કરી હતી કે જ્યાં સુધી અનામત આપવામાં ન આવે ત્યાં સુધી મરાઠા સમુદાયના તમામ બાળકોને મફત શિક્ષણ આપવામાં આવે. તેમજ જ્યાં સુધી અનામત અંગે નિર્ણય ન લેવાય ત્યાં સુધી સરકારી ભરતીઓ અટકાવવી જોઈએ અથવા બેઠકો અનામત રાખવી જોઈએ. સરકારે માંગનો પહેલો ભાગ સ્વીકાર્યો નથી. રાજ્ય સરકાર માત્ર મરાઠા છોકરીઓને જ પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએશન સુધી મફત શિક્ષણ આપશે. જો કે આ માટે સરકારી નિર્દેશ જારી કરવામાં આવ્યા નથી.

ગયા આંદોલનમાં 29 લોકોએ આત્મહત્યા કરી હતી
આ પહેલા 25 ઓક્ટોબર 2023ના રોજ મનોજ જરાંગે જાલના જિલ્લાના અંતરવાલી સરતી ગામમાં ભૂખ હડતાળ શરૂ કરી હતી. માંગ એક જ છે, મરાઠા સમાજને ઓબીસીનો દરજ્જો આપીને અનામત આપવામાં આવે. 9 દિવસમાં આંદોલન સાથે જોડાયેલા 29 લોકોએ આત્મહત્યા કરી હતી.

આ પછી રાજ્ય સરકારના 4 મંત્રીઓ ધનંજય મુંડે, સંદીપન ભુમરે, અતુલ સેવ, ઉદય સામંત જરાંગેને મળ્યા અને ભૂખ હડતાળ સમેટવાની અપીલ કરી. તેમણે કાયમી મરાઠા અનામત આપવાનું વચન આપ્યું હતું. આ પછી મનોજ જરાંગે 2 નવેમ્બર 2023 ના રોજ ઉપવાસ સમાપ્ત કર્યા. તેમજ સરકારને 2 જાન્યુઆરી 2024 સુધીનો સમય આપ્યો હતો.

મંત્રીઓએ અનામત આપવાની ખાતરી આપી હતી
મહારાષ્ટ્રના કૃષિ પ્રધાન ધનંજય મુંડેએ 2 નવેમ્બર 2023ના રોજ કહ્યું હતું કે વિધાનસભાનું સત્ર 7 ડિસેમ્બર 2023થી શરૂ થશે. 8મી ડિસેમ્બરે આ સત્રમાં મરાઠા અનામત પર ચર્ચા થશે. જરાંગે કહ્યું હતું કે મહારાષ્ટ્ર સરકારે મરાઠા સમુદાયને કાયમી અનામત આપવાનું વચન આપ્યું છે. તેણે આ માટે થોડો સમય માંગ્યો છે. જો સરકાર નિર્ધારિત સમયમાં અનામત નહીં આપે તો 2024માં મુંબઈમાં ફરી આંદોલન કરીશું.

2 નવેમ્બર, 2023ના રોજ રાજ્ય સરકારના પ્રતિનિધિમંડળને મળ્યા બાદ પ્રેસ કોન્ફરન્સ કરી રહેલા મનોજ જરાંગે.

સર્વપક્ષીય બેઠકમાં નિર્ણય – મરાઠા અનામત આપવામાં આવે
1 નવેમ્બર, 2023 ના રોજ સીએમ એકનાથ શિંદેની અધ્યક્ષતામાં મહારાષ્ટ્રમાં સર્વપક્ષીય બેઠકમાં, તમામ પક્ષો સંમત થયા કે મરાઠા સમુદાયને અનામત મળવું જોઈએ. આ બેઠકમાં શરદ પવાર સહિત 32 પક્ષોના નેતાઓએ ભાગ લીધો હતો.

બેઠક બાદ સીએમ શિંદેએ કહ્યું હતું કે- એવો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે અનામત કાયદાના દાયરામાં હોવું જોઈએ અને અન્ય સમુદાયોને અન્યાય કર્યા વિના. અનામત માટે ભૂખ હડતાળ પર બેઠેલા મનોજ જરાંગેને ઉપવાસ સમાપ્ત કરવાની અપીલ છે. હિંસા યોગ્ય નથી.